Laacher See
| Laacher See | |
|---|---|
 Pamje e vullkanit të kalderës | |
| Vendi | Ahrweiler, Rhineland-Palatinate |
| Koordinatat | 50°24′45″N 07°16′12″E / 50.41250°N 7.27000°E |
| Lloji | Liqeni i kalderës vullkanike |
| Dalje kryesore | Fulbert-Stollen (kanal) |
| Shtetet e pellgut | Gjermania |
| Sipërfaqja | Stampa:Infobox sipërfaqe ujore/convert |
| Thellësia mesatare | Stampa:Infobox sipërfaqe ujore/convert |
| Thellësia maks. | Stampa:Infobox sipërfaqe ujore/convert |
| Lartësia e sipërfaqes | Stampa:Infobox sipërfaqe ujore/convert |
| Ishuj | S'ka |
Laacher See (Shqiptimi gjermanisht: [ˈlaːxɐ ˈzeː]), gjithashtu i njohur si Liqeni Laach, është një liqen kaldere vullkanike me një diametër prej 2 km (1.2 mi) në Rheinland-Pfalz, Gjermani, rreth 24 km (15 mi) në veriperëndim të Koblenz, 37 km (23 mi) në jug të Bonit dhe 8 km (5.0 mi) në perëndim të Andernach. Është në vargun malor Eifel dhe është pjesë e fushës vullkanike Eifel Lindor brenda Eifel më të madh vullkanik. Liqeni u formua nga një shpërthim Plinian afërsisht 13,000 vjet PT me një Indeks të shpërthyeshmërisë vullkanike (VEI) prej 6, në të njëjtën shkallë si shpërthimi i Pinatubos i vitit 1991.[1][2][3][4] Shkarkimet vullkanike të vëzhguara si mofeta në bregun juglindor të liqenit janë shenja të vullkanizmit të fjetur.
Përshkrimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Liqeni është në formë ovale dhe i rrethuar nga brigje të larta. Lava nxirrej për gurë mulliri që nga periudha romake deri në futjen e rrotullave të hekurit për bluarjen e grurit.[5]
Në anën perëndimore shtrihet Maria Laach Abbey (Abbatia Lacensis) Benediktine, e themeluar në vitin 1093 nga Henri II i Laach të Shtëpisë së Luksemburgut, Konti i 1-rë Palatine i Rhine, i cili kishte kështjellën e tij përballë manastirit mbi buzën lindore të liqenit.
Liqeni nuk ka dalje natyrale, por drenohet nga një tunel i gërmuar para vitit 1170 dhe është rindërtuar disa herë që atëherë. Emrin e ka marrë për shkak të Fulbertit, abatit të manastirit nga viti 1152-1177, i cili besohet se e ka ndërtuar atë.
Shpërthimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Vullkanizmi në Gjermani mund të gjurmohet për miliona vjet, i lidhur me zhvillimin e Sistemit Evropian të Riftit Cenozoik, i cili u shkaktua nga përplasja midis pllakave afrikane dhe euroaziatike, por ai është përqendruar në shpërthime të lidhura me ngarkimin dhe shkarkimin e akull gjatë përparimeve dhe tërheqjeve akullnajore.
Shpërthimet fillestare të Laacher See, të cilat ndodhën në fund të pranverës ose në fillim të verës, rrafshuan pemët deri në katër kilometra larg. Magma hapi një rrugë drejt sipërfaqes që shpërtheu për rreth dhjetë orë, me shtëllungën që ndoshta arrinte një lartësi prej 35 kilometrash. Aktiviteti vazhdoi për disa javë ose muaj, duke prodhuar rryma piroklastike që mbulonin luginat deri në dhjetë kilometra larg me tefra ngjitëse. Pranë kraterit, depozitat arrijnë mbi pesëdhjetë metra në trashësi, dhe madje pesë kilometra larg ato janë ende dhjetë metra të trasha. Të gjitha bimët dhe kafshët për një distancë prej rreth gjashtëdhjetë kilometra në verilindje dhe dyzet kilometra në juglindje duhet të jenë zhdukur.[6] Rreth 6 km3 (1.4 cu mi) magmë shpërtheu,[7] duke prodhuar rreth 16 km3 (3.8 cu mi) tefra.[8] Kështu, ky shpërthim "i madh" i Plinit kishte një Indeks të shpërthyeshmërisë vullkanike (VEI) prej 6.
Depozitat e tefras nga shpërthimi mbytën Rinin, duke krijuar një liqen prej 140 km2 (50 mi katrorë). Kur diga u prish, një përmbytje shpërtheu në drejtim të rrymës, duke lënë depozitat deri në Bonn.[7] Rrjedha është identifikuar në një zonë prej më shumë se 300,000 kilometra katrorë, që shtrihet nga Franca qendrore në Italinë veriore dhe nga Suedia jugore në Poloni, duke e bërë atë një mjet të paçmuar për korrelacionin kronologjik të shtresave arkeologjike dhe paleomjedisore në të gjithë zonën.[9]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Oppenheimer, Clive (2011). Eruptions that Shook the World (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 216–217. ISBN 978-0-521-64112-8.
- ^ de Klerk, Pim; etj. (2008). "Environmental impact of the Laacher See eruption at a large distance from the volcano: Integrated palaeoecological studies from Vorpommern (NE Germany)". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology (në anglisht). 270 (1–2): 196–214. Bibcode:2008PPP...270..196D. doi:10.1016/j.palaeo.2008.09.013.
- ^ Bogaard, Paul van den (1995). "40Ar/39Ar ages of sanidine phenocrysts from Laacher See Tephra (12,900 yr BP): Chronostratigraphic and petrological significance". Earth and Planetary Science Letters (në anglisht). 133 (1–2): 163–174. Bibcode:1995E&PSL.133..163V. doi:10.1016/0012-821X(95)00066-L.
- ^ "Geo-Education and Geopark Implementation in the Vulkaneifel European Geopark/Vulkanland Eifel National Geopark" (në anglisht). The Geological Society of America. 2011. Arkivuar nga origjinali më 13 janar 2019. Marrë më 8 janar 2013.
- ^ Hull, Edward (1892). Volcanoes: Past and Present (në anglisht) (bot. 2010). Echo Library. fq. 73–74. ISBN 9781406868180. Arkivuar nga origjinali më 28 prill 2022. Marrë më 2 dhjetor 2021.
- ^ Oppenheimer, pp. 216–218
- ^ a b Schmincke, Hans-Ulrich; Park, Cornelia; Harms, Eduard (1999). "Evolution and environmental impacts of the eruption of Laacher See Volcano (Germany) 12,900 a BP". Quaternary International (në anglisht). 61 (1): 61–72. Bibcode:1999QuInt..61...61S. doi:10.1016/S1040-6182(99)00017-8.
- ^ P.v.d. Bogaard, H.-U. Schmincke, A. Freundt and C. Park (1989). Evolution of Complex Plinian Eruptions: the Late Quarternary (sic) Laacher See Case History Arkivuar 19 korrik 2011 tek Wayback Machine, "Thera and the Aegean World III", Volume Two: "Earth Sciences", Proceedings of the Third International Congress, Santorini, Greece, 3–9 September 1989. pp. 463–485.
- ^ Oppenheimer, p. 218.
Lexim më tutje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Ginibre, Catherine; Wörner, Gerhard; Kronz, Andreas (2004). "Structure and Dynamics of the Laacher See Magma Chamber (Eifel, Germany) from Major and Trace Element Zoning in Sanidine: a Cathodoluminescence and Electron Microprobe Study". Journal of Petrology (në anglisht). 45 (11): 2197–2223. Bibcode:2004JPet...45.2197G. doi:10.1093/petrology/egh053.
- Park, Cornelia; Schmincke, Hans-Ulrich (1997). "Lake Formation and Catastrophic Dam Burst during the Late Pleistocene Laacher See Eruption (Germany)". Naturwissenschaften (në anglisht). 84 (12): 521–525. Bibcode:1997NW.....84..521P. doi:10.1007/s001140050438. S2CID 36411187.
- Riede, Felix (2008). "The Laacher See-eruption (12,920 BP) and material culture change at the end of the Allerød in Northern Europe". Journal of Archaeological Science (në anglisht). 35 (3): 591–599. doi:10.1016/j.jas.2007.05.007.
- Hensch, Martin; Dahm, Torsten; Ritter, Joachim; Heimann, Sebastian; Schmidt, Bernd; Stange, Stefan; Lehmann, Klaus (2019). "Deep low-frequency earthquakes reveal ongoing magmatic recharge beneath Laacher See Volcano (Eifel, Germany)". Geophysical Journal International (në anglisht). 216 (3): 2025–2036. Bibcode:2019GeoJI.216.2025H. doi:10.1093/gji/ggy532.