Liqene artificiale
Liqenet artificiale janë trupa ujorë të krijuar nga njeriu përmes ndërtimit të digave, kanaleve ose shpimeve të ndryshme, me qëllime të furnizimit me ujë, prodhimit të energjisë elektrike, bujqësisë, peshkimit apo rekreacionit. Këto liqene ndryshojnë nga ato natyrore sepse formohen përmes ndërhyrjeve inxhinierike dhe shpesh kontrollohen për të rregulluar nivelin e ujit sipas nevojave të njerëzve.
Vështrim
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Një ndër përdorimet më të zakonshme të liqeneve artificiale është furnizimi me ujë të pijshëm për qytetet dhe zonat rurale. Digat mbajnë ujin e akumuluar nga lumenjtë ose reshjet e shiut dhe e shpërndajnë atë sipas kërkesës. Përveç kësaj, ato luajnë një rol të rëndësishëm në parandalimin e përmbytjeve duke mbajtur tepricën e ujërave të rrjedhës së lumenjve.
Një tjetër funksion kyç i liqeneve artificiale është prodhimi i energjisë elektrike përmes hidrocentraleve. Liqenet që krijohen pas digave gjenerojnë energji duke shfrytëzuar forcën e ujit që rrjedh për të vënë në lëvizje turbinat e hidrocentraleve. Shumë vende mbështeten në këtë burim të energjisë për furnizimin e tyre elektrik.
Në bujqësi, liqenet artificiale shërbejnë si rezervuarë uji për sistemet e ujitjes. Në zonat ku reshjet janë të pakta ose të parregullta, këto rezervuarë janë jetike për të siguruar ujë për të mbjellat dhe për të mbajtur një prodhim të qëndrueshëm bujqësor.
Liqenet artificiale përdoren gjithashtu për peshkim dhe rekreacion. Disa nga këto liqene mbushen me lloje të ndryshme peshqish për të mbështetur industrinë e peshkimit ose për të krijuar hapësira tërheqëse për turizëm dhe sporte ujore. Aktivitetet si noti, varkat, dhe peshkimi janë të zakonshme në këto mjedise.
Ndër liqenet artificiale më të njohura në botë janë Liqeni Volta në Ganë, Liqeni Nasser në Egjipt dhe Sudanin e Veriut, si dhe Liqeni Kariba në Afrikën jugore. Në Shqipëri, disa nga liqenet më të rëndësishme artificiale janë Liqeni i Fierzës, Liqeni i Komanit dhe Vaut të Dejës, të cilat luajnë një rol të madh në prodhimin e energjisë elektrike të vendit. Një nga liqenet më të njohur në Shqipëri është efhe liqeni artificial i Tiranës. Në Kodovë nfër më të njohutit janë: Liqeni i Ujmanit, Liqeni i Batllavës, Liqeni i Radoniqit, etj.
Megjithëse liqenet artificiale kanë shumë përfitime, ato mund të kenë edhe ndikime negative në mjedis. Përmbytja e tokave gjatë krijimit të tyre mund të shkaktojë humbjen e habitatit për shumë lloje kafshësh dhe bimësh, ndërsa ndryshimet në rrjedhën e ujërave mund të ndikojnë ekosistemet natyrore. Për këtë arsye, planifikimi dhe menaxhimi i tyre kërkon një balancë midis nevojave njerëzore dhe ruajtjes së natyrës.