Majët (popull)
Shtrirja Gjeografike
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shtrirja gjeografike e qytetërimit Maja, e njohur si zonë Maja, shtrihet në të gjithë shtetet jugore Meksikane të Chiapas, Tabasko, dhe gadishullit Yucatan shteteve Quintana Roo e, Campeche dhe Yucatan. Zona Maja zgjeruar edhe në të gjithë rajonin verior Qendrore Amerikane, duke përfshirë vendet e sotme të Guatemala, Belize, Veriore dhe El Salvador Honduras perëndimore.
Si rajon i madh nën-në Mesoamerica, ajo përfshiu një peizazh të madh dhe të ndryshëm, nga zonat malore të Madre Sierra në rrafshin e gjysmë-thatë të Yucatan veriore. Klima në rajon Maja mund të ndryshojnë jashtëzakonisht, se zonat e ulëta janë veçanërisht të ndjeshme ndaj uraganeve dhe stuhive tropikale që janë të shpeshta në Karaibe.
Është e ndarë përgjithësisht në tre zona të përcaktuara me afërsi :
- Malore jugore
- Ultësira Jugore (apo qendrore)
- Ultësira e veriut.
Maja Malore jugore përfshin të gjitha terrenet e ngritura në Guatemala dhe malore Chiapas. Ultësirat jugore dhe malore qëndrojnë vetëm në veri, dhe përfshijnë shtetet meksikan e Campeche dhe Quintana Roo dhe Guatemala veriore, Belize dhe El Salvador. Ultësira e veriut të mbulojë pjesën tjetër e gadishullit Yucatan, duke përfshirë dhe kodrat Puuc.
Historia dhe origjina e majave
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Një nga kulturat me tërheqëse dhe me pak te kuptuara është ajo e majave, e cila u shfaq ne mes te mjegullimeve ne vitin 2000 para epokës tone dhe u tret përsëri ne mënyre misterioze rreth vitit 800 te erës tone, duke lenë vetëm mbetjet e tyre post klasike. Mbjetjet e tyre janë te ngatërruara ne xhunglat e Amerikës Qendrore ku ne vitin 1773 ishte zbuluar qyteti me i famshëm i Palenkes, dhe qysh atëherë enigma e tyre ka ngacmuar historianet dhe shkrimtaret si Teresa Moorey që përveçse është shkrimtare është edhe një astronomë e astrologe. Palenka akoma nuk është hetuar plotësisht dhe muret e piramidave dhe tempujve te saj mbajnë shume shkrime dhe shume mistere qe ne sa kemi filluar ti deshifrojmë. Majat nuk përdornin rrotën dhe aftësia e tyre për te ngritur blloqe prej 30 tonesh është një nga shume misteret. Duket se jeta e Majave ishte një jete e thjeshte e me një shoqëri te bazuar ne një sistem hierarkik ne te cilin fshataret punonin token dhe sunduesit merreshin me rituale te lodhshme. Megjithatë kjo kulture, ne asnjë mënyre nuk është injorante,sepse gjurmët tregojnë se majat kishin njohuri te sofistikuara te astronomisë, me një kalendar shume kompleks. Kuptimet e këtij sistemi kalendarik kane shume nënkuptime te thella për ne ndoshta për vete mbijetesën tone. Megjithëse Majat jetonin pa asgjë qe ne do te mund ti shikonim si një komoditet modern baze, fare mire aftësitë e tyre fizike mund te quheshin shume te zhvilluar. Si shume popuj indigjene ata përdornin ne mënyre aktive ëndrrat si mjete te parashikimit dhe për te kuptuarit me thelle. Majat mund te kenë përdorur disa nga ndërtimet e tyre për tempuj gjumi ne te cilat zbulimi synonte drejt njohurisë dhe shërimit. Gjithashtu duket se Majat kishin konceptin e totemit ose pushtetit te kafshëve, i ngjashëm me kulturën e Amerikano Verioreve duke sjelle ndërmend një element shamanik ne shoqërinë e tyre. Majat mendohet se janë njerëzit me te zgjuar nga ana e astronomisë. Viti 2012 për Majat konsiderohet si një fillim i ri.
