Shihni burimin për Malta

{{coord|35.53|N|14.30|E|source:wikidata|display=title}}
{{KUTIAMalta
|SIPËRFAQJA            = 100
|SIPËRFAQJA: VENDI     = 207
|SIPËRFAQJA: UJË       = 0,001 
|POPULLSIA             = 445.426
|POPULLSIA: VITI       = <small>2014</small>
|POPULLSIA: VENDI      = 171
|POPULLSIA: DENDËSIA   = 1.410
|PBB                   = 10,582 miliard
|PBB: VITI             = <small>2014</small>
|PBB: PËR BANOR        = 24.876
}}
'''Republika e Maltës''' ([[Gjuha malteze|maltezisht]] '''Repubblika ta' Malta''') është shteti më i vogël që gjendet në ishujt e Evropës. Malta përbëhet nga tre ishuj të banuar, [[Ishulli i Maltës|Ishulli Maltës]] (rreth 246&nbsp;km²), [[Gozo]] (rreth 67&nbsp;km²) dhe [[Kemna]] (rreth 3&nbsp;km²) dhe ishujt e pabanuar: [[Kemunet]], [[Filfola]] dhe [[ishulli]] i [[Pali i Tarsusit|Shën Palit]].

== Gjeografia ==
{{Kryesor|Gjeografia e Maltës}}

=== Sipërfaqja ===
Sipërfaqja e përgjithshme e Maltës është 316&nbsp;km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 35 50 '''V''', 14 35 '''L'''. Vija bregdetare e Maltës është 196.8&nbsp;km e gjatë duke mos llogaritur 56.01&nbsp;km të ishujt e Gozosë ([[anglisht|ang.]]: the island of Goz). Malta është një grup ishujsh dhe nuk ndanë kufi tokësorë me ndonjë vend.

Pjesa më e madhe e relievit të Maltës është terren i rrafshët dhe i lëmuar, të formuar si ujdhesa pranë bregut të detit. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregdetit (0m) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 253 metrave në vendin e quajtur ''Ta'Dmejrek''.

=== Klima ===
[[Klima]] e Maltës është klimë e mesdhetare e nxehtë me verë të thatë e dimër të butë me reshje shiu.

== Historia ==
{{Kryesor|Historia e Maltës}}
Historia e Maltës është mijëra vjeçare. Ajo kaloi nga duart e grekeve tek romaket, pastaj tek bizantinet. Ne shekullin e 9 u pushtua nga arabet ndërsa ne shekullin XI u pushtua nga [[Mbretëria e Sicilisë]]. Në vitin 1282 kaloi tek spanjollët të cilët ua dorëzuan më 1530 [[Urdhëri Sovran Ushtarak i Maltës|Urdhërit të Maltës]]. Në vitin 1565 u rrethua nga osmanët mirëpo ky urdhër e mbrojti me sukses ishullin. Si rrjedhojë një vit më vonë u formua qyteti [[La Valleta]] që e mori emrin nga udhëheqësi i Urdhërit të Maltës, [[Zhan Parisot de la Valleta]]. Në vitin 1798, Urdhëri i Maltës u detyrua t'ua dorëzonte pa lufte francezëve. Mirëpo më 1800 u pushtua nga anglezët dhe qëndroi një kohe të gjatë nën sundimin e tyre. Gjate [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës se Dyte Botërore]] ajo u be arene ndërluftuese. Më 21 shtator 1964, Malta shpalli pavarësinë nga [[Anglia]] ndërsa më 1 dhjetor 1964 u pranua si anëtare e [[OKB]]-së. Më 1974 u shall republikë, ndërsa pas 30 vjetësh, më 1 maj 2004 u pranua në [[Bashkimin Evropian]]. Nga 1 janari 2008 pranoi [[Euro]]në si valutë kombëtare dhe kësisoj u bë pjesë e [[Eurozona|Eurozonës]].

== Popullsia ==
{{Kryesor|Demografia e Maltës}}
* Malta  ka 405.165 banorë (korrik 2009)<ref name=gjeneruar_automatikisht1>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mt.html |title=CIA - The World Factbook<!-- Roboti gjeneroi titull për referencën --> |access-date=20 prill 2010 |archive-date=16 tetor 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151016010540/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mt.html |url-status=dead }}</ref>
* Struktura e moshës:

Nga 0-14 vjet: 16,1% (33.526 meshkuj / femra 31780)

nga 15-64 vjet: 69,4% (142.491 meshkuj / femra 138769)

nga 65 vjeç e më tepër : 14,5% (25.406 meshkuj / femra 33193) (2009 )<ref name=gjeneruar_automatikisht1 />

* Mosha Mesatare e popullsisë:

e përgjithshme: 39,5 vite

e mashkujve : 38,1 vjet

e femrave: 40,9 vjet (2009 ) <ref name=gjeneruar_automatikisht1 />

* Shkalla e rritjes së popullsisë së Maltës është :

0,4% (2009 ).Në vendin e vend  163 në botë.<ref name=gjeneruar_automatikisht1 />

* Shkalla e lindjes:

10,36 lindje / 1000 popullsia (2009 )

Në vendin e vend 189 në botë.<ref name=gjeneruar_automatikisht1 />

* Shkalla e vdekshmërisë:

8,38 vdekje / 1000 popullsisë (korrik 2009 )
Radhitet në vendin e  98 në botë

* Shkalla e vdekshmërisë  së foshnjove:

shkalla e përgjithshme: 3,75 vdekje / 1000 lindje të gjalla

Radhitet në vendi e  213 në botë,

tek meshkujt: 4,2 vdekje / 1000 lindje të gjalla

tek femra: 3,27 vdekje / 1000 lindje të gjalla (2009 ) <ref name=gjeneruar_automatikisht1 />

* Jetëgjatësia :

Popullsia e përgjithshme: 79,44 vjet

Radhitet në vendin e  29 në botë

mashkujt: 77,21 vjet

femrat: 81,8 vjet (2009 ) <ref name=gjeneruar_automatikisht1 />

* Koeficientët total të fertilitetit:

1,51 fëmijët e lindur /nji grua (2009 )<ref name=gjeneruar_automatikisht1 />

=== Qytetet e Maltës ===
{{Kryesor|Lista e qyteteve të Maltës}}

=== Përbërja etnike ===
=== Gjuhët ===
Anglisht

=== Besimet fetare ===
{{Kryesor}}
Feja zyrtare në shtetin e Maltës është ajo [[Kisha Katolike Romake|katolike]]. Malta është vendi me përqindjen më të madhe të popullsisë së saj të besimit katolik në [[Evropë]] dhe në [[botë]].

== Njësitë administrative ==
[[Skeda:Malta 230915 Valletta 03.jpg|parapamje|Valeta]]
[[Skeda:Citadel in Victoria.jpg|parapamje|Rabat (Victoria)]]
[[Skeda:Fishing Boats, Marsaxlokk (8749310415).jpg|parapamje|Marsaxlokk]]
[[Skeda:Sliema Malta Colored-Balconies-01.jpg|parapamje|Sliema]]
{{Kryesor|Njësitë administrative të Maltës}}
Që nga 1993 Malta ndahet në 68 njësi administrative të quajtura konsuj lokal (org.:[[kunsill lokali]]. Kjo është edhe vetmja formë e administrimit pas decentralizimit që parashikonte të mos ketë ndonjë nivel më të lartë.

<table border="0"><tr><td colspan="2">'''Malta'''</td><td>'''Għawdex'''</td></tr>
<tr valign="top"><td>

* [[Attard]]
* [[Balzan]]
* [[Birgu]] (Vittoriosa)
* [[Birkirkara]]
* [[Birżebbuġa]]
* [[Bormla]] (Cospicua)
* [[Dingli]]
* [[Fgura]]
* [[Floriana]]
* [[Gudja]]
* [[Gżira]]
* [[Għargħur]]
* [[Għaxaq]]
* [[Ħamrun]]
* [[Iklin]]
* [[Kalkara]]
* [[Kirkop]]
* [[Lija]]
* [[Luqa]]
* [[Marsa]]
* [[Marsaskala]]
* [[Marsaxlokk]]
* [[Mdina]] (Rabat)
* [[Mellieħa]]
* [[Mġarr]]
* [[Mosta]]
* [[Mqabba]]
* [[Msida]]
* [[Mtarfa]]
</td><td>
* [[Naxxar]]
* [[Paola]] (Raħal Ġdid)
* [[Pembroke]]
* [[Pietà]]
* [[Qormi]]
* [[Qrendi]]
* [[Rabat]]
* [[Safi]]
* [[San Ġiljan]]
* [[Santa Luċija]]
* [[San Pawl il-Baħar]]
* [[San Ġwann]]
* [[Santa Venera]]
* [[Isla]] (Senglea)
* [[Siġġiewi]]
* [[Sliema]]
* [[Swieqi]]
* [[Ta' Xbiex]]
* [[Tarxien]]
* [[Valletta]]
* [[Xgħajra]]
* [[Żabbar]]
* [[Ħaż-Żebbuġ|Żebbug]]
* [[Żejtun]]
* [[Żurrieq]]
</td><td>
* [[Fontana]]
* [[Għajnsielem]]
* [[Għarb]]
* [[Għasri]]
* [[Kerċem]]
* [[Munxar]]
* [[Nadur]]
* [[Qala]]
* [[Rabat (Għawdex)|Rabat]] (Victoria)
* [[San Lawrenz]]
* [[Sannat]]
* [[Xagħra]]
* [[Xewkija]]
* [[Żebbuġ (Għawdex)|Żebbuġ]]
</td></tr></table>

== Politika ==
{{Kryesor|Sistemi shtetëror në Maltë}}

== Ekonomia ==
{{Kryesor|Ekonomia e Maltës}}

== Kultura ==
{{Kryesor|Kultura e Maltës}}

== Infrastruktura ==
=== Transporti ===

=== Arsimi ===

=== Shëndetësia ===

== Festat publike ==

== Lidhjet e jashtme ==
* [https://web.archive.org/web/20010516224507/http://www.gov.mt/ Faqja zyrtare e qeverisë së Maltës]

== Referime ==
<references/>

== Shih edhe ==
{{Commonskat|Malta|{{PAGENAME}}}}
{{Commonsart|Malta|{{PAGENAME}}}}

{{Shtetet në Evropë}}
{{BE}}

[[Kategoria:Maltë| ]]