Manhattan

Manhattan
Midtown Manhattan përballet në jug drejt Manhattanit të Poshtëm
Flamuri Stema
Popullsia
• Gjithsej	1.694.251

Manhattan, i njohur rajonalisht si Qyteti, është më i denduri i populluar dhe gjeografikisht më i vogli nga pesë lagjet e Nju Jork Siti. Është bërthama urbane e zonës metropolitane të Nju Jorkut, dhe bashkëkohore me Qarkun e Nju Jorkut, një nga qarqet origjinale të shtetit amerikan të Nju Jorkut. Manhattan shërben si qendra ekonomike dhe administrative e qytetit, identifikuesi kulturor dhe vendlindja historike. Lagja përbëhet kryesisht nga Ishulli Manhattan, i kufizuar nga lumenjtë Hudson, East dhe Harlem; si dhe disa ishuj të vegjël ngjitur. Manhattan gjithashtu përmban Marble Hill, një lagje e vogël tani në kontinentin amerikan, e ndarë nga pjesa tjetër e Manhattanit nga Kanali i Anijes Harlem dhe më vonë i lidhur duke përdorur deponinë në Bronx. Ishulli Manhattan është i ndarë në tre përbërës të kufizuar në mënyrë joformale, secila duke prerë në boshtin e gjatë të rrethit: Poshtëm, Mesëm dhe Epërm.

Historia

Zona që tani është Manhattan ishte e banuar prej kohësh nga indianët Lenape dhe Wappinger. Në 1524, eksploruesi fiorentin Giovanni da Verrazzano - duke lundruar në shërbim të mbretit Francis I të Francës - u bë evropiani i parë i dokumentuar që vizitoi zonën që do të bëhej New York City. Ai hyri në ngushticën e baticës të njohur tani si Narrows dhe e quajti tokën përreth Portit të Nju Jorkut të Epërm New Angoulême, në lidhje me emrin e familjes së Mbretit Francis I që rrjedh nga Angouléme në Francë; ai lundroi mjaft larg në port për të parë lumin Hudson, të cilit i referohej në raportin e tij për mbretin francez si një "lum shumë i madh"; dhe ai e quajti Gjirin e Santa Margarita - ajo që tani është Gjiri i Epërm i Nju Jorkut - pas Marguerite de Navarre, motrës më të madhe të mbretit.

Deri në udhëtimin e Henry Hudson, një anglez që punoi për Kompaninë Hollandeze të Indisë Lindore, zona u hartua. Hudson hasi në Ishullin Manhattan dhe njerëzit vendas që jetonin atje në 1609, dhe vazhdoi lumin që më vonë do të mbante emrin e tij, Lumi Hudson, derisa arriti në vendin e Albanisë së sotme.

Një prani e përhershme evropiane në Hollandën e Re filloi në 1624, me themelimin e një vendbanimi tregtar holandez të leshit në Ishullin e Guvernatorëve. Në 1625, ndërtimi filloi në kështjellën e Fort Amsterdam në ishullin Manhattan, i quajtur më vonë New Amsterdam (Nieuw Amsterdam), në atë që tani është Manhattan i Poshtëm. Themelimi i vitit 1625 i Fort Amsterdamit në majën jugore të ishullit Manhattan njihet si lindja e qytetit të Nju Jorkut.

Sipas një letre nga Pieter Janszoon Schagen, Peter Minuit dhe kolonistët holandezë e morën Manhattanin më 24 maj 1626, nga njerëz vendas të paidentifikuar, të cilët besohet se kanë qenë indianë të Kanarsee të Manhattoe, në këmbim të mallrave të tregtuara me vlerë 60 gilden, të thënë shpesh. të jetë me vlerë 24 dollarë amerikanë. Shifra prej 60 guildens vjen nga një letër e një përfaqësuesi të Përgjithshëm të Estateve Hollandeze dhe anëtar i bordit të Kompanisë Hollandeze të Indisë Perëndimore, Pieter Janszoon Schagen, drejtuar Estates General në Nëntor 1626. Në 1846, historiani i Nju Jorkut John Romeyn Brodhead shndërroi shifrën e Fl 60 (ose 60 gulden) në 24 dollarë amerikanë (ai arriti në 24 dollarë = Fl 60/2.5, sepse dollari amerikan u barazua gabimisht me rijksdaalderin holandez që kishte një vlerë standarde prej 2.5 gulden). "[Një] mit me normë të ndryshueshme duke qenë një kontradiktë në terma, çmimi i blerjes mbetet i ngrirë përgjithmonë në njëzet e katër dollarë," siç theksuan Edwin G. Burrows dhe Mike Wallace në historinë e tyre të Nju Jorkut. Gjashtëdhjetë guildens në 1626 u vlerësuan në afërsisht $ 1,000 në 2006 dhe $ 963 në 2020, sipas Institutit për Historinë Sociale të Amsterdamit. Bazuar në çmimin e argjendit, kolona e gazetës "The Straight Dope" llogariti një ekuivalent prej $ 72 në 1992. Historianët James dhe Michelle Nevius e rishqyrtuan çështjen në vitin 2014, duke sugjeruar që duke përdorur çmimet e birrës dhe rakisë si ekuivalencë monetare, çmimi i paguar nga Minuit do të kishte fuqinë blerëse diku midis $ 2,600 dhe $ 15,600 në dollarë aktualë. Sipas shkrimtarit Nathaniel Benchley, Minuit kreu transaksionin me Seyseys, shefin e Canarsee, të cilët ishin të gatshëm të pranonin mallra të vlefshëm në këmbim të ishullit që kontrollohej kryesisht nga Weckquaesgeeks, një grup i Wappinger.

Në 1647, Peter Stuyvesant u emërua Drejtori i Përgjithshëm Hollandez i fundit i kolonisë. New Amsterdam u përfshi zyrtarisht si qytet më 2 shkurt 1653. Në 1674, anglezët blenë New Holland, pasi Holanda humbi biznesin e sheqerit me qira në Brazil, dhe e quajti atë "New York" pas Dukës angleze të York dhe Albany, Mbreti i ardhshëm Xhejms II. Holandezët, nën drejtorin e përgjithshëm Stuyvesant, negociuan me sukses me anglezët për të prodhuar 24 artikuj të transferimit të përkohshëm, të cilët kërkonin të mbanin për qytetarët ekzistues të Holandës së Re liritë e tyre të arritura më parë (përfshirë lirinë e fesë) nën sundimtarët e tyre të rinj anglezë.

Republika Hollandeze e rimori qytetin në gusht 1673, duke e quajtur atë "Portokalli e Re". Hollanda e Re iu dha përfundimisht anglezëve në Nëntor 1674 përmes Traktatit të Westminster.

Gjeografia

Menheteni është një qarkë në Nju Jork, pjesa më e madhe e të cilit shtrihet në Ishulin e Menhetenit pjesët Hudsto, Harlem dhe Ist River. Kjo pjesë është bërthama e qytetit me shumë rrokaqiej në të cilat janë të vendosura zyret të tregtisë dhe industrisë me ndikim botërorë. Në këtë pjesë gjendet edhe vendi më i rëndësishem financiar i planetit rruga e njohur Wall Street, ndërtesa e OKB-së dhe lloje ë ndryshme të ndërtesave me zyre për kulturë (Opera Metropolitante, Museume, Universitete, teatrtro si Broadway). Po ashtu në këtë pjesë gjendet edhe një park i madhë i quajtur Central Park me të cilin mburren njujorkasit.

Demografia

Qarku i Nju Jorkut, i njëkohshëm me rrethin Manhattan të New York City, është qarku më i dendur i populluar në SHBA, me një densitet prej 70,825.6/mi2 (27,267.4/km2) që nga viti 2013. Në vitin 1910, ai arriti një kulm prej 101,548/mi2 ( 39,222.9/km2). Qarku është një nga qarqet origjinale të shtetit të Nju Jorkut.

Ekonomia

Në vitin 2020, 1,694,251 njerëz jetonin në Manhattan. Në regjistrimin amerikan të vitit 2010, kishte 1,585,873 njerëz që jetonin në Manhattan, një rritje prej 3.2% që nga viti 2000. Që nga viti 2010, popullsia e Manhattanit u vlerësua nga Byroja e Regjistrimit të SHBA që ishte rritur 2.7% në 1,628,706 që nga viti 2018, që përfaqësonte 19.5% të New Popullsia e qytetit të Jorkut prej 8,336,817 dhe 8.4% e popullsisë së Shtetit të Nju Jorkut prej 19,745,289. Sipas vlerësimeve të regjistrimit të vitit 2017, dendësia e popullsisë së Qarkut të Nju Jorkut ishte rreth 72,918 njerëz për milje katrore (28,154/km²), dendësia më e lartë e popullsisë e çdo qarku në Shtetet e Bashkuara. Në vitin 1910, në kulmin e emigracionit evropian në Nju Jork, dendësia e popullsisë në Manhattan arriti një kulm prej 101,548 njerëz për milje katrore (39,208/km²).

Lidhje të jashtme

 Commons: Manhattan – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale

 Commons: Manhattan – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale