Masakrat e Karadakut

Masakrat e Karadakut (1941-1945) ishin pjesë e një serie të mizorive dhe masakrave të kryera ndaj shqiptarëve të Karadakut, Preshevës, nga forcat serbe, maqedonase dhe bullgare çetnike dhe partizane midis viteve 1941-1945. Në fshatrat Bugarinë, Muhaxhieret Ranatoc, Shushaja e Poshtme, Bilinica, Lagja Kukaj, Pecenë, Gruhali, Norçe, Linicë, Kokaj dhe Sllubicë u kryen mizori. Sasia totale e shqiptarëve të vrarë në rajonin e Karadakut gjatë kohës është akoma i panjohur. Në fshatin Isëukaj, 98 shqiptarë u vranë. Në vitin 2016, agjensia e lajmeve televizive RTV Preseva botoi një artikull në lidhje me memorialin që sot qëndron në Preshevë.

Historia

Çetnikët kishin për një kohë më të gjatë luftimin e gjermanëve dhe shqiptarëve nën koalicionin e Boshtit. Në pjesën e përparme ndodhën grindje të ndryshme ndërmjet grupeve etnike midis ballistëve shqiptarë dhe çetnikëve dhe partizanëve serbë dhe maqedonas. Në fshatin Bllacë, Preshevë, 109 shqiptarë u qëlluan nga brigada partizane maqedonase e njohur si gjakderdhëse. Një tjetër 128 shqiptarë u gjetën në një varr masiv dhe disa të tjerë, të cilët kishin prerë fytin e tyre. Më 15 nëntor u zbuluan 109 viktima dhe të nesërmen, një tjetër 8. Më 25 korrik 1942, kreu i fshatit Gjilan, raportoi se të mbijetuarit erdhën pa rroba, strehim dhe flinin në fusha të hapura. Kur forcat bullgare pushtuan rajonin, shqiptarët morën armë dhe ndodhën beteja të ndryshme. Më 15 shtator 1943, komandanti serb Jagod dhe forcat e tij çetnike ranë bomba në natën e Ramazanit në xhaminë e Preshevës, duke vrarë katër dhe duke plagosur 28 vetë. Ata gjithashtu masakruan civilë në Iseuka, Gosponica dhe Sopot. Në fshatin Koka, Ymer Saqapi u plagos në drejtim të fshatit Kokaj, ku vdiq dhe u varros në varrezat. Disa shqiptarë vdiqën nga plagët, mes tyre Ahmet Haziri, më 14 dhjetor 1944. Masakrat e Gjilanit 1941-51 Serbët djegën 73 shtëpi, strehëza dhe fusha të Mucibabës më 30 nëntor 1944 dhe fillim të dhjetorit, duke mobilizuar serbët lokalë dhe çetnikët e braktisur për të arritur në territorin lindor të Karadakut në Gjilan dhe Preshevë. Ata u ndihmuan nga brigada serbe XVI, ku së bashku masakruan 93 në Iseukaj, 33 në Gosponicë, 13 në Sllubicë dhe Kokaj së bashku me 5 dëshmorë. Komandanti shqiptar ymer Saqip Mucibaba foli për mizoritë në Komitetin për Mbrojtjen e Territoreve Etnike kundër Shtojcës së Serbisë. Forcat serbe përfundimisht u kapën dhe u shkatërruan në malësitë e Karadakut nga ballistët shqiptarë. Nga fshatrat e Vranjes, vetëm 6 shqiptarë mbijetuan, sipas arkivave rajonale të Gjilanit. Më 30 dhjetor 1944, Beteja e Shiikës u zhvillua mes forcave antifashiste dhe forcave pro-anglo-amerikanë-rusë. Shpërthimi i shpejtë i forcave bullgare të përafërta me çetnikët i frikësoi opozitës shqiptare. Më 6 korrik 1944, brigada maqedonase e komanduar nga Glisha Sharanoviq, zgjeroi forcat e tij dhe më 14 nëntor 1944, brigada likuidoi rreth 200 shqiptarë në Shkup dhe Karadak. Pas vrasjes së 128 shqiptarëve të Blace e Ultës, brigada vazhdoi në fshatin Stubell, ku brutalisht masakruan 8 shqiptarë. Më 30 nëntor 1944, vullnetarët shqiptarë të udhëhequr nga Shehi Livadia, nga Kuvendi i Preshevës, morën armë për të luftuar Maqedonasit. Vullnetarët erdhën nga fshatrat Burica, Lipovica, Kokaj dhe Lloce. Një udhëheqës lokal me emrin Abdullah Preshevë i ishte thënë nga komandanti maqedonas se forcat e tij nuk do të kalonin pa thyer "shumë inç të tokës, duke hyrë në shtëpi". Brigada kërkoi një leje për të hyrë në Karadak por u ndalua.

Dëshmi&Dëshmitarë

Masakrat e Karadakut Forcat nacionaliste shqiptare, Ballistët, të udhëhequr nga Sula Hotla dhe Mulla Idriz Gjilani, u përballën me forcat serbe në vjeshtën e vitit 1944 dhe luftuan për 12 orë. Ata dëshmuan rezultatet e mizorive dhe mbledhën informacion nga të mbijetuarit.