Mjedisi i Shqipërisë
Mjedisi i Shqipërisë karakterizohet nga një florë dhe faune unike dhe një sërë landformash të përfshira në një komb të vogël ishullor. Ai gjithashtu përbëhet nga ekoregjione të ndryshme, të cilat përfaqësojnë ekosistemin natyror gjeografik, sistemet e ujit, motit, burimet e rinovueshme dhe ndikimet mbi to.
Nga faktorët e shkaktuar nga ndërhyrja njerëzore që mund të ndikojnë në këtë mjedis, aktivitetet që mbështesin ekonominë e Shqipërisë si minierat dhe pylltaria janë veçanërisht me ndikim. Mjedisi ndikon fuqishëm në shëndetin publik në Shqipëri, si p.sh. ndotja e ajrit dhe smogu në zonat urbane si në Tiranë mund të rezultojë në shqetësim të madh për ata që kanë vështirësi në frymëmarrje, si astma.
Gjeografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shqipëria është një vend i vogël kryesisht malor midis Evropës Juglindore dhe Jugore, përballë Adriatikut dhe Detit Jon në Detin Mesdhe. Ajo ka një sipërfaqe totale prej 28.748 kilometrash katrorë, që kufizohet me Malin e Zi në veriperëndim, Kosovën në verilindje, Maqedoninë në lindje dhe Greqinë në jug.[1] Ajo shtrihet midis latitudeve 42° dhe 39°N dhe midis gjatesive 21° dhe 19°E. Gjatësia e bregdetit të saj është 476 km (240 mi) [2] dhe shtrihet përgjatë deteve Adriatik dhe Jon.
Klima
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Me vijën bregdetare të Shqipërisë përballë deteve të Adriatikut dhe Jonit, malësitë e saj mbështetën në tokën e ngritur të Ballkanit dhe të gjithë shtrirë në një gjerësi që i nënshtrohet një sërë modelesh të motit gjatë stinëve të dimrit dhe të verës, Shqipëria ka një numër të madh rajonesh klimatike për një zonë kaq të vogël. Pellgjet bregdetare kanë klimë tipike mesdhetare; lartësitë kanë një klimë kontinentale. Në të dyja zonat e ulëta dhe të brendshme, moti ndryshon dukshëm nga veriu në jug.
Temperaturat në brendësi ndikohen më shumë nga dallimet në lartësi sesa nga gjerësia ose ndonjë faktor tjetër. Temperaturat e ulëta të dimrit në male janë shkaktuar nga masa ajrore kontinentale që dominon motin në Evropën Lindore dhe Ballkanin. Erërat e verilindjes dhe të verilindjes godasin shumicën e kohës. Temperaturat mesatare të verës janë më të ulëta se në zonat bregdetare dhe shumë më të ulëta në lartësi më të larta, por luhatjet ditore janë më të mëdha. Temperaturat maksimale gjatë ditës në pellgjet e brendshme dhe në luginat e lumenjve janë shumë të larta, por netët janë pothuajse gjithmonë të freskëta.
Biodiversiteti
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Fitogjeografikisht, Shqipëria në mënyrë specifike është pjesë e Mbretërisë Boreale, pjesë e krahinës ilire të Rajonit Circumboreal dhe rajonit mesdhetar brenda mbretërisë Boreale. Shqipëria ndahet në tri ekoregjione duke përfshirë pyjet gjethorë ilire, pyje të përziera dinarike, pyje të përziera ballkanike dhe pyje të përziera Pindus. Më tej, Biomes në Shqipëri përfshinë pyjet e përhershme dhe të përziera pyjore dhe pyje mesdhetare, pyje, dhe pastrim, që janë të gjitha në ekozonën Palearktike. Për shkak të kushteve të saj klimatike, hidrologjike, gjeologjike dhe topografike, Shqipëria është një nga më të pasurit në Evropë sa i përket biodiversitetit. Pothuajse 30% e të gjithë florës dhe 42% fauna në të gjithë kontinentin evropian mund të gjenden në Shqipëri.[3]
Janë 799 zona të mbrojtura shqiptare, të cilat mbulojnë një sipërfaqe prej 4,600 kilometrash katrorë (460,000 hektarë). Këto përfshijnë 15 parqe kombëtare, 5 zona peisazhesh të mbrojtura, 29 rezervate natyrore, 4 zona të mbrojtura të burimeve dhe 750 monumente natyrore.[4][5] Parqet kombëtare që mbulojnë një sipërfaqe prej 210.668,48 hektarësh (2.106.6848 km2) ose afërsisht 13.65% të territorit të përgjithshëm. [6] Kombi gjithashtu ka 8 parqe arkeologjike që mbulojnë një sipërfaqe prej 1120 hektarësh (11.2 km2). Parku më i madh kombëtar në Shqipëri është Parku Kombëtar i Bredhit të Hotovës, që mbulon një sipërfaqe prej 34,361 hektarësh (343,61 km2) dhe ka zonën më të madhe të bredhit bullgar në Ballkan. Parqe të tjera të mëdha kombëtare përfshijnë Parkun Kombëtar të Butrintit, Parkun Kombëtar Detar Karaburun-Sazan, Parkun Kombëtar të Divjakës-Karavastas, Parkun Kombëtar të Prespës, Parkun Kombëtar të Shebenik-Jabllanices dhe të tjerëve.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Albania country profile". bbc.com (në anglisht). Europe. 19 qershor 2017.
Albania is a small, mountainous country in the Balkan peninsula, with a long Adriatic and Ionian coastline.
- ^ Eftimi, R. "SOME CONSIDERATIONS ON SEAWATER-FRESHWATER RELATIONSHIP IN ALBANIAN COASTAL AREA" (PDF). ITA Consult. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 4 maj 2011. Marrë më 25 prill 2018.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Biodiversity Albania". climatechangepost.com (në anglisht).
Some of the 30% of the European plant species, and 42% of the European mammals can be found in the country. Albania's variety of wetlands, lagoons and large lakes also provide critical winter habitat for migratory birds (1).
- ^ "Biodiversity and Protected Areas-- Albania" (PDF). catsg.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 maj 2018. Marrë më 25 prill 2018.
- ^ "Albania, Europe". protectedplanet.net (në anglisht).
- ^ "Përshkrimi i Rrjetit aktual të zonave të mbrojtura" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 maj 2015. Marrë më 10 shtator 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)