Shihni burimin për Nexhip bej Draga

[[Skeda:Necib Draga Bey.jpg|parapamje|Nexhib Draga Beu]]
'''Mehmet Nexhip [[Beu|bej]] Draga''' ([[Mitrovica|Mitrovicë]], 1851<ref name=":02" />/ 1867<ref name="ozd">{{cite book|last=Elisabeth|first=Özdalga|title=Late Ottoman society: the intellectual legacy|publisher=Routledge|year=2005|series=SOAS/RoutledgeCurzon studies on the Middle East|volume=3|pages=314|isbn=0-415-34164-7|url=https://books.google.com/books?hl=en&id=sRtTyyGIgXsC&dq=Nexhip+Draga&q=Nexhip+Draga#v=snippet&q=Nexhip%20Draga&f=false}}</ref> - [[Vjena|Vjenë]], [[21 Korrik|21 korrik]] [[1921]]) ishte veprimtar politik i çështjes shqiptare dekadave të fundit të [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] me të vëllezërit [[Ferhat bej Draga|Ferhat]] e [[Ajdin bej Draga|Ajdin beun]], deputet i [[Vilajeti i Kosovës|Vilajetit të Kosovës]] në [[Asambleja e Përgjithshme e Perandorisë Osmane|Mexhlisin Osman]], senator në Parlamentin e [[Mbretëria Jugosllave|Mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene]].

== Jetëshkrimi ==
U lind më 1851 sipas [[Hasan Kaleshi]]t apo më 1867 sipas burimeve [[Turqia|turke]], në Mitrovicë, i biri i Ali pashë Dragës që kishte shërbyer në Luftën Osmano-Ruse me ç'rast ishte graduar ''pashë'', ndërsa gjyshi i tij Ali Ferhat beu kishte themeluar një [[Xhamia|xhami]] në [[Pazari i Ri|Novi Pazar]]. Dragajt i përkisnin fisit [[Kelmendi|Kelmend]]<ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.biolex.ios-regensburg.de/BioLexViewview.php?start=369|title=Draga, Nexhip|website=biolex.ios-regensburg.de|date=1974|last=Kaleshi|first=Hasan|authorlink=Hasan Kaleshi|publisher=Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas}}</ref> dhe ishin familje me shumë ndikim; Nexhip beu kishte edhe dy vëllezër të tjerë që u shquan në lëvizjen kombëtare, Ajdin dhe Ferhat beun.<ref name=":12">{{Cite book|title=Historical Dictionary of Kosovo|last=Elsie|first=Robert|publisher=Scarecrow Press|year=2010|pages=82-83|url=https://books.google.al/books?id=Pg-aeA-nUeAC&pg=PA82&dq=ferhat+draGA&hl=en&sa=X&ei=TKH1UonkJaOCyAGhwIGgDQ&redir_esc=y#v=onepage&q=ferhat%20draGA&f=false|authorlink=Robert Elsie}}</ref><ref name="Hanioglu272">{{cite book|last=Hanioğlu|first=M. Șükrü|title=Preparation for a Revolution: The Young Turks, 1902-1908|year=2001|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199771110|url=https://books.google.com.au/books?id=nNdKQfEdyvgC&printsec=frontcover&dq=Preparation+for+a+Revolution:+The+Young+Turks,+1902-1908&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiTkbmk8evaAhVEyrwKHeE1BAQQ6AEIJzAA#v=snippet&q=Draga&f=false|pages=272}}</ref>

Kreu shkollimin fillor në vendlindje dhe më pas shkoi në [[Stamboll]] ku ndoqi dhe kreu ''[[Mejtepi Mylkie|Mülkiye-i-Sehahané]]'', ndërkohë që ishte në Stamboll u rekrutua në [[Komiteti "Bashkim e përparim"|Komitetin "Bashkim e Përparim"]] nga bashkëatdhetari i vet dr. [[Ibrahim Temo]].<ref name="Skendi335">{{harvnb|Skendi|1967|p=335.}}</ref><ref name="Gawrych141">{{harvnb|Gawrych|2006|p=141.}}</ref><ref name="Hanioglu2302">{{harvnb|Hanioğlu|2001|p=230.}}</ref> Fliste dhe shkruante [[frëngjisht]], [[turqisht]], [[Serbishtja|serbisht]] dhe [[Bullgarishtja|bullgarisht]].<ref name="EÖ">{{en}} Özdalga E., Late Ottoman society: the intellectual legacy, studimet SOAS/RoutledgeCurzon të Lindjes së Mesme. 3. Routledge. fq. 314. ISBN 0-415-34164-7</ref>

=== Karriera n'administratën perandorake ===
Nga fundi i shekullit Nexhip bej Dragën e shohim [[Kajmekami|kajmekam]] (1896-1902) në [[Kratova]], Pazar të Ri, [[Qyprilliu|Velesi]]<ref name="EÖ"/> kurse në prag të Lidhjes Shqiptare “Besa-Besë” të [[Pejë]]s e shohim në Mitrovicë, ku iu kushtua jetës politike dhe administrimit të ekonomisë familjare. Meqë pronat e Familjes Draga ishin në viset kufitare me Serbinë, të bijtë e Ali pashë Dragës, të hedhur në Lëvizjen Kombëtare Shqiptare dhe veçmas Nexhipi, si veprimtar i shquar i Lëvizjes Demokratike [[Xhonturqit|Xhonturke]], kultivoi marrëdhënie fqinjësore të mira me [[Serbia|Serbinë]] dhe me serbët në vise të Mitrovicës. Këtë fakt e vërtetoi “Afera e shkurtit 1899 me komitët serbë në Mitrovicë”.

Në zgjedhjet e para për Parlamentin e Turqisë në dhjetor të vitit 1908 Nexhip bej Draga u zgjodh deputet (përfaqësues) i popullit për [[Sanxhaku i Shkupit|Sanxhakun e Shkupit]] të [[Vilajeti i Kosovës|Vilajetit të Kosovës]]. Gazeta shqiptare “Besa” e [[Stambolli]]t, e datës 26 janar 1909, duke folur për zgjedhjen e përfaqësuesve të katër [[Vilajeti|vilajeteve]] [[Vilajeti shqiptar|të Shqipërisë]]: Ismail Qemalit, Hasan Prishtinës, Nexhip Dragës, Shahin Kolonjës e të tjerëve për perfaqësues të popullit, ata i quante “Lule të atdheut që ka dërguar këtu (në Stamboll), Shqipërija”, të cilët “do të përpiqen për atdheun tënë”.

Si njëri ndër veprimtaret më të shquar të Klubit Shqiptar “Bashkimi” të Shkupit me ndikim permanent në qarqet xhonturke – ushtarake, politike dhe administrative në Vilajetin e Kosovës, qysh para vitit 1908, Nexhipi tashti, në kushte të Kushtetutshmërisë xhonturke - Hyrrietit (Lirisë), u bë shtyllë e fortë e shkollës dhe alfabetit shqip në Vilajetin e Kosovës dhe më gjerë në trojet shqiptare, ndjekësi dhe mbështetësi më besnik, më i devotshëm, i Hasan Prishtinës në këto fusha të kulturës, të jetës dhe të ardhmërisë shqiptare.
 
Në luftën kombëtare për sendërtimin e programit dhe të rezolutës se [[Kongresi i Manastirit|Kongresit të Alfabetit në Manastir]] (14-22 nëntor 1908) Nexhip bej Draga kurrë nuk u luhat dhe i qëndroi besnik parimit të tij luftarak: “Me alfabetin latin i hapim dyert e Kalasë Evropiane të bijtë e së cilës jemi”! Me mençuri guxim dhe autoritet e minoi plotësisht, Kongresin Xhonturk të Dibrës (23 korrik 1909), i cili kishte për qëllim të nxirrte dhe të flakte nga përdorimi alfabetin shqip latin për gjuhën shqipe. Këso kohe, krahas Hasan be Prishtinës dhe [[Shahin Kolonja|Shahin bej Kolonjës]] ishte krahu më i fortë i Ismail Qemalit rreth partisë liberale opozitare “Ahrar” dhe kontribuoi në veprimtarinë kulturore e kombëtare-arsimore të Klubit Qendror “Bashkimi” të Stambollit, i cili kishte rolin e një ministrie shqiptare të arsimit dhe të kulturës në kushte të shtetit shqiptar në lindjen e sipër.
 
Propagandat e huaja bënë që edhe deputetët shqiptarë në Parlament të ndaheshin në dy taborë, në të ashtuquajtur nga të huajt: “Latinashë” dhe ‘Arabistë”. Në grupin e parë ishin 10 përkatësisht 11 deputetë, kurse në grupin e dytë ishin 14 përkatësisht 13 deputetë. Midis “Latinashëve” ndër më aktivët u dëshmuan [[Hasan bej Prishtina]] dhe Nexhip be Draga.
 
Pas shumë përpjekjeve të Hasan be Prishtinës dhe të Nexhip bej Dragës gjuha shqipe u fut në [[Shkolla Normale Darulmualimin e Shkupit|“Darul Maulim” (Shkolla Normale)]] të Shkupit, në “Idadinë” (gjimnazin) dhe në Shkollën Edukative “[[Mejtepi|Meçteb-i- Edeb]]” të Shkupit. Në këto shkolla shqipen e ligjëronin dy rilindësit dhe publicistët e shquar pejanë: [[Bedri Pejani|Bedri Be Pejani]] dhe [[Salih Gjuka|Salih Gjukë Dukagjini]]. “Në Shkup u vendos me msue giuhen shqype me shkrola t’veta” – do të konstatojë “Bashkimi” i Shkodrës, më 6 shkurt 1910. Ministri i arsimit të [[Perandoria Osmane|Turqisë]], i provokuar dhe i nxitur nga propagandat e huaja dhe nga një pjesë e [[ulema]]së dhe krerëve [[islam]] fanatikë, me 23 janar 1910, lëshoi urdhnesën qe “gjuha shqipe në të gjitha shkollat në brendi të Vilajetit të jepet vetëm me [[Alfabeti arab|shkronjat arabe]]”.

Kjo urdhnesë u dha, akoma, fuqi qarqeve reaksionare antishqiptare në shumë vise të vilajetit të Kosovës. Më 28 janar 1910 në [[Kaçanik]] u organizua një miting kundër alfabetit latin dhe kundër Nexhip bej Dragës. Në miting u kërkua të mbyllen të gjitha shkollat shqipe ku mësohej e shkruhen me Alfabetin latin. Kurse vetëm pak ditë më vonë, nga shkollat shqipe të [[Gjilani]]t do të ndoqën dy mësues të mësimit shqip.

=== Mbledhja e Taksimit ===
Në janar të 1912 mblidhet me deputetët e tjerë shqiptar që bënin pjesë n'opozitë përkundrejt politikave të Turqve të Rinj për Osmanllillëkun e Vilajeteve Shqiptare. Duke vënë re se fjala e deputetëve shqiptarë për të drejtat kombëtare të cilat Turqit e Rinj u kishte valëvitur flamurin për t'ardhë në pushtet, Nexhip beu bashkë me [[Ismail Qemali]]n, [[Syrja bej Vlora|Syrja beun]], Hasan Prishtinën, [[Myfit Libohova|Myfid bej Libohovën]], [[Esat Toptani|Esad pashë Toptanin]] etj. takohen në fillim pranë Hotel "Pera Palace" dhe më pas me 12 janar në shtëpinë e Syrja beut në lagjen Taksim, që u pagëzua "[[Komploti i Taksimit]]".<ref>Prishtina H. bej, Nji shkurtim kujtimesh mbi Kryengritjen Shqyptare të vjetit [[1912]], Shtypshkronja Franciskane, Shkodër 1921</ref>
Gjatë Luftës Ballkanike u burgos nga qeveria e [[Beogradi]]t, dhe u lirua më 1914.

=== Veprimtaria me Xhemijetin ===
Më 1920 formoi një parti politike të quajtur [[Xhemijeti]], dhe u zgjodh deputet në Parlamentin e Mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene.<ref name="EÖ"/>

Nga fillimi i vitit 1921 Nexhip be Draga sëmurët rëndë. Tashti tumoret (maligue) iu paraqitën në fyt dhe ia vështirësuan frymëmarrjen. Meqë nuk i lejohej shërimi urgjent, për pak kohë bëri shumë keq. Pas një vonese prej 25 ditësh nga dita kur kërkoi lejen të shkonte në Vjenë për shërim, qeveria e Pashiqit i mundësoi daljen nga shteti, por tashti ishte shumë vonë. Operacioni në një spital të Vjenës nuk ia përmirësoi gjendjen. Kështu, me mallin për lirinë e atdheut të robëruar, më 18 maj [[1921]]t. Vdiq i rrethuar nga studentët shqiptarë që studionin në Universitetet e Austrisë dhe u përcoll me nderime të mëdha për varrim në varret e vendlindjes, në Mitrovicë.

== Shiko edhe ==

* [[Ferhat bej Draga]]

== Referime ==
{{reflist|2}}

[[Kategoria:Lindje 1868]]
[[Kategoria:Vdekje 1921]]
[[Kategoria:Nxënësit e Shkollës Mülkiye]]
[[Kategoria:Politikanë shqiptarë]]
[[Kategoria:Dragaj]]
[[Kategoria:Myslimanë suni shqiptarë]]