Shihni burimin për Republika e Malit të Zi (1992–2006)

{{Infobox country
|native_name              = Република Црна Гора<br />''Republika Crna Gora''             
|conventional_long_name   = Republika e Malit të Zi
|common_name              = Mali i Zi
|status                   = [[Ndarja administrative|Shteti përbërës]] i [[Bashkimi Shtetëror i Serbisë dhe Malit të Zi|Serbisë dhe Malit të Zi]]
|p1                       = Republika Socialiste e Malit të Zi
|flag_p1                  = Flag of Montenegro (1946–1993).svg
|s1                       = Mali i Zi
|flag_s1                  = Flag of Montenegro.svg
|image_flag               = Flag of Montenegro (1994–2004).svg
|flag                     = Flamuri i Malit të Zi
|flag_type                = Flamuri<br>(1993–2004)
|image_coat               = Coat of arms of Montenegro (1992-2004).svg
|symbol_type              = Stema<br>(1993–2004)
|symbol                   = Stema e Malit të Zi
|image_map                = Scg02.png
|image_map_caption        = Nëndarjet e Serbisë dhe Malit të Zi:
{{Plainlist | style = padding-left: 0.6em; text-align: left; |
* {{Legend|#FEFA9F|[[Republika e Serbisë (1992–2006)|Republika e Serbisë]]}}
* {{Legend|#FAF8D6|[[Ndarjet administrative të Serbisë#Krahinat Autonome|Krahinat autonome të Serbisë]]}}
* {{Legend|#A7F0F0|'''Republika e Malit të Zi'''}}
}}
|anthem = [[Oj, svijetla majska zoro|Ој, свијетла мајска зоро]] (2004–2006)<br/>''Oj, svijetla majska zoro''<br/><small>{{Lang-sq|"Oh, agim i ndritshëm maji"}}</small><br/><center>[[Skeda:National Anthem of Montenegro.ogg]]</center>
|official_languages = [[Gjuha serbe|Serbisht]]<ref>{{cite web|url=https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL(2005)096-e|title=Constitution of the Republic of Montenegro|quote=Article 9|language=en}}</ref>
|capital = Podgorica
|government_type = [[Republika parlamentare|Republikë parlamentare]] me [[Sistemi dominant-partiak|parti dominuese]]
|title_leader = [[Presidenti i Malit të Zi|Presidenti]]
|leader1 = [[Momir Bulatoviq]]
|year_leader1 = 1992–1998 <small>(i pari)</small>
|leader2 = [[Filip Vujanoviq]]
|year_leader2 = 2003–2006 <small>(i fundit)</small>
|title_deputy = [[Kryeministri i Malit të Zi]]
|deputy1 = [[Milo Gjukanoviq]]
|year_deputy1 = 1992–1998 <small>(i pari)</small> 
|deputy2 = Milo Gjukanoviq
|year_deputy2 = 2003–2006 <small>(i fundit)</small>
|legislature = [[Kuvendi i Malit të Zi|Kuvendi Popullor]]
|event_start = [[Shpërbërja e Jugosllavisë|Themelimi]]
|date_start = 28 prill
|year_start = 1992
|event1 = {{nowrap|[[Kushtetuta e Malit të Zi|Kushtetuta e miratuar]]}}
|date_event1 = 12 tetor 1992
|event_end = [[Referendumi për pavarësinë e Malit të Zi 2006|Pavarësia]]
|date_end = 3 qershor
|year_end = 2006
|stat_year1 = 2006
|stat_area1 = 13812
|today = [[Mali i Zi]]
}}
'''Republika e Malit të Zi''' ([[Gjuha malazeze]]: ''Republika Crna Gora'') ishte një shtet kushtetues i Republikës Federale të Jugosllavisë dhe më pas Serbisë dhe Malit të Zi midis viteve 1992 dhe 2006. Shpallja e pavarësisë së [[Mali i Zi|Malit]] të Zi në vitin 2006 i dha fund shtetit ish-Jugosllav. Pas [[Shpërbërja e Jugosllavisë|rënies]] së [[Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë|Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë]] (RSFJ), republikat e mbetura të Malit të Zi dhe Serbisë ranë dakord për formimin e [[Bashkimi Shtetëror i Serbisë dhe Malit të Zi|Republikës Federale të Jugosllavisë]] (RFJ), e cila zyrtarisht braktisi komunizmin dhe nominalisht miratoi institucionet demokratike. Mali i Zi ishte një republikë përbërëse e RFJ-së dhe shteti pasardhës i saj deri në vitin 2006 kur Mali i Zi shpalli pavarësinë nga [[Serbia dhe Mali i Zi]] pas referendumit të pavarësisë së Malit të Zi në 2006 .

== Historia ==
Me krijimin në RFJ, Mali i Zi udhëhiqej nga Presidenti [[Momir Bulatoviq]], një ish-anëtar i Partisë Komuniste në Jugosllavi dhe një aleat i Presidentit serb [[Sllobodan Millosheviq]], të cilin Bulatoviq e ndihmoi të fitonte pushtetin gjatë [[Rasti Jogurt revolucionit|Revolucionit Anti-Burokratik]], në të cilin ai dhe Millosheviqi fituan pushtet në republikat e tyre përkatëse. Në vitet e fundit të ekzistencës së RSFJ-së, Bullatoviqi kishte mbështetur kërkesat e Millosheviqit për një sistem "me një anëtar, një votë" në kongresin e partisë komuniste, i cili do t'i jepte epërsi numerike grupit të tyre në kongres. Kjo nxiti kolapsin e Partisë Komuniste dhe më vonë të RSFJ-së. Bulatoviq filloi të tregojë hezitim për të mbetur në një bashkim me Serbinë kur vende si [[Italia]] i ofruan Malit të Zi mundësinë e hyrjes së shpejtë në Komunitetin Evropian nëse Mali i Zi ndahej nga Jugosllavia. Megjithatë, miratimi i shkurtër i Bullatoviq për pavarësinë malazeze përfundoi për shkak të presionit nga Serbia. Në vitin 1992, Mali i Zi iu bashkua RFJ-së pas një referendumi që u mbajt më 1 mars të atij viti. Në të njëjtin vit, kryeqyteti Titograd (i emëruar sipas ish-udhëheqësit jugosllav [[Josip Broz Tito|Jozef Broz Tito]]) u riemërua në emrin e tij parakomunist, [[Podgorica|Podgoricë]]. Në vitin 1993, Mali i Zi braktisi flamurin e tij të dikurshëm të epokës komuniste dhe miratoi një trengjyrësh të thjeshtë, të ngjashëm me atë të Serbisë, por më të gjatë, dhe me një blu më të lehtë për shiritin qendror, duke shënuar një dallim midis dy republikave që kishin saktësisht të njëjtin flamur gjatë epokës komuniste. Ky flamur do të ishte në fuqi deri në vitin 2004.

Bashkimi i vazhdueshëm i Malit të Zi me Serbinë i dha legjitimitet vazhdimit të një shteti jugosllav, i rëndësishëm për Serbinë pasi vazhdimi i një shteti jugosllav do t'i lejonte federatës të pretendonte territorin e ish-Jugosllavisë në Bosnje dhe Hercegovinë dhe [[Kroacia|Kroaci]] të populluar nga serbët. Gjithashtu Mali i Zi kishte dalje në det, gjë që e mbajti trupin sovran të Serbisë nga të qenit pa dalje në det dhe lejoi ekzistencën e një marine (tregtare dhe ushtarake). Me kalimin e kohës, natyra dominuese e Presidentit Millosheviq dhe aleatëve të tij brenda federatës provokoi malazezët e zakonshëm që të zhvendoseshin drejt pavarësisë, duke krijuar një dëshirë në rritje për ndryshimin e regjimit dhe mbështetje për opozitën brenda Serbisë. Tendosja me Serbinë për politikën ekonomike bëri që Mali i Zi të miratonte markën gjermane si valutë të veten në vitin 1996, ndërsa priste që Komuniteti Evropian të zyrtarizonte një monedhë evropiane. Pasi Bulatoviq dha dorëheqjen si president malazez në vitin 1998, presidenti i ri [[Milo Gjukanoviq]] kundërshtoi Millosheviqin dhe e vendosi Malin e Zi në një kurs drejt pavarësisë. <ref>{{Cite book|last=Miller|first=Nicholas|url=https://books.google.com/books?id=lVBB1a0rC70C|title=Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture|publisher=ABC-CLIO|year=2005|isbn=9781576078006|volume=3|location=Santa Barbara, California|pages=529–581|chapter=Serbia and Montenegro|lang=en}}</ref> <ref>[https://balkaninsight.com/2016/10/11/montenegro-country-profile-10-08-2016/ Montenegro: Country Profile], balkaninsight.com</ref>

== Konfederata dhe pavarësia ==
Në vitin 2003, RF Jugosllavia u bë një konfederatë dhe i dha më shumë autonomi Malit të Zi me përgjegjësinë vetëm të mbrojtjes dhe politikës së jashtme për Jugosllavinë. Ky ishte një hap më afër pavarësisë së Malit të Zi. Në vitin 2006, Mali i Zi mbajti një referendum për pavarësinë. 55% votuan pro pavarësisë, por kjo ishte vetëm një fitore e ngushtë për pavarësinë. Mali i Zi shpalli zyrtarisht pavarësinë në qershor 2006, duke bërë që Serbia të bëhej e pavarur, duke i dhënë fund bashkimit federal të Jugosllavisë. <ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/5043462.stm Montenegro declares independence] BBC News, 4 June 2006</ref>

== Shih edhe ==
* [[Shteti i Pavarur i Malit të Zi]]
* [[Mbretëria e Malit të Zi]]
* [[Principata e Malit të Zi]]

== Referime ==
{{Reflist}}

[[Kategoria:Serbia dhe Mali i Zi|* ]]
[[Kategoria:Shtete të shuara në Ballkan]]
[[Kategoria:Republika të mëparshme]]
[[Kategoria:Vende të mëparshme sllave]]
[[Kategoria:Shtete dhe territore të themeluara më 1992]]
[[Kategoria:Shtete dhe territore të shpërbëra më 2004]]