Sandra Faber

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Sandra Faber
Njohur përFaber–Jackson relation, Designing the Keck Observatory

Sandra Moore Faber (e lindur më 28 dhjetor të vitit 1944) është një astrofizikante e njohur për kërkimin e saj mbi evolucionin e galaktikave. Ajo është Profesore në Universitetin e Astronomisë dhe Astrofizikës në Universitetin e Kalifornisë, Santa Cruz, dhe punon në Observatorin Lick. Ajo ka bërë zbulime të rëndësishme që lidhin shkëlqimin e galaktikave me shpejtësinë e yjeve brenda tyre dhe ishte bashkë-zbuluese e marrëdhënies Faber-Jackson. Faber ishte gjithashtu i dobishëm në dizajnimin e teleskopëve Keck në Hawaii.

Arsimimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Faber studioi në Kolegjin Swarthmore, duke u diplomuar në Fizikë dhe duke u diplomuar në Matematikë dhe Astronomi. Ajo fitoi diplomën e saj bachelor në vitin 1966. Ajo më pas fitoi doktoratën e saj në vitin 1972 nga Universiteti i Harvardit, e specializuar në Astronominë Observational Optike.[1] Gjatë kësaj kohe, observatori i vetëm i hapur për të ishte Observatori Kombëtar i Kitt Peak, i cili kishte teknologji jo të përshtatshme për kompleksitetin e tezës së saj.

Karriera dhe kërkimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në vitin 1972, Faber u bashkua me fakultetin e Observatorit Lick në Universitetin e Kalifornisë, Santa Cruz, duke u bërë gruaja e parë në staf.[2] Në vitin 1976, Faber vërejti marrëdhënien midis shkëlqimit dhe spektrit të galaktikave dhe shpejtësive dhe lëvizjeve orbitale të yjeve brenda tyre. Ligji që rezultoi do të njihej si relacioni Faber-Jackson, pas vetë dhe bashkëautor, student i diplomuar Robert Jackson. Tre vjet më vonë, ajo dhe bashkëpunëtori John S. Gallagher botoi një letër të përbashkët që grumbullonte të gjitha dëshmitë për ekzistencën e lëndës së errët që ishte botuar në atë pikë. Në vitin 1983, ajo botoi hulumtime origjinale që tregonin se materia e errët nuk përbëhej nga neutrini me lëvizje të shpejtë ("materie të nxehtë të nxehtë") dhe se, në vend të kësaj, ajo ishte e përbërë nga grimca të ngadalta që ende duhet të zbuloheshin.[3]

Rreth vitit 1984, Faber bashkëpunoi me Joel Primack, George Blumenthal dhe Martin Rees për të sqaruar teorinë e tyre se si materia e errët ishte pjesë e formimit dhe evolucionit të galaktikës.[4] Ky ishte propozimi i parë i asaj se si galaktikat janë formuar dhe evoluar nga Big Bang deri sot. Derisa disa detaje janë provuar të gabuara, letra qëndron ende si paradigma aktuale e punës për informacionin e strukturës në univers. Ajo dhe bashkëpunëtorët e saj zbuluan rrjedha të galaktikës me shpejtësi të lartë.[5]

Në vitin 1985, Faber ishte e përfshirë në ndërtimin e teleskopit Keck dhe në ndërtimin e kamerës së parë të gjerë planetare për Teleskopin Hubble të Hapësirës. Fizikanti i UC Berkeley Jerry Nelson krijoi teleskopin Keck, por Faber ndihmoi të shiste idenë e teleskopëve të mëdhenj optikë në të gjithë botën. Teleskopi Keck është teleskopi më i madh optik në botë, me një pasqyrë primare prej 10 metrash të një lloji të ri që përbëhet nga 36 segmente gjashtëkëndore.

Sandra Faber bashkë-kryesoi Komitetin Drejtues të Shkencës, i cili mbikqyri instrumentin e dritës së parë për Keck I. Ajo gjithashtu vazhdoi të këmbëngulte për cilësi të lartë optike për pasqyrën kryesore të Keck I dhe vazhdoi të punonte edhe në Keck II .

Gjatë viteve 1980, Faber u përfshi në një projekt tetëvjeçar të quajtur bashkëpunimi "Shtatë Samurai", i cili u përpoq të katalogonte madhësinë dhe shpejtësitë orbitale të 400 galaktikave. Megjithëse ky objektiv nuk u përmbush, grupi zhvilloi një mënyrë për të vlerësuar distancën për çdo galaktikë, e cila u bë një nga mënyrat më të besueshme për të matur densitetin total të universit.

Në vitin 1990, ajo ndihmoi me vendosjen në orbitë të kamerës së gjerë planetare për Teleskopin Hubble të Hapësirës. Ajo e cilëson këtë si një nga fazat më emocionuese dhe më të njohura të karrierës së saj. Optika e Hubble ishte me të meta, dhe Faber dhe ekipi i saj ndihmuan për të diagnostikuar shkakun si shmangie sferike.[6] Në 1995, Faber u emërua Profesor Universiteti në UCSC.[7]

Faber ishte gjithashtu hetuesi kryesor i Ekipit Nuker, i cili përdori teleskopin Hubble Space për të kërkuar vrima të zeza supermassive në qendrat e galaktikave.[8] Një nga veprat e saj më të fundit përfshin shtimin e një spektrografi të ri optik për teleskopin Keck II, i cili pa dritën e tij të parë në vitin 1996. Shtesa e re do të rriste fuqinë e Keck II për të vëzhguar galaktikat larg nga 13 herë. Ajo gjithashtu është bashkuar me shkencëtarë të tjerë për të krijuar projektin CANDELS, që është studimi më i madh i universit i marrë nga teleskopi Hubble.[9]

Në UCSC ajo përqendroi hulumtimin e saj mbi evolucionin e strukturës në univers dhe evolucionin dhe formimin e galaktikave. Përveç kësaj, ajo udhëhoqi zhvillimin e instrumentit DEIMOS në teleskopët Keck për të marrë spektra të galaksive kozmologjike të largëta. Më 1 gusht të vitit 2012 ajo u bë Drejtorja e Përkohshme e Observatorëve të Universitetit të Kalifornisë.

Sandra Faber është bashkë-redaktore e Revistës Vjetore të Astronomisë dhe Astrofizikës.

Nderime dhe Cmime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • National Academy of Sciences (elected 1985)
  • Dannie Heineman Prize for Astrophysics (1985)[10][11]
  • American Philosophical Society (elected 2001)
  • Harvard Centennial Medal (2006)
  • Bower Award and cmimi për arritje në Shkencë, Franklin Institute (2009)
  • Henry Norris Russell Lectureship, American Astronomical Society (2011)
  • Bruce Medal, Astronomical Society of the Pacific (2012)
  • Karl Schwarzschild Medal, German Astronomical Society (2012)
  • National Medal of Science (2012)
  • Gruber Prize in Cosmology (2017)[12]
  • Annette de Vaucouleurs Medal, University of Texas
  • Medaille de l’Institute d’Astrophysique de Paris
  • Alfred P. Sloan Foundation Fellow
  • Honorary Doctorates from the University of Chicago, University of Michigan, University of Pennsylvania

, Swarthmore College, and Williams College [13][14]

  • Member, American Academy of Arts and Sciences
  • Member, Harvard Board of Overseers
  • Member, Board of Trustees of the Carnegie Institution for Science

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Stephens, Tim; 459-2495, Staff Writer. "Astronomer Sandra Faber to receive Franklin Institute's prestigious Bower Award". UC Santa Cruz News. Retrieved 2017-07-08.
  2. ^ Stephens, Tim; 459-2495, Staff Writer. "Astronomer Sandra Faber to receive Franklin Institute's prestigious Bower Award". UC Santa Cruz News. Retrieved 2017-07-08.
  3. ^ "Sandra Faber Receives $500,000 Gruber Cosmology Prize | American Astronomical Society". aas.org. Marrë më 8 korrik 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Blumenthal; etj. (11 tet 1984). "Formation of galaxies and large-scale structure with cold dark matter". Nature. 311: 517–525. Bibcode:1984Natur.311..517B. doi:10.1038/311517a0. Marrë më 10 janar 2016. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Stephens, Tim; 459-2495, Staff Writer. "Astronomer Sandra Faber to receive Franklin Institute's prestigious Bower Award". UC Santa Cruz News. Retrieved 2017-07-08.
  6. ^ Faber, S. (1995, July 12). Autobiographical Sketch: Sandra M Faber. Retrieved November 14, 2015, from http://cwp.library.ucla.edu/articles/faber.htm
  7. ^ Stephens, Tim; 459-2495, Staff Writer. "Astronomer Sandra Faber to receive Franklin Institute's prestigious Bower Award". UC Santa Cruz News. Retrieved 2017-07-08.
  8. ^ Stephens, Tim; 459-2495, Staff Writer. "Astronomer Sandra Faber to receive Franklin Institute's prestigious Bower Award". UC Santa Cruz News. Retrieved 2017-07-08.
  9. ^ Sandra Faber Honored By American Astronomical Society. (2011, January 18). Retrieved November 14, 2015, from http://search.proquest.com/docview/848222994
  10. ^ "The Bruce Medalists: Sandra M. Faber". www.phys-astro.sonoma.edu. Arkivuar nga origjinali më 11 tetor 2012. Marrë më 2017-07-08. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "Faber Receives Heineman Prize for Work in Astrophysics". Physics Today. 2008-01-08. doi:10.1063/1.2814940. Arkivuar nga origjinali më 7 prill 2019. Marrë më 29 nëntor 2017. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ "2017 Gruber Cosmology Prize Press Release | The Gruber Foundation". gruber.yale.edu. Marrë më 8 korrik 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Peter H Bodenheimer. (n.d.). Marrë më 14 nëntor 2015, nga http://www.astro.ucsc.edu/faculty/profiles/singleton.php?singleton=true&cruz_id=smfaber Arkivuar 8 dhjetor 2015 tek Wayback Machine
  14. ^ Where Are You From? - Credo Reference. (n.d.). Marrë më 14 nëntor 2015, nga http://search.credoreference.com/content/entry/marquisworld/faber_sandra_moore/0?searchId=d87354e9-6254-11e5-b2c4-0aea1e3b2a47&result=0
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Sandra_Faber&oldid=2479181"