Shihni burimin për Seladini

[[Skeda:Dirham Saladin.jpg|parapamje|Përfaqësimin artistik i Seladinit.]]
'''Selahudin Ejubi''' ([[Gjuha arabe|arabisht]]: صلاح الدين يوسف بن أيوب ''Ṣalāḥ ad-Dīn Yūsuf ibn Ayyūb'', [[Gjuha kurde|kurdisht]]: سه‌لاحه‌دین ئه‌یوبی ''Selah'edînê Eyubî'', ca. 1138 – 4 mars, 1193), i njohur më mirë në botën perëndimore si '''Saladin''', ishte një <ref name="Minorsky">{{cite book|last=Minorsky|first= Vladimir|authorlink=Vladimir Minorsky|year=1953|title=Studies in Caucasian history|location=London|publisher=Cambridge University Press}}</ref> [[Kurdët|Kurd]]<ref name="Minorsky">A number of contemporary sources make note of this. The biographer [[Ibn Khallikan]] writes, "Historians agree in stating that [Saladin's] father and family belonged to Duwin <nowiki>[</nowiki>[[Dvin]]<nowiki>]</nowiki>....They were Kurds and belonged to the Rawādiya (sic), which is a branch of the great tribe al-Hadāniya": Minorsky (1953), p. 124. The medieval historian [[Ibn Athir]] relates a passage from another commander: "...both you and Saladin are Kurds and you will not let power pass into the hands of the Turks": Minorsky (1953), p. 138.</ref><ref>Steed, Brian L., ''Piercing the Fog of War: Recognizing Change on the Battlefield'', (Zenith Press, 2009), 176;"''Saladin was a Kurd from Tikrit.''".</ref><ref name="Encyclopedia of World Biography on Saladin">{{cite web|url=http://www.bookrags.com/biography/saladin/|title=Encyclopedia of World Biography on Saladin|accessdate=20 gusht 2008}}</ref> [[Mysliman]], i cili u bë Sulltani i parë i [[Egjipti]]t dhe [[Siria|Sirisë]], dhe themeloj  [[Dinastia Ayyubid|dinastinë Ayyubid]]  Ai udhëhoqi opozitën myslimane dhe [[Arabët|arabe]] kundër [[Frankët|frankëve]] dhe [[kryqtarët|kryqtarëve]] të tjer evropian në [[Levanti|Levant]]. Në kulmin e fuqisë së tij, sulltanati i tij përfshinte Egjiptin, Sirin, [[Mesopotamia]], [[Kurdistani]], [[Hixhazi|Hexhaz]], dhe [[Jemen]].

== Jeta e hershme ==
Seladini u lind në [[Tikrit]], Irak. Emri i tij personal ishte ''Jusuf'', forma arabe e Jozefit; ''Salah ad-Din'' është një ''[[laqab]] '', një epitet përshkruese, do të thotë: "Drejtësia e Besimit" <ref>[[H. A. R. Gibb]], "The Rise of Saladin", in ''A History of the Crusades'', vol. 1: The First Hundred Years, ed. [[Kenneth M. Setton]] (University of Wisconsin Press, 1969). p. 563.</ref>.
Familja e tij ishte me preardhje [[kurdët|kurde]] <ref name="Minorsky"/>, dhe kishte origjinën nga qyteti i [[Dvin]], në [[Armenia|Armeninë mesjetare]] <ref>Bahā' al-Dīn (2002), p 17.</ref><ref name="Ter-Ghevondyan">{{Harvnb|Ter-Ghevondyan|1965|p=218}}</ref>. Babai i tij, [[Najm ad-Din Ayyub]], u dëbua nga Tikrit dhe në 1139, ai dhe xhaxhai i tij [[Asad al-Din Shirkuh]], u zhvendosën në [[Mosul]]. Ai më vonë u bashkua me shërbimin e [[Imad ad-Din Zengi]] i cili e caktoi atë komandant të kështjellës së tij në [[Baalbek]]. Pas vdekjes së Zengi ne 1146, biri i tij,  [[Nur ed-Din Zengi|Nur ed-Din]], u bë regjent i [[Halepi]]t dhe udhëheqësi i [[Zengid]]-it <ref name="Lyons">{{Harvnb|Lyons|Jackson|1982|p=3}}</ref>.

Seladini, i cili tani jetonte në [[Damasku|Damask]], është raportuar të ketë një dashuri të veçantë të qytetit, por informacion mbi fëmijërinë e tij të hershme është i pakët.  Rreth edukimit, Seladini shkrojti "fëmijët janë rritur në mënyrën në të cilën ishin rritur paraardhësit e tyre(''prindërit e tyre'')". Sipas një nga biografitë e tij, el-Vahrani, Seladini ishte në gjendje për t'iu përgjigjur pyetjeve në [[Euklidi]], [[Almagest]], aritmetikë, dhe ligjet, por kishte një ideal akademik dhe ajo ishte studimi i [[Kur'ani]] dhe "shkencat e fesë", që e lidhte atë për bashkëkohësit e tij <ref name="Lyons"/>. Disa burime pohojnë se gjatë studimeve të tij ai ishte më i interesuar më shumë në fe se sa të bashkohej me ushtrinë <ref name="Who2 Biography: Saladin, Sultan/Military Leader">{{cite web|url=http://www.answers.com/topic/saladin|title=Who2 Biography: Saladin, Sultan / Military Leader |publisher=Answers.com|accessdate=20 gusht 2008}}</ref>. Një faktor tjetër që mund të kenë ndikuar interesin e tij në fe është që gjatë [[Kryqëzata e Parë|Kryqëzatës së Parë]], [[Jeruzalemi]] u [[Rrethimi i Jeruzalemit (1099)|merret]] në një sulm të papritur nga [[krishterë]]t<ref name="Who2 Biography: Saladin, Sultan/Military Leader"/>. Përveç [[Islami]]t, Seladini kishte një njohuri në gjenealogji, biografi, dhe histori të Arabëve. Më e rëndësishmja, ai e dinte''[[Hamasah]]'' e [[Ebu Tammam]] me zemër <ref name="Lyons"/>.

== Fillimi i ekspeditave ==
[[Skeda:CrusadersThrowingHeadsOfMuslimsOverRamparts.jpg|majtas|parapamje|Kryqtarët hedhin kokat e civilë të kapur [[Myslimanët|Myslimanë]].]]

Karrierë ushtarake Seladini filloi nën tutelën e [[xhaxhai]]t të tij  [[Shirkuh|Asad al-Din Shirkuh]], [[komandanti]] i rëndësishëm nën Nur ad-Din. Në 1163, vezirit të [[Hilafeti|halifit]] [[Fatimitët|Fatimit]] [[el-Adid]], [[Shavar]], ishte dëbuar nga Egjipti nga rivali Dirgham, një anëtar i fuqishëm fisit Banu Ruzzaik. Ai kërkoi mbështetjen ushtarake nga Nur ad-Din, i cili e përkrahu dhe në 1164, ka dërguar Shirkuh për të ndihmuar Shawar në ekspeditën e tij kundër Dirgham. Seladini, në moshën 26, shkoi së bashku me ta <ref>{{Harvnb|Lyons|Jackson|1982|pp=6–7}}</ref>. Pas Shavar u rikthye me sukses si vezir, ai kërkoi që Shirkuh të tërheqë ushtrinë e tij nga Egjipti për një shumë prej 30.000 [[dinar]], por ai nuk pranoi duke insistuar se ishte Nur ad-Din ai që do të mbetet. Roli Seladini në këtë ekspeditë ishte vogël, dhe dihet se ai u urdhërua nga Shirkuh për të mbledhur dyqanet nga [[Bilbais]] para se të rrethohet nga forcat e kombinuara të kryqtarëve dhe trupat e Shavar <ref>{{Harvnb|Lyons|Jackson|1982|p=8}}</ref>.

Pas shkarkimit të Bilbais, fuqia e kryqtarëtve egjiptian dhe ushtria e Shirkuh u ndeshën në një betejë në kufirin e shkretëtirës së [[Lumi Nil|lumit Nil]], në perëndim të [[Giza]]. Seladini luajti një rol të madh, duke komanduar krahun e djathtë të ushtrisë Zengid, ndërsa një fuqi e [[kurdët|kurdëve]] urdhëhoqën të majtën, dhe Shirkuh u vendos në qendër. [[Historia e fesë islame|Burimet myslimane]] në atë kohë, e vënë Seladini në "bagazhin e qendrës" me urdhër për të tërhequr armikun në një kurth duke organizuar një tërheqje të rreme. Forca e kryqtarëve gëzuan suksese të hershme kundër trupave të Shirkuh, por terreni ishte shumë i pjerrët dhe me rërë për kuajt e tyre, dhe komandanti i tyre Hugh i Cezaresë u kap duke sulmuar njësinë e Seladinit. Pas luftimeve të shpërndara në luginat pak në jug të pozitës kryesore, forca qendrore e Zengid u kthye në ofensivë, Seladini u bashkuan nga pjesa e pasme <ref>{{Harvnb|Lyons|Jackson|1982|p=14}}</ref>.

Beteja përfundoi me një fitore të Zengid, dhe Seladini ka meritën që kanë ndihmuar Shirkuh në një nga "fitoret më të shquar në historinë e regjistruar", sipas [[Ibn el-Athir]], edhe pse më shumë u vranë nga ushtria e Shirkuh beteja është konsideruar nga burimet si jo fitore në total. Seladini dhe Shirkuh shkuan në drejtim të [[Aleksandria|Aleksandrisë]], ku ishin të mirëpritur, ju dhanë para, armë, dhe siguruan një bazë <ref>{{Harvnb|Lyons|Jackson|1982|p=15}}</ref>. Të ballafaquar me një fuqi superiore të kryqtarëve-egjiptian të cilët u përpoq për të rrethuar qytetin, Shirkuh ndau ushtrinë e tij. Ai dhe pjesa më e madhe e forcës së tij u tërhoq nga Aleksandria, ndërsa Seladini u la me detyrën e ruajtjes së qytetit <ref>{{Harvnb|Lyons|Jackson|1982|p=16}}</ref>.

== Lexime të tjera ==
<small>
Lexime të tjera në [[gjuha angleze|gjuhën angleze]] nga autorë dhe universitete të njohur boteror si:
*{{cite book|last= Bowman |first= Alan K. |title= Egypt after the pharaohs 332 BC-AD 642 : from Alexander to the Arab conquest  |url= https://archive.org/details/egyptafterpharao00bowm_0 |publisher= University of California Press |location= Berkeley |year= 1986 |isbn= 978-0-520-05930-6 }}
*{{cite book|last=Gibb|first= H.A.R.|year=1973|title=The Life of Saladin: From the Works of Imad ad-Din and Baha ad-Din|url=https://archive.org/details/lifeofsaladinfro0000gibb|publisher= [[Clarendon Press]]|isbn=978-0-86356-928-9}}
*{{cite book|last=Hindley|first=Geoffrey|year=2007|title=Saladin: Hero of Islam|publisher=Pen & Sword|isbn=1-84415-499-8}}
*{{cite book|last= Husain |first= Shahnaz |title= Muslim heroes of the crusades : Salahuddin and Nuruddin|publisher= Ta-Ha |location= London |year= 1998 |isbn= 978-1-897940-71-6 }}
*{{cite book|last=Reston|first=James|year=2001|title=Warriors of God: Richard the Lionheart and Saladin in the Third Crusade |url=https://archive.org/details/warriorsofgodric0000rest_p6s2|location= New York |publisher= Anchor Books |isbn= 0-385-49562-5 }}
*{{cite book|author1=Sol Scharfstein|author2=Dorcas Gelabert|title=Chronicle of Jewish history : from the patriarchs to the 21st century|url=https://archive.org/details/chronicleofjewis0000scha|publisher=Hoboken, N.J. : KTAV Pub. House |year= 1997 |isbn= 0881256064 }}
</small>

== Lidhje të jashtme ==
{{Commons category|Saladin|Seladin}}
*[https://web.archive.org/web/20090304191952/http://www.third-millennium-library.com/readinghall/GalleryofHistory/Saladin/LIFE-DOOR.html Stanley Lane-Poole, "The Life of Saladin and the Fall of the Kingdom of Jerusalem", in "btm" format]
*[http://www.medievalist.globalfolio.net/eng/r/rosebault_saladin/_content.php Rosebault Ch.J. Saladin. Prince of Chivalri]
*[http://www.fh-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost12/Libellus/lib_expu.html#1 De expugnatione terrae sanctae per Saladinum] A European account of Saladin's conquests of the Crusader states. 
*[http://www.press.jhu.edu/books/title_pages/9465.html Saladin: The Sultan and His Times, 1138–1193] {{Webarchive|url=https://archive.today/20121211094144/http://www.press.jhu.edu/books/title_pages/9465.html |date=11 dhjetor 2012 }}
*[http://www.shadowedrealm.com/articles/exclusive/richard_saladin_warriors_third_crusade Richard and Saladin: Warriors of the Third Crusade]
*Seladin Grave në www.findagrave.com http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=8092624

== Burimi ==
{{reflist}}

{{S-start}}
{{s-reg|}}
{{Succession box|title=[[Lista e udhëheqësve të Egjiptit|Sulltan i Egjiptit]]|before=[[el-'Āḍid]]<br /><small>[[Fatimitët|Halifi fatimit]]</small>|years=1171–1193|after=[[el-Aziz Uthman]]}}
{{Succession box|title=[[Lista e udhëheqësve të Damaskut|Emir i Damaskut]]|before=[[es-Salih Ismail el-Malik]]|years=1174–1186|after=[[el-Afdal ibn Salah al-din]]}}
{{S-end}}

[[Kategoria:Mbrojtësi i Dy Xhamive të Shenjta]]
[[Kategoria:Histori]]
[[Kategoria:Kurdë]]