Deti i Vdekur

Skeda:Israel-i-map.gif

Shtrirja gjeografike e Detit të Vdekur

Pamje nga Deti i Vdekur

Deti i Vdekur, (në gjuhën hebre : ים המלח) ; ( arabe : البحر الميت), është liqen në Lindjen e Afërme por shpesherë e quajmë det. Cilësohet si deti më i kripur në botë. Kripesia është aq e madhe sa që në të nuk ka jetë, përveç disa mikroorganizmave-bakterje. Është det i mbyllur dhe bregun e tij e ndajnë Izraeli dhe Jordania, dhe e ka nji rrjedhë, lumin Jordan. Kripesia e tij është 30%, gjë që është 9 herë më e lartë se uji i zakonshëm i detrave. Është i gjatë 67 km dhe i gjerë deri në 18 km. Deti i Vdekur njëheresh është depresioni më i madh në tokë, ndërsa sipërfaqja e tij është në -418 metra të lartësisë nendetare dhe gjithnje është duke rënë. Thellësia e detit të vdekur është 330 m.

Histori e detit te vdekur sipas islamit:

Populli i Lutit përgënjeshtroi paralajmërimet… Ne dërguam kundër tyre stuhi gurësh (e cila i shkatërroi të gjithë), përveç familjes së Lutit, të cilën Ne e shpëtuam me mirësinë Tonë në orën e fundit të natës. Kështu i shpërblejmë ata që falenderojnë. Luti i kishte paralajmëruar për dënimin Tonë, por ata nuk i besuan paralajmërimet e tij.

Ai (Luti) u pat tërhequr vërejtjen atyre për dënimin Tonë të rëndë, por ata dyshuan në ato kërcënime. (El-Kamer: 33-36)

Luti jetoi në të njëjtën kohë me Ibrahimin. Ai u dërgua si profet në një prej popujve fqinj me popullin e Ibrahimit. Këta njerëz, siç na tregon Kurani, praktikonin një veprim të ulët të panjohur deri atëherë të quajtur sodomizëm, apo siç quhet sot homoseksualizëm.

Kur Luti i këshilloi të hiqnin dorë nga ky zakon i ulët dhe i paralajmëroi për një dënim të mundshëm, ata e kundërshtuan dhe vazhduan rrugën e shthurjes. Në fund, këta njerëz u shkatërruan nga një dënim i tmerrshëm.

10 kuriozitete për Detin e ngordhur

Deti i Vdekur në fakt është liqen që ndodhet në Lindjen e Afërme por shpeshherë e quajmë det. Cilësohet si deti më i kripur në botë. Kripësia është aq e madhe sa që në të nuk ka jetë, përveç disa mikroorganizmave-baktere. Është det i mbyllur dhe bregun e tij e ndajnë Izraeli dhe Jordania. Ai furnizohet nga lumi Jordan. Kripësia e tij është 30%, gjë që është 10 herë më e lartë se uji i zakonshëm i detrave. Është i gjatë 67 km dhe i gjerë deri në 18 km. Thellësia e tij është 330 m.

A. Në Detin e Vdekur nuk ka jetë

Për shkak të dendësisë së kripës, në këtë det nuk mund të rritet asnjë lloj peshku apo alge. Kjo është edhe arsyeja që quhet Deti i Vdekur. Pavarësisht kësaj, është një nga vendet më të jashtëzakonshëm në planet. Disa shkencëtarë kanë studiuar këtë mrekulli të natyrës dhe kanë dalë në konkluzionin se në disa kratere në fund të liqenit, arrijnë të jetojnë disa specie baktere, në kushte ekstreme.

1. Deti i Vdekur nuk është det, por liqen

Teknikisht, siç mund të shihet në hartë, Deti i Vdekur nuk është gjë tjetër veçse një liqen gjigant. Ai nuk ka asnjë komunikim me detet e tjera dhe për shkak se uji i tij avullon shumë shpejt, nuk ka gjasa që të zgjerojë sipërfaqen e tij.

1. Kripësia e Detit të Vdekur është 10 herë me e lartë se ajo e oqeaneve

Kripësia e këtij pellgu me ujë është me të vërtetë shumë e lartë, pikërisht për shkak të  ciklit të veçantë të shiut, i cili avullon duke lënë të gjithë kripën në ujë. Teknikisht ai është duke u bërë gjithnjë e më shumë i kripur. Uji që furnizon liqenin avullon dhe kripa në fakt mbetet në pellgun gjigand. Kripësia e tij është 30%, gjë që është 10 herë më e lartë se uji i zakonshëm i detrave

1. Deti i Vdekur është i kripur për shkak të shkëmbinjve

Nga ana tjetër, kripa e pranishme në këtë vend vjen nga shkëmbinjtë, të cilët janë të përbërë kryesisht nga kripa, që nuk ndryshojnë shumë nga minierat e kripës që janë gjetur në Gjermani. Shiu, i cili gjithmonë ka një komponent pak acid për shkak të substancave që gjenden në atmosferë, arrin tek shkëmbinjtë dhe i gërryen pak. Kjo nxjerr kripën, duke ndihmuar në rritjen e prezencës të saj në ujë.

1. Gjendet rreth 420 metra nën nivelin e detit

Një nga kuriozitetet më të pabesueshme të Detit të Vdekur është se ai ndodhet rreth 420 metra në nivelin e detit. Ky është përcaktuar si një depresion natyror. Nëse do të ishte i mundur që ta lidhje me një det tjetër, pas disa qindra vjetësh do të shkaktohej përmbytja e shumë qyteteve rreth kësaj zone.

1. Në Detin e Vdekur mund të rrihet lehtësish pezull

Ka imazhe të njerëzve që qëndrojnë lehtësisht pezull mbi ujë. Kjo vjen për shkak të dendësisë së kripës, e cila nuk e lejon trupin që të zhytet në thellësi të tij.  Njerëzit mund të qëndrojnë edhe ulur në Detin e Vdekur.

1. Noti është i pamundur

Të notosh në këtë det është pothuajse e pamundur. Pavarësisht kësaj, rreziku mbytjes mbetet sepse nëse ju jeni në një pozicion të çuditshëm brenda në ujë; (për shembull, me kokën poshtë), është shumë e vështirë që të rrotullohesh dhe do të keni vështirës me frymëmarrjen.

1. Pirja e këtij uji është vdekjeprurëse

Uji është kaq i kripur saqë po të pihet, mund të jetë vdekjeprurës.  Nëse ju keni  pirë ujë deti për shkak se nuk keni ditur të notoni, është e nevojshme që të pini 4 herë më shumë ujë normal, për të ekuilibruar prezencën e kripës në gjak. Këtu duhet të pinë 40 herë më shumë  ujë. Kështu që është shumë e vështirë të konsumohet kaq shumë ujë. Nëse keni pirë 100 gram ujë deti normal, do ju duhen 4 litra ujë i ëmbël për të arritur ekuilibrin. Llogariteni se sa shumë ujë do ju duhej po të pinit nga Deti i Vdekur. Është e frikshme dhe vdekjeprurëse.

1. Sipas Kuranit, ky është një dënim i Zotit

Sipas traditës islamike, Deti i Vdekur është vendi i Sodomës, qyteti që guxoi të fyejë Zotin. Për këtë arsye, Zoti lëshoi një shi squfuri, deri sa u formua Deti i Vdekur. I vetmi që arriti të shpëtonte ishte profeti Lot, që shpërndante fjalën e Zotit. Gruaja nuk e besonte dhe ajo u kthye në statujë kripe.

1. Po zhduket dalë e ngadalë

Deti i Vdekur, në krahasim me disa vite me parë, është duke u zhdukur. Sidomos këto 50 vitet e fundit pamja e tij ka ndryshuar shumë dhe ka lidhje me ngrohjen globale. Izraeli dhe Jordania po përpiqen që të çojnë aty ujin e Detit të Kuq,që gjendet pranë, por deri më tani ky duket një projekt i largët.

2 qershor 2017 (gazeta-Shqip.com) fakte per kete vend:

1. Po zhduket ne menyre te befasishme.
2. Uji i tij ka shume krip.
3. Dhe ky vend nuk quhet det por liqen

Deti i Vdekur, në krahasim me disa vite me parë, është duke u zhdukur. Sidomos këto 50 vitet e fundit pamja e tij ka ndryshuar shumë dhe ka lidhje me ngrohjen globale. Izraeli dhe Jordania po përpiqen që të çojnë aty ujin e Detit të Kuq,që gjendet pranë, por deri më tani ky duket një projekt i largët.

Lidhje te jashtme:

1. https://perishednationssq.wordpress.com/kapitulli-3-populli-i-lutit-dhe-qyteti-qe-u-kthye-permbys/
2. https://www.kuran-index.com/Motori/Kerko Arkivuar 6 gusht 2020 tek Wayback Machine
3. https://fakteplus.net/disa-fakte-rreth-detit-te-vdekur-si-shpejgohet-ne-kuran/
4. https://www.gazeta-shqip.com/2017/06/02/10-kuriozitete-per-detin-e-vdekur/

Qyteti ku banoi Luti përmendet si qyteti i Sodomit në Dhiatën e Vjetër. Duke qenë i vendosur në veri të Detit të Kuq, ky komunitet duket se është shkatërruar në përputhje me përshkrimin e bërë në Kuran. Studimet arkeologjike tregojnë se qyteti qe vendosur në zonën e Detit të Vdekur, i cili shtrihet përgjatë kufirit të Jordanisë me territoret e pushtuara të Palestinës.

Sipas traditës islamike, Deti i Vdekur është vendi i Sodomës, qyteti që guxoi të fyejë Zotin. Për këtë arsye, Zoti lëshoi një shi squfuri, deri sa u formua Deti i Vdekur. I vetmi që arriti të shpëtonte ishte profeti Lut, që shpërndante fjalën e Zotit. Gruaja nuk e besonte dhe ajo u kthye në statujë kripe.

Uji i detit të Vdekur kryesisht është i nxehtë, dhe nxemja e tij nuk është e nevojshme. Për shkak se uji është shume i kripur e ka dendësinë te madhe. Në 35 metrat e sipërme kripesia është 30 – 40 % dhe temperature arrijnë 19 -37 gradë celsius. Në këtë gjendje nuk është e mundur futja në ujë deri në qafë, sepse trupi i njeriut ngrihet mbi ujë porsa hyn në ujë në lartësinë e gjoksit, kështu që notimi është pothuajse i pamundur përshkak se trupi qëndron në sipërfaqe. Kujdesi duhet të jetë i lartë që ndonje pike uji mos të depërtoje në sy, sepse është e domosdoshme shpëlarja me ujë të zakonshëm, - deti është aq i kripur sa që është e pamundur hapja e syve.

Për shkak të kripesise uji i Detit të Vdekur është shumë i shërueshëm. Pas daljes nga uji trupi mbetet i mbuluar me një shtresë të trashë të kripës, e cila me kalimin e kohës vepron në lëkurë. Në fund të detit është edhe shtresa e baltës më të cilën njerzit bëjnë lyerjen e trupit për shëndet më të mirë.Me qene se ky det ka shume kripe qfare do lloj peshe te këtë një njeri ai qendron mbi ate lloj uji. Sipas fese islame thuhet se zoti ka denuar njerezit dhe ka derguar shi me kripe, kurse sipas shkences ky det ka shume kripe per shkak te shkembinjve. Ka dhe shume pretendime tjera rreth ketij deti misterioz.