Stegopul

Stegopuli është një fshat në komunën Lunxhër në rrethin e Gjirokastrës të Shqipërisë. Fshat në krahinën e Lunxhërisë në skajin më jug-lindor të saj. Është i vendosur poshtë faqes së Kories së Madhe në kreshtën e të cilës ngrihet maja e \/athëzës me lartësi 1592 m. Lartësia mes. mbidet është 715 m, në vendkryqëzimin e dy rrugëve. Emri Stegopul, sipas fjalorit terminologjik grek, mund të ketë disa domethënie : Stegios-i thatë ; poli-shumë ; pra vend shumë i thatë. Stegi-pullaz (çati) ; polos-prapa ; pra fshat prapa çatisë, majës së kodrave. Stegi-shtëpi, banesë ; poli-shumë, pra fshat me shumë shtëpi. Të tre këto emërtime janë reale të përdoren, por më shumë i mundshëm është emri “vend i thatë”, pasi ka shumë pak ujëra sidhe, sipas tregimeve, edhe pyje vendi s`ka pasur po janë mbjellë kohë pas kohe nga vetë fshatarët. Sipërfaqja e territorit është mbi 1110 ha. Stegopuli është fshat malor i tipit të pllajës. Ai është me ndërtime të ngjeshura dhe kopshte të vogla, duke u ndarë në disa pjesë të quajtura “çeta” sipas fisit apo grup familjesh. Ndërtimet e hershme kanë pasur një arkitekturë që afrohej ndjeshëm me banesën qytetare Gjirokastrite. Kufiri kohor i ndërtimit të tyre i takon mesit të shek. 18 dhe gjatë shek. 19. Po të krahasohen banesat e Stegopulit me të fshatrave të tjerë të Lunxhërisë vihet re se ka ngjashmëri të madhe. Fshati ka pak ujëra dhe fshatarët kanë ndërtuar shumë hauze (ujëmbledhës të vegjël) për potisje (ujitje). Mjedisi i fshatit ka mikroklimë malore, të ashpër në dimër, por me verë të freskët, duke qenë shumë e shëndetëshme. Stegopulin e merr komuna “Qendër” në Libohovë. Rreth Stegopulit ka pasur qendra të banuana qysh nga antikiteti si Antigonea, Labova e Kryqit dhe Latovishta. Monumentet e kultit kanë një arkitekturë të nivelit të lartë, siç ishte ish-Manastiri i Shën Ilias. Nga kjo mund të themi se ky fshat duhet t’i ketë rrënjët në thellësi të shekujve. Bile, në vendin e quajtur “Ara e Shoret” janë hasur gurë paralelepipedë të punuar, si të mureve rrethues të Antigonesë. Në regjistrimin osman 1431-32, Stegopuli kishte 29 shtëpi dhe në 1908 ai del me këtë emër me 344 banorë. Migrimet e popullsisë sollën rrënimin e fshatit. U rrënuan plotësisht banesa tepër interesante për nga arkitektura si ajo e Priftajve, Papavangjelit etj sidhe shumë objekte publike: si krojet, kishat etj, apo humbi veçoria e ndërtimit cilësor të infrastrukturës rrugore në fshat. I vetmi objekt i rëndësishëm i trashëgimisë kulturore që i rezistoi kohës është kisha e ish-manastirit të Shën Ilias dhe Shën Spiridhonit. Manastiri i Shën Ilias kishte pamjen e një kalaje. Për ndërtimin e kishës bën fjalë mbishkrimi në portën e hyrjes së narteksit ku thuhet: “Ky tempull hyjnor dhe i gjithënderuar është i profetit të lavdëruar Shën Ilia Thesbitit, i ndërtuar prej themeli me kontributin, përpjekjen dhe shpenzimet e jeromonakëve Makarit dhe Joakimit 1624 viti. Më vonë, në 1762 u stoils dhe u zbukurua nga arkondi i shumënderuar Zoti Guma dhe ati i tij Qiriaku dhe bashkëshortja e arkondit, për shpëtimin e shpirtit të tij dhe në kohën kur ishte igumen i shumënderuari jeromonak Grigori. Në kohën e të shumëhirshmit ish-metropolit të Janinës, Zotit Kalinikut dhe të vëllezërve Dhimitri dhe Gjergji. Në muajin maj 14-1671“. Mbi portën e naosit shkruhej: “U pikturua ky tempull hyjnor dhe i gjithëderuar i profetit të shenjtë, të lavdëruar dhe perëndipamës Ilia Thesbitit me përpjekjet, mundimet dhe shpenzimet e shumëshënuarit, Zotit Joakim dhe bashkë me mua vëllezërit jeromonakë Danieli, Grigori, Kalisti. Kontribuan arkondët shumë fisnikë, Zoti Gjergji i Nanit, Jan Dragoja nga katundi Saraqinishtë, dhe u pikturua me dorën time të Kostandinit, birit të Mihalit nga katundi Linotopi dhe nxënësit të tij Nikollës. Përfundoi në muajin qershor 19, prej Krishtit 1653”. Kisha e Shën Spiridhonit, mund të jetë ndërtuar në 1871 dhe është në gjendje jo të mirë.

Urani Rumbo patriotja e Rilindjes Komëtare, “Mësuese e Popullit”. U lind në Stegopul në 1884, ku mori mësimet e para. Studimet i vazhdoi në Kurfuz për letërsi. Pas Luftës së Parë Botërore shkon në Gjirokastër ku themeloi shkollën femërore “Koto Hoxhi”. Ditën e hapjes ajo mbajti një fjalë tepër prekëse: “Gëzimi im më i madh është se vendosa në një bankë e krah për krahë vajzën myslimane të Manalatit me atë të Varoshit si motra të pandara nga njëra-tjetra”. Fillimisht ajo caktohet mësuese e gjuhës shqipe në Dhoksat; kështu ajo u rendit midis mësuesve më të nderuar lunxhiotë. Në vitet 1917-18 punon mësuese në Nokovë e Mingul. Që në moshë të re, bëhet anëtare e shoqërisë “Drita” të Gjirokastrës, të formuar në 1908. Më vonë ajo formoi shoqatën “Motërmate” që kish qëllim bashkim-vëllazërimin e grave. Mendimet e saj përparimtare ajo i shfaqi në organet e shtypit që dilnin në Gjirokastër e sidomos në gazetën “Drita” të themeluar në 1920 e të drejtuar nga Veli Harshova, e cila ishte gazeta e parë që griti lart flamurin e lartësimit të gruas. Më 8.8.1920, me nismën e Uranisë e të patrioteve të tjera të shoqatës “Motërmate” organizohet në Gjirokastër e para mbledhje e grave, të cilat kërkonin dritë, arsim e përparim. Urania më 20.11.1920 harton një manifest në emër të grave gjirokastrite dhe e boton. Në të ngrihej problemi i barazisë së burrit me gruan. Në disa raste ajo ka shkruar në shtypin e kohës edhe me pseudonimin “Trumpeta”, siç ishte rasti i një artikulli në ”Drita”, ku ajo ngrihet ashpër kundër robërimit të gruas dhe e përfundoi artikullin me fjalët “Përpara ! Të përpiqemi të realizojmë përparimin!” Përpjekjet për përparimin e gruas po shkonin mbarë dhe në korrik 1924 organizon shoqërinë e grave të quajtur “Përmirësimi” dhe u zgjodh në krye të saj. Ajo përgatiti edhe një statut. Me riorganizimin e “Lidhjes së Mësuesve të Shkollave Fillore” në mars 1924, ajo ishte në komisionin nismëtar dhe u përpoq për mësimin laik, zhvillmin e teatrit, për edukimin kombëtar të fëmijëve sidhe për t’i dhënë ngjyra kombëtare liceut francez të hapur në 1923. Pas disa kohësh nën presionin e kundërshtarëve konservatorë, Urania u largua nga lidhja duke deklaruar se: “Meshëndeni, unë një grua e vetme jam midis jush.” Kundërshtarët donin që ajo të largohej nga Gjirokastra. Pas 18 vjet pune në shkollë ajo transferohet. Urania vdes në vitin 1936. Ajo ka lënë në dorëshkrim veprën “Theoria e Ifijenisë”.

Andon Pano (Ndone) lindi në Stamboll më 23 prill 1921 dhe vdiq më 24 prill 1993, ishte një aktor shqiptar. Pasi mbaroi shkollën fillore, kryen normalen e Elbasanit me prof A. Xhuvanin. Gjatë luftës mori pjesë në radhët e rezistencës dhe është pjesmarrës që në krijimin e teatrit partizan në maj 1944. Pas çlirimit të vendit në 1945 ai ishte ndër të parët që ka marrë pjesë në komisionin për krijimin e Teatrit të Shtetit. Pas specializimit të tij në BS, ai rikthehet sërish në teatrin kombëtar dhe për disa vite rresht interpretoi me mjeshtëri disa role që ishin jo vetëm kulmet e tij, por edhe të vetë teatrtt. Kështu përmendim pjesët: “Tana”, Topazi", "Martesa", "Invadimi","Gjergj Dimitrov", "Halili dhe Hajria", "Tartufi", "Prefekti", "Revizori", "Shtatë Shalianët", etj. Për një periudhë ai ishte edhe drejtuesi i Teatrit Popullor dhe i Teatrit të Kukullave, ku edhe shkruan pjesë për këtë teatër. Laureat i Çmimit të Republikës në 1955, është nderuar me titullin "Artist i Merituar" sidhe me çmime të tjera.

Ioannis Poutetsis (greqisht: Ιωάννης Πουτέτσης, 1878-1912) ishte një udhëheqës revolucionar grek nga rajoni i Epirit, në fillim të shekullit të 20-të.

Poutetsis u lind në fshatin Stegopuli (Lunxhëri), pranë Gjirokastrës. [1] Nga shtatori vitin 1908 ai u bë lideri i një prej më të dukshëm të grupeve guerile greke që vepronin në zonën e Janinës para shpërthimit të Luftërave Ballkanike (afërt 1912-1913), miratimin de Guerre Vorgias Nom. [2]

Ai përdori manastirin e Shën Paraskevi në afërsi të fshatit Pramanta si bazë e operacioneve të tij [3] dhe perplasjet disa luftuan kundër reparteve osmane. Më 26 shtator 1912, grupi i tij u mposht në afërsi Delvine në një betejë kundër grupeve shqiptare dhe një detashment Osmane, dhe u vra Poutetsis.

Kostandin Boshnjaku u lind në Stegopuli, Lunxhëri rajon, Shqipëria Osmane, sot Qarkut Gjirokastër, Shqipëri, në vitin 1888.[1] Ai përfundoi studimet e tij në Institutin Tregtar të Pireut, Greqi. Ai ishte një ekonomist, publicist, dhe diplomat, si dhe një poliglot, duke e ditur greke, e Vjetër greqisht, rusisht, turqisht, anglisht, frëngjisht dhe gjermanisht. Ai ka punuar për shumë vite në Odesë dhe St Peterburgut në bankat franceze dhe ndërkombëtare.[1] Në vitin 1914, qeveria e Princ Vidit vënë atë në krye të Thesarit të shtetit të sapokrijuar shqiptar. Emri i tij shfaqet si bashkë -themelues i Partisë Nacionaliste Shqiptare, Shqiptar : Partia Nacionaliste Shqiptare, një parti e shkurtër jetuar gjatë 1913-1915.[2] E gjithë kjo u ndërpre nga Revolt islamik në Shqipëri, dhe Luftës së Parë Botërore. Kostandin ishte në Rusi gjatë revolucionit të tetorit, ndoshtaintelektualit shqiptar vetëm për të kanë jetuar ngjarjet. Gjatë kësaj kohe, ai e mbajti miqësi me patriotë të tjerë dhe intelektualët shqiptarë, si Fan Noli, Ymer Dishnica, Martin Ivanaj, Halim Xhelo, Sejfulla Malëshova, Asdreni, Faik Konica, etj Konica do të sugjeroja edhe emrin e tij për të Nolit, si kandidat i përshtatet më së miri për rolin e ambasadorit në Greqi. Kostandin sjellë në Shqipëri idetë revolucionare të bolshevizmit, dhe njerëzit nga Kominternit ishin në kontakt me të për krijimin e bazës për përhapjen e qelizave komuniste në vend, edhe pse ai nuk përzihen direkt në ndonjë grup lokal komunist.[3] Pas Revolucionit të qershorit në 1924, Kostandin iku në Austri, duke e lënë Shqipërinë së bashku me personalitete të tjera të shumta politike demokratike. Mbreti Zog gjykata e dënoi atë në vitin 1927 me burgim të përjetshëm, në mungesë. Ai u arrestua në Vjenë në vitin 1929, kinse për implikimin në tentativën për vrasje të dështuar mbi Ahmet Zogut. Reputacioni i tij dhe lidhjet e bëri të mundur për të që të merrni lëshuar, Noli, Anri Barbys, edhe Albert Einstein, ishin disa nga emrat të cilët konkurruan në mbrojtjen e tij . [ 1 ] Ai u kthye në Shqipëri në vitin 1939, duke u bashkuar në anën komuniste të Lëvizjes Nacional Çlirimtare (shqiptare : Lëvizja Nacional Çlirimtare ose Lëvizja Antifashiste Nacional Çlirimtare , Lanc) [4] Pas Luftës së Dytë Botërore , ai u zgjodh deputet në Kuvendin e ri shqiptar , 2 dhjetor 1945, me pas u zgjodhDrejtori i Përgjithshëm i Bankës së Shqipërisë.[5][1] Më 22 dhjetor 1945, ai shkroi një memo të Enver Hoxhës, duke kritikuar masat e forta të qeverisë komuniste ndaj sektorit privat.