Telemaku

Telemaku (greqisht: Τηλέμαχος, Latin: Telemachus) - i biri i Odiseut, mbretit të Itakës dhe i gruas së tij, Penelopës.

Telemaku nuk e ka pasur rininë e hareshme. As kujdesi i nënës, as shoqëria e edukatorit të mençur, Mentorit, nuk kanë mundur t'ia zëvendësojnë babain që e kishte braktisur dhe kishte shkuar në luftë kundër Trojës së largët. Gjatë dhjetë vjetëve të luftës së Trojës asgjë nuk ka ditur për fatin e Odiseut, as pas dhjetë vjetëve të tjera pas luftës nuk u kthye në Itakë. Në kohën kur edhe vetë kishte nevojë për mbrojtjen e babait, Telemaku ka qenë i detyruar ta mbrojë nënën e vet, që i tejkalonte fuqitë e tij, mirëpo, ai megjithatë nuk u dekurajua. Kështu u bë trim i cili edhe pas njëmijë vjetësh u bë shembull i burrave të rinj.

Pasi që Odiseu, për një kohë të gjatë, nuk u kthye nga lufta, në Itakë erdhën nga fqinjësia dhe prej së largu njerëzit për ta kërkuar dorën e Penelopës. E bindnin se Odiseu ka kohë që, me siguri, është vrarë dhe se më së miri do të bëjë poqese martohej sërish. Gjatë kohës krushqarë të tillë u mbledhën plot njëqind e tetë, dhe kur Penelopa me këmbëngulje i refuzonte ofertat e tyre, u morën vesh që të mos shpërndahen deri sa njërin prej tyre nuk do ta zgjedhte për burrë. Njëherit u morën vesh që kohen e pritjes do ta kalonin në hare. Dhe kështu për çdo ditë therrnin bagëtinë nga kopeja e Odiseut, pinin verë prej bodrumeve të tij, argëtoheshin shfrenueshëm dhe bujshëm, duke u sjellë sikur se Odiseu më nuk ështe gjallë, ndërsa pasuria e tij që moti është e tyre. U bënë barrë e rënde kundër së cilës as Penelopa dhe askush në Itakë nuk ka mundur të ndërmarrë gjë.

Telemaku kuptoi se diçka duhej të ndërmarrë, por vetëm nuk ka mundur të bëjë asgje kundër mysafirëve të padëshirueshëm dhe dhunuesve. Prandaj e ftoi popullin në kuvend që ai t'u thotë që të shpërndahen. Mirëpo, krushqarët e shpërndanë kuvendin, kurse Telemaku atëherë vendosi që të shkojë në botë për ta kërkuar babain, sepse perkundër të gjitha lajmeve për vdekjen e tij, nuk besonte se ka vdekur. Ishte kjo vepër e guximshme. Së pari a të shkoi te Nestori, mbreti i Pilosit,për t'u këshilluar dhe e dyta nuk dinte se ku mund të gjendej i ati i tij në këtë botë të gjërë. Së pari shkoi te Nestori, mbreti i Pilosit, për t'u këshilluar. Nestori e drejtoi te Menelau, mbreti i Spartës, i cili i mbrami u kthye nga Troja dhe mund të dinte diç për Odiseun. Telemaku andaj shkoi në Spartë dhe atje mësoi se është gjallë. Për këtë Menelau mësoi nga Protheu zoti i detit, i cili në kohën e qëndrimit të tij në Egjipt i tregoi se çka dinë për fatin e kreshnikëve akeas pas kthimit të tyre nga Troja. Gjoja se Odiseu tri vjet ka bredhur nëpër viset dhe detërat e largët, ka pësuar shumë vuajtje, i ka humbur të gjithë shokët e vet, dhe tani jeton në ujëdhesën e nimfës Kalipsa dhe ajo nuk e lejon të kthehet në shtëpi. Siç u tregua, lajmet e Menelaut në të vërtetë ishin të sakta, por ngapak edhe të vjetruara. Në atë kohë Kalipsa e kishte lejuar Odiseun dhe ai ishte në rrugë për në atdhe. Hyjnesha Athena ia shpall këtë Telemakut në ëndërr dhe ai vendos të kthehet në shtëpi. Duke supozuar se krushqarët dëshirojnë ta vrasin, Telemaku nuk u zbarkua në lima, por në gjirin shkëmbor dhe shkoi te ai të pushojë dhe të mendojë se çka të bëje. Atje u takua me një plak të panjohur: ishte ky Odiseu, të cilit hyjnesha Athena ia kishte dhënë pamjen e lypsarit plak që krushqarët e bashkëshortes së tij mos ta njohin para kohe dhe kështu ta vrasin.

Telemaku dhe Odiseu u përshëndetën ashtu siç u ka hijet babait e djalit dhe menjëherë kaluan në punë. Sipas të dhenave që i fitoi Odiseu e përpiloi planin të cilin me ndihmën e Telemakut dhe të Eumeut e zbatoi: i panjohur prej askujt hyri në pallatin e vet dhe në luftë të përgjakshme i vrau të gjithë krushqartë dhe sërish mbisundoi në shtëpinë dhe mbretërinë e vet.

Hollësitë për hakmarrjen e Odiseut dhe mënyrën se si u rezistonte vërsuljeve të tunduesve, gjenden pranë emrave gjegjës. Këtu vetëm disa fjalë për Telemakun. Pasi që Odisea e Homerit përfundon me vrasjçn e krushqarëve dhe me rivendosjen e paqes në Itakë, për fatin e mëtejshëm të Telemakut nga ajo nuk dimë gjë. E përshkroi vetëm Eugamoni nga Kirena në epin Telegonia. Telemaku, gjoja se pas vdekjes së Odiseut shkoi në ujëdhesën e magjistares Kirka dhe u martua me të. Sipas autorëve të tjerë u martua me vajzën e Nestorit, mbretit të Pilosit, ndërsa sipas të tjerëve edhe me vajzën e Alkinout, mbretit të feakëve, Nauzikën e bukur. Është për t'u befasuar se nga antika janë ruajtur shumë pak përmendore me figurën e Telemakut. Me siguri e njohim vetëm në pikturën në vazën antike që e paraqet Penelopën duke e bërë kmishën e vdekjes nga gjysma e dytë e shek. V para e.s. (sot në Muzeun e Qytetit Chiusi-Kjuzi), sikurse edhe nga disa verzione të Hakmarrjes së Odiseut ndaj krushqarëve. Ansamblin Penelopa dhe Telemaku i skulptorit grek Menelau (nga shek. para e. s., sot në Villa Borghres në Romë) e mban këtë emërtim me siguri jo me të drejtë.Në kohën e re Telemaku u popullarizua sidomos me botimin e Aventurave të Telemakut (1694), i cili së shpejti u përhap në origjinal dhe në përkthime në mbarë Evropën e kulturuar.