Ungjilli i Lukës

Tradicioni kishtar më i vjetri Ungjillin e tretë e mban për vepër të Lukës, shokut të ngushtë në veprimtari dhe >mikut të dashur< (Kol 4,14; Fil 24) të Palit. Në përgjithësi mund të thuhet se autori i të tretit Ungjill, që është autori i Veprave të Apostujve, është një historian i ndërgjegjshëm. Patjetër do ta ketë njohur Ungjillin e Markut dhe ka marrë nga i njëjti burim nga nga ka nxjerrë edhe Mateu. Ai vetë e thotë në fillim të veprës së vet se i ka shqyrtuar dhe hulumtuar me kujdes të gjitha dëshmitë mbi Jezusin, qofshin ato gojore apo të shkruara.

Ka një stil të këndshëm, të rrjedhshëm dhe të përpunuar. Autori shkruan për të krishterë që vijnë nga paganizmi.

Njohuritë e para mbi Lukën dalin nga Veprat e Apostujve. Në to paraqitet se Luka lindi në Antioki të Sirisë (Vap 11,28), si duket nga prindërit paganë. Duket se takimi i parë me Palin ndodhi në Troadë. Herët u kthye në krishtërim (rreth v. 40). Gjasa është se bashkë me Palin prej Troadës shkoi në Filipe, ku ndoshta Pali e la mbikqyrës të bashkësisë (Vap 16,10-17). E gjejmë rishtas me Palin, kur ky, në misionin e tretë kthehet në Jeruzalem (Vap ). Që atëherë Luka bashkvepron me Palin (Vap 27,1-28. 16.2 Tim 4,11). Luka, sikurse edhe Mateu e Marku, e shkroi Ungjillin sipas predikimeve të Apostujve. Megjithatë Luka në plan ka futur dy ndryshime: në fillim ka paraqitur fëmijërinë e Jezusit, gjë kjo që i jep një paraqitje më të plotë jetës së Jezusit, mandej futi edhe një pjesë të gjatë (9,51-18, 14,), në të cilën, në mënyrë të përshtatshme bie ngjarje të ndryshme e thënie që nuk gjenden te Marku ndërsa te Mateu janë vetëm pjesërisht. Në këtë pjesë të Ungjillit të Lukës përshkruhen kryesisht mundimet e Jezusit, sepse udhëtimi drejt Jeruzalemit paraqitet si udhëtim në vdekje ( ).

Historia e Jezusit mund të ndahet në këto tri pjesë: 1.Nga ngjarja e kushtimit në Tempull deri në mbarim të veprimtarisë në Galile (1,5-9 50.). 2.Udhëtimi i Jezusit në Jeruzalem (9,51-19, 27). 3.Ditët e fundit të Jezusit: mundimet, vdekja dhe ngjallja e tij (19,28-24, 53). Specialistët nuk janë plotësisht në përkim rreth kohës kur u shrua. Disa provojnë se u shkrua rreth 60-62 v. por shumica e madhe pohon se u shrua në vitin 65-70.

Plani:

Hyrja		(1,1-4)
1. Lindja e Gjon Pagëzuesit dhe e Jezusit		(1,5-2, 52)
2. Përgatitja për veprimtari		(3,1-4, 13)
3. Veprimtaria e Jezusit në Galile		(4,14-9, 50)
4. Jezusi në udhëtim për Jeruzalem		(9,51-19, 27)
5. Jezusi në ditët e fundit të jetës		(19,28-21, 38)
6. Mundimet e vdekja		(22,1-23,56)
7. Mbas ngjalljes		(24,1-53)

Lidhje të jashtme

Shkrimet - Ungjilli sipas Llukës Arkivuar 22 janar 2020 tek Wayback Machine