Jump to content

Urie Bronfenbrenner

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Urie Bronfenbrenner (29 prill 1917 - 25 shtator 2005) ishte një psikolog amerikan me origjinë ruse i njohur më së miri për përdorimin e një kuadri kontekstual për të kuptuar më mirë zhvillimin njerëzor. [1] Ky kuadër, i referuar gjerësisht si ' teoria e sistemeve ekologjike ', u zyrtarizua në një artikull të botuar në American Psychologist, [2] i artikuluar në një seri propozimesh dhe hipotezash në librin e tij më të cituar, Ekologjia e Zhvillimit Njerëzor [3] dhe më tej. zhvilluar në Modeli Bioekologjik i Zhvillimit Njerëzor [4] dhe shkrime të mëvonshme. Ai argumentoi se eksperimentet natyrore dhe ndërhyrjet e aplikuara zhvillimore ofrojnë mundësi të vlefshme shkencore. [2] Këto besime u ilustruan në përfshirjen e tij në zhvillimin e programit Head Start në SHBA në 1965. [5] Shkrimet e Bronfenbrenner në lidhje me kufizimet e të kuptuarit të zhvillimit të fëmijës vetëm nga kërkimet laboratorike eksperimentale dhe potencialin për përdorimin e ndryshueshmërisë kontekstuale për të ofruar njohuri në proceset e zhvillimit [3] ishin të rëndësishme në ndryshimin e fokusit të psikologjisë së zhvillimit. [5] [6]

Biografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Bronfenbrenner lindi në Moskë më 29 prill 1917, [7] nga prindër hebrenj rusë, patologu Alexander Bronfenbrenner dhe Eugenie Kamenetski. [8] Kur ai ishte gjashtë vjeç, familja e tij u transferua në Shtetet e Bashkuara, fillimisht në Pittsburgh, Pensilvani, dhe më pas një vit më vonë në shtetin rural të Nju Jorkut. [9] Babai i tij punonte si neuropatolog në një spital për personat me aftësi të kufizuara zhvillimore të quajtur Letchworth Village, i vendosur në Rockland County, NY.

Bronfenbrenner mori një diplomë bachelor në psikologji dhe muzikë nga Universiteti Cornell në Itaka, Nju Jork, në 1938. [7] Ai fitoi një master në arsim nga Harvard në 1940, dhe një doktoraturë në psikologjinë e zhvillimit nga Universiteti i Miçiganit në 1942. [10] Ai hyri në ushtrinë amerikane një ditë pas marrjes së doktoraturës, duke vazhduar të shërbente si psikolog në organe të ndryshme ushtarake gjatë Luftës së Dytë Botërore . [6] Pas luftës, ai punoi shkurtimisht si asistent kryesor psikolog klinik për Programin e Trajnimit të Psikologjisë Klinike VA në Uashington, DC [6] Pasi punoi si asistent profesor në Universitetin e Miçiganit për dy vjet, ai u transferua në Universitetin Cornell në 1948. si profesor asistent në Departamentin e Zhvillimit të Fëmijëve dhe Marrëdhënieve Familjare (tani Departamenti i Zhvillimit Njerëzor ). [6] Departamenti i Marrëdhënieve Familjare dhe Zhvillimit Njerëzor ishte vendosur në Kolegjin e Ekonomisë së Shtëpisë, një nga kolegjet e financimit të tokës me mbështetje nga shteti brenda Universitetit Cornell. Si një kolegj për dhënien e tokës, ai kishte një mision të fortë të aplikuar dhe përfshinte një çerdhe. Ishte gjithashtu një departament ndërdisiplinor, duke përfshirë sociologë dhe historianë, si dhe psikologë. [11] Në Cornell, kërkimi i tij u fokusua në zhvillimin e fëmijës dhe ndikimin e forcave sociale në këtë zhvillim për pjesën tjetër të karrierës së tij. [12]

Ai u emërua në një panel federal për zhvillimin e fëmijëve të varfër rreth viteve 1964 dhe 1965, me këtë panel që ndihmoi në krijimin e Head Start në 1965. [7]

Bronfenbrenner shkroi mbi 300 punime kërkimore dhe 14 libra, [10] dhe fitoi titullin Jacob Gould Schurman Profesor Emeritus i Zhvillimit Njerëzor në Universitetin Cornell . [6] Ai ishte i martuar me Liese Price dhe kishte gjashtë fëmijë. [7]

Ai vdiq në shtëpinë e tij në Itaka të Nju Jorkut, më 25 shtator 2005, në moshën 88-vjeçare, për shkak të komplikimeve të diabetit. [7]

Trashëgimia dhe ndikimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sipas Melvin L. Kohn, një sociolog nga Universiteti Johns Hopkins, Bronfenbrenner ishte kritik për t'i bërë shkencëtarët socialë të kuptonin se, "...marrëdhëniet ndërpersonale, madje [në] nivelin më të vogël të marrëdhënies prind-fëmijë, nuk ekzistonin në një vakum social, por u ngulitën në strukturat më të mëdha shoqërore të komunitetit, shoqërisë, ekonomisë dhe politikës." [10] Teoria e tij ndihmoi gjithashtu për të shtyrë kërkimin zhvillimor në kryerjen e vëzhgimeve dhe eksperimenteve për të dalluar ndikimin e disa variablave mjedisorë në zhvillimin njerëzor. [12] Hulumtimi dhe idetë e tij ishin gjithashtu me ndikim në formimin dhe drejtimin e Head Start (shih më lart). [10] Mësimdhënia e Bronfenbrenner në Departamentin e Zhvillimit Njerëzor në Universitetin Cornell prodhoi një numër të madh studiuesish të zhvillimit, të cilët tani, siç pretendon Universiteti Cornell, janë "liderë në këtë fushë". [12]

Çmimet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Publikime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Two Worlds of Childhood: US and USSR. Simon & Schuster, 1970.  
  • Influencing Human Development. Holt, Rinehart & Winston, 1973.  ISBN 0-03-089176-0
  • Influences on Human Development. Holt, Rinehart & Winston, 1975.  ISBN 0-03-089413-1
  • The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1979.  ISBN 0-674-22457-4
  • The State of Americans: This Generation and the Next. New York: Free Press, 1996.  ISBN 0-684-82336-5
  • Making Human Beings Human: Bioecological Perspectives on Human Development. Sage, 2005.  ISBN 0761927115

Shih edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Ceci, Stephen J. (2006). "Urie Bronfenbrenner (1917-2005)". American Psychologist (në anglisht). 61 (2): 173–174. doi:10.1037/0003-066X.61.2.173. ISSN 1935-990X.
  2. ^ a b Bronfenbrenner, Urie (1977). "Toward an experimental ecology of human development". American Psychologist (në anglisht). 32 (7): 513–531. doi:10.1037/0003-066X.32.7.513. ISSN 1935-990X.
  3. ^ a b Bronfenbrenner, U. (1979).The ecology of human development. Cambridge, MA: Harvard University Press.
  4. ^ Bronfenbrenner, Urie; Morris, Pamela A. (2007-06-01), Damon, William; Lerner, Richard M. (red.), "The Bioecological Model of Human Development", Handbook of Child Psychology (në anglisht), Hoboken, NJ, USA: John Wiley & Sons, Inc., fq. chpsy0114, doi:10.1002/9780470147658.chpsy0114, ISBN 978-0-470-14765-8, marrë më 2023-04-03
  5. ^ a b "Urie Bronfenbrenner, 88; Co-founder of Head Start Urged Closer Family Ties". Los Angeles Times. 27 shtator 2005. Marrë më 2013-10-06. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ a b c d e f "In Appreciation: Urie Bronfenbrenner". Aps Observer. 18. 24 tetor 2005. Marrë më 2013-10-20. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ a b c d e Fox, Margalit (27 shtator 2005). "Urie Bronfenbrenner, 88, an Authority on Child Development". The New York Times. Marrë më 1 tetor 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Behind the Mirror Image: Urie Bronfenbrenner in the Soviet Union, Jaffa Panken, 2005, p.9
  9. ^ American Psychologist. (1988). Urie Bronfenbrenner. American Psychologist.
  10. ^ a b c d "Urie Bronfenbrenner, 88; Co-founder of Head Start Urged Closer Family Ties". Los Angeles Times. 27 shtator 2005. Marrë më 2013-10-06. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "Home economics now viewed as historical gateway for women into higher education, science and professional careers". Cornell Chronicle (në anglisht). Marrë më 2023-05-28.
  12. ^ a b c "Urie Bronfenbrenner". Marrë më 2013-10-20. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "1993 James McKeen Cattell Fellow Award". Arkivuar nga origjinali më 10 qershor 2015. Marrë më 22 dhjetor 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "The American Family: Future Uncertain". Time. 28 dhjetor 1970. Arkivuar nga origjinali më 5 nëntor 2012. Marrë më 2009-09-17. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Urie_Bronfenbrenner&oldid=2642594"