Shihni burimin për Vaukluza

{{Infobox settlement|name=Vaukluza <br>
Vauclusa ([[Gjuha oksitane|Ocitanisht]])|native_name_lang=fr<!-- ISO 639-2 code e.g. "fr" for French. If more than one, use {{lang}} instead -->|type=[[Departmentet e Francës|Departament]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
   | photo1a = Avignon - Préfecture.jpg
   | photo1b = Avignone palazzo papi panorama.jpg
   | photo4a = Fontaine de Vaucluse 1.jpg
   | photo4b = Plan d'eau de Monnieux 2 by JM Rosier.JPG
   | photo2b = Gordes pano2.jpg
   | photo3a = SENANQUE Lavende - panoramio.jpg
   | size = 270
   | spacing = 2
   | color = #FFFFFF
   | border = 0
   | foot_montage = }}|image_alt=|image_caption=Nga lart poshtë, majtas djathtas: Ndërtesa e prefekturës dhe [[Pallati Papnor(Avinjon)|Pallati Papnor]] në [[Avinjoni|Avinjon]] , [[Gordes|Gordesi]] (i konsideruar si një nga fshatrat më të bukur të Francës), [[Sénanque Abbey]], lumi Sorgë dhe lumi Neskë|image_flag=Drapeau fr département Vaucluse.svg|flag_alt=|image_shield=Blason département fr Vaucluse.svg|shield_alt=|nickname=|motto=|image_map=Vaucluse-Position.svg|map_alt=|map_caption=Vendndodhja e Vaukluzës në Francë|pushpin_map=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=|coordinates={{coord|44|00|N|05|10|E|region:FR_type:adm2nd|display=inline,title}}|coor_pinpoint=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Shteti|subdivision_name=Franca|subdivision_type1=[[Rajonet e Francës|Rajoni]]|subdivision_name1=[[Provenca-Alpet-Bregu i Kaltër]]|established_title=|established_date=|founder=|seat_type=[[Prefectures in France|Prefecture]]|seat=[[Avignon]]|parts_type=Nënprefekturat|parts_style=para|p1=[[Apt, Vaukluzë|Apt]]<br>[[Carpentras]]|government_footnotes=|leader_party=LR|leader_title=Presidenti i Këshillit të Departamentit|leader_name=Dominique Santoni|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=3567|area_note=|elevation_footnotes=|elevation_m=|elevation_min_m=|elevation_max_m=|population_total=561469|population_as_of=Janar 2019|population_rank=47|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_note=|blank_name_sec1=Numri i departamentit|blank_info_sec1=84|blank_name_sec2=Qarqet|blank_info_sec2=3|blank1_name_sec2=Kantonet|blank1_info_sec2=17|blank2_name_sec2=Komunat|blank2_info_sec2=151|timezone1=CET|utc_offset1=+1|timezone1_DST=CEST|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=|postal_code=|area_code_type=|area_code=|iso_code=|website=}}'''Vaucluse''' ( {{IPA-fr|voklyz|lang}} ; Provençal: ''Vauclusa''  {{Small|([[Gjuha oksitane|Norma klasike]])}} ose {{Lang|oc|Vau-Cluso}} {{Small|([[Norma mistraliane]])}} ) është një [[Departamentet e Francës|departament]] në [[Rajonet e Francës|rajonin]] juglindor francez të [[Provence-Alpes-Côte d'Azur|Provencës-Alpeve-Bregut të Kaltër]] . Ajo kishte një popullsi prej 561,469 që nga viti 2019. <ref name="pop2019">[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6011060/dep84.pdf Populations légales 2019: 84 Vaucluse], INSEE</ref> Prefektura e departamentit është [[Avignon|Avinjoni]] .

E ka marrë emrin nga një burim, Fontaine de Vaucluse, një nga burimet më të mëdha karstike në botë. Vetë emri Vaucluse rrjedh nga latinishtja {{Lang|la|Vallis Clausa}} ("lugina e mbyllur") pasi lugina përfundon në një faqe shkëmbi nga ku buron burimi.

== Historia ==
Vaukluza u krijua më 12 gusht 1793 nga pjesë të departamenteve [[Bouches-du-Rhône|Gryka e Ronës]], Droma dhe Alpet e Poshtme, më vonë u quajt [[Alpes-de-Haute-Provence|Alpet e Provencës së Sipërme]] . Departamenti i atëhershëm rural ishte, si qyteti i afërt i [[Lion|Lionit]], një vatër e [[Rezistenca franceze|Rezistencës Franceze]] në [[Lufta e Dytë Botërore|Luftën e Dytë Botërore]] .

== Gjeografia ==
[[Skeda:Fontaine_de_Vaucluse_en_crue.jpg|majtas|parapamje| [[Fontaine de Vaucluse (pranverë)|Fontaine de Vaucluse]] është burimi i Sorgues . Karakterizohet nga një lëvizje lart e ujit nga thellësia mbi {{Convert|315|m}} .]]
Vaukluza kufizohet nga [[Lumi i Ronës|Rona]] në perëndim dhe Durenca në jug. Malet zënë një pjesë të konsiderueshme të gjysmës lindore të departamentit, me Malin Ventor(1,912 m), i njohur gjithashtu si "Gjigandi i Provencës", që dominon peizazhin. Vargmalet e tjera të rëndësishme malore përfshijnë [[Dentelles de Montmirail]], Monts de Vaucluse dhe Luberon .

Frutat dhe perimet kultivohen në sasi të mëdha në pjesët më të ulëta të departamentit, në një nga fushat më pjellore në Francën Jugore . Departamenti Vaucluse ka një enklavë mjaft të madhe brenda departamentit Drôme, [[Kantonet e Francës|kantoni]] i [[Kantoni Valréas|Valréas]] ( Enklava [[Kantoni Valréas|e Papëve]] ).

Vaukluza është gjithashtu i njohur për karstin e tij, duke përfshirë burimin karstik Fontaine de Vaucluse pas së cilës janë emëruar "Zgjimet e Vaukluzës".

=== Qytetet kryesore ===
Komuna më e populluar është [[Avinjoni]], prefektura. Që nga viti 2019, ka 6 komuna me më shumë se 20,000 banorë: <ref name="pop2019">[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6011060/dep84.pdf Populations légales 2019: 84 Vaucluse], INSEE</ref>
{| class="wikitable"
!Komuna
! Popullsia (2019)
|-
| [[Avinjoni|Avinjon]]
| style="text-align: center;" | 91,143
|-
| [[Karpentras]]
| style="text-align: center;" | 29236
|-
| [[Portokalli, Vaucluse|Orange]]
| style="text-align: center;" | 28772
|-
| [[Cavaillon]]
| style="text-align: center;" | 26,236
|-
| Pertuis
| style="text-align: center;" | 20,557
|-
| L'Isle-sur-la-Sorgue
| style="text-align: center;" | 20,042
|}

== Demografia ==
Zhvillimi i popullsisë që nga viti 1801:{{Historical populations|13=1801|14=191,421|15=1806|16=205,833|17=1821|18=224,431|19=1831|20=239,113|21=1841|22=251,080|23=1851|24=264,618|25=1861|26=268,255|27=1872|28=263,451|29=1881|30=244,149|31=1891|32=235,411|33=1901|34=236,949|35=1911|36=238,656|37=1921|38=219,602|39=1931|40=241,689|41=1936|42=245,508|43=1946|44=249,838|45=1954|46=268,318|47=1962|48=303,536|49=1968|50=353,966|51=1975|52=390,446|53=1982|54=427,343|55=1990|56=467,075|57=1999|58=499,685|59=2006|60=534,291|61=2011|62=546,630|63=2016|64=559,014}}

== Turizmi ==
<gallery>
Skeda:Saint-benezet in southeastern France.jpg|[[Pont Saint-Bénezet|Ura e Shën-Benezetit]] në [[Avignon|Avinjon]]
Skeda:Brantes Vue d'ensemble 5.JPG|[[Brantes]]
Skeda:TrBogen Orange.jpg|[[Triumphal Arch of Orange|Harku Triumfal i Orange]]
Skeda:DentelleMontmirail.jpg|[[Dentelles de Montmirail]]
</gallery>
[[Kategoria:Departamentet e Provence-Alpes-Côte d'Azur]]
[[Kategoria:Koordinatat në Wikidata]]