Veprimi shoqëror

Në sociologji veprimi shoqëror, i njohur gjithashtu si veprimi social Ueberian, është një akt që merr parasysh veprimet dhe reagimet e individëve (ose 'agjentëve'). Sipas Max Weber, "Veprimi është shoqëror për aq sa kuptimi i tij subjektiv merr parasysh sjelljen e të tjerëve dhe në këtë mënyrë orientohet në rrjedhën e tij."

Max Weber

Koncepti bazë u zhvillua kryesisht në teorinë jo-pozitiviste të Max Weber-it për të vëzhguar se si sjelljet njerëzore lidhen me shkakun dhe efektin në sferën shoqërore. Për Weber-in, sociologjia është studimi i shoqërisë dhe i sjelljes dhe prandaj duhet të shikojë në zemër të ndërveprimit. Teoria e veprimit social, më shumë se pozicionet funksionaliste strukturore, pranon dhe supozon se njerëzit i ndryshojnë veprimet e tyre sipas konteksteve shoqërore dhe se si do të ndikojë tek njerëzit e tjerë; kur një reagim potencial nuk është i dëshirueshëm, veprimi modifikohet në përputhje me rrethanat. Veprim mund të nënkuptojë ose një veprim themelor (ai që ka një kuptim) ose një veprim shoqëror të avancuar, i cili jo vetëm ka një kuptim, por u drejtohet aktorëve të tjerë dhe shkakton veprim (ose, ndoshta, mosveprim).

Termi është më praktik dhe më gjithëpërfshirës se " fenomenet sociale " të Florian Znanieckit, pasi individi që kryen veprime shoqërore nuk është pasiv, por më tepër aktiv dhe reaktiv. Megjithëse vetë Weber përdori fjalën 'agjenci', në shkencën moderne shoqërore ky term shpesh përvetësohet me një pranim të caktuar të koncepteve veberiane të veprimit shoqëror, përveç nëse një vepër synon të bëjë aludimin e drejtpërdrejtë. Në mënyrë të ngjashme, 'refleksiviteti' përdoret zakonisht si një stenografi për t'iu referuar marrëdhënies rrethore të shkakut dhe efektit midis strukturës dhe agjencisë, për të cilën Weber ishte integrale në hipotezën.

Llojet

1. Veprimet racionale (të njohura edhe si veprime vlerore-racionale, jotracionale): veprime që ndërmerren sepse të çojnë në një qëllim të vlerësuar, por pa menduar për pasojat e tij dhe shpesh pa marrë parasysh përshtatshmërinë e mjeteve të zgjedhura për ta arritur atë (' qëllimi justifikon mjetin'). Veprimi shoqëror me vlerë racionale ose instrumentalisht racional ndahet në dy grupe: konsideratë racionale dhe orientim racional. Shqyrtimi racional është kur rezultatet dytësore merren parasysh në mënyrë racionale. Ky konsiderohet edhe mjet alternativ kur pasojat dytësore kanë përfunduar. Përcaktimi i kësaj mënyre veprimi është mjaft i vështirë dhe madje i papajtueshëm. Orientimi racional është aftësia për të njohur dhe kuptuar mediume të caktuara në kushte të zakonshme. Sipas Weber, aktorët dhe grupet heterogjene që konkurrojnë, e kanë të vështirë të vendosen në një medium të caktuar dhe të kuptojnë veprimin e përbashkët social;
2. Veprimi instrumental (i njohur edhe si marrëdhënie vlerash, instrumentalisht racional, qëllim-instrumental, zweckrational ): veprime që planifikohen dhe ndërmerren pas vlerësimit të qëllimit në lidhje me qëllimet e tjera dhe pas shqyrtimit të plotë të mjeteve (dhe pasojave) të ndryshme për ta arritur atë. . Një shembull do të ishte një nxënës i shkollës së mesme që përgatitet për jetën si avokat. Studenti e di se për të hyrë në kolegj, ata duhet të bëjnë testet e duhura dhe të plotësojnë formularët e duhur për të hyrë në kolegj dhe më pas të dalin mirë në kolegj në mënyrë që të hyjnë në shkollën juridike dhe në fund të realizojnë qëllimin e tyre për t'u bërë jurist. Nëse studenti zgjedh të mos dalë mirë në kolegj, ata e dinë se do të jetë e vështirë të futet në shkollën juridike dhe në fund të arrijë qëllimin për të qenë avokat. Kështu studenti duhet të ndërmarrë hapat e duhur për të arritur qëllimin përfundimtar.

Një shembull tjetër do të ishin shumica e transaksioneve ekonomike. Marrëdhënia e vlerës ndahet në nëngrupe të komandave dhe kërkesave. Sipas ligjit, njerëzve u jepen komanda dhe duhet të përdorin të gjithë sistemin e ligjeve private për të shkatërruar qeverisjen qendrore ose dominimin në të drejtat ligjore që zotëron një qytetar. Kërkesat mund të bazohen në drejtësi ose në dinjitetin njerëzor vetëm për moralin. Këto kërkesa kanë sjellë disa probleme, madje edhe formalizmi ligjor është vënë në provë. Këto kërkesa duket se rëndojnë mbi shoqërinë dhe ndonjëherë mund t'i bëjnë të ndihen të pamoralshme.

Qasja e zgjedhjes racionale ndaj fesë tërheq një analogji të ngushtë midis fesë dhe ekonomisë së tregut. Firmat fetare konkurrojnë me njëra-tjetrën për të ofruar produkte dhe shërbime fetare për konsumatorët, të cilët zgjedhin midis firmave. Për aq sa ka shumë firma fetare që konkurrojnë me njëra-tjetrën, ato do të priren të specializohen dhe të kujdesen për nevojat e veçanta të disa segmenteve të konsumatorëve fetarë. Ky specializim dhe katering nga ana e tij rrit numrin e konsumatorëve fetarë të përfshirë aktivisht në ekonominë fetare. Ky propozim është vërtetuar në një sërë studimesh empirike.

Dihet mirë se kishat strikte janë të forta dhe në rritje në Shtetet e Bashkuara bashkëkohore, ndërsa ato liberale janë në rënie. Sepse përvoja fetare e Iannaccone është një e mirë kolektive e prodhuar së bashku. Kështu anëtarët e një kishe përballen me një problem të veprimit kolektiv. Kishat strikte, të cilat shpesh imponojnë kërkesa të kushtueshme dhe ezoterike për anëtarët e tyre, janë në gjendje ta zgjidhin këtë problem duke hequr qafe kalorës potencialë të lirë, pasi vetëm ata që janë shumë të përkushtuar do t'i bashkoheshin kishës përballë kërkesave të tilla. Në përputhje me nocionin se përvoja fetare është një e mirë kolektive, Iannaccone et al. tregojnë se kishat që nxjerrin më shumë burime nga anëtarët e tyre (në formën e kohës dhe parave) priren të rriten në anëtarësi.

Leximi më tej

• Secher, H. P. (1962), Basic Concepts in Sociology. Contributors: Max Weber (në anglisht), New York: Citadel Press, arkivuar nga origjinali më 2004-06-20
• Weber, Max (1991), "The Nature of Social Action.", Runciman, W.G. 'Weber: Selections in Translation' (në anglisht), Cambridge University Press
• Stark, Rodney (2007), Sociology (në anglisht), USA: Thomson Wadsworth, ISBN 978-0-495-09344-2
• Sciulli, David (1992), Theory of Societal Constitutionalism: Foundations of a Non-Marxist Critical Theory. (në anglisht), Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-41040-3
• Weber, Max (1978), Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology. (në anglisht), USA: University of California Press, ISBN 978-0-520-03500-3
• Gecas, Viktor; Schwalbe, M. L. (1983), "Beyond The Looking Glass Self: Social Structure and Efficacy-Based Self-Esteem", The Scholarly Journal Archive (në anglisht), vëll. 46 no. 2, fq. 77–88, JSTOR 3033844, PMID 6879222
• Hedström, Peter. “Experimental Macro Sociology: Predicting the Next Best Seller” Science/AAAS. 10 Feb. 2006. 17 Oct. 2007
• Society for Organizational Learning. Personal Mastery 16 October 2007
• Habits 16 October 2007 http://serendipstudio.org/bb/neuro/neuro05/web1/mmcgovern.html
• Homans GC. 1961. Social Behavior: Its Elementary Forms. New York: Harcourt Brace 23 Oct. 2007.
• Frijda, Nico H. The Emotions. Cambridge, Cambridge University Press. 1986 23 Oct. 2007
• Stark R, Bainbridge WS. 1987. A Theory of Religion. New York: Peter Lang
• Iannaccone LR. 1992. Sacrifice and stigma: reducing free-riding in cults, communes, and other collectivities. J. Polit. Econ. 100: 271– 91
• Iannaccone LR. 1994. Why strict churches are strong. Am. J. Sociol. 99: 1180– 211
• Giddens, Anthony. Central Problems in Social Theory: Action, Structure, and Contradiction in Social Analysis
• Atkinson, J. Maxwell. Liberalism and Social Action by John Dewey, Structures of Social Action (Studies in Emotion and social Interaction)
• Parsons, Talcott (1968), The structure of social action: a study in social theory with special reference to a group of recent European writers (në anglisht), New York: Free Press