Ātman

Ātman ( sanskritisht: आत्मन् ) është një fjalë sanskrite për Veten e vërtetë ose të përjetshme ose thelbin vetë-ekzistent të çdo individi, i cili vazhdon nëpër trupa dhe jetë të shumta . Disa shkolla të filozofisë indiane e konsiderojnë Ātman-in si të dallueshëm nga egoja materiale ose mortore ( Ahamkara ), aspekti emocional i mendjes ( Citta ) dhe ekzistenca në një formë të trupëzuar ( Prakṛti ). Termi shpesh përkthehet si shpirt, por përkthehet më mirë si "Vetja", pasi i referohet vetëm ndërgjegjes së pastër ose ndërgjegjes së dëshmitarit, përtej identifikimit me dukuritë. Për të arritur mokshën (çlirimin), një qenie njerëzore duhet të fitojë vetënjohje ( Atma Gyaan ose Brahmajnana ).

Atmani është një koncept qendror në shkollat e ndryshme të filozofisë indiane, të cilat kanë pikëpamje të ndryshme mbi marrëdhënien midis Atmanit, Vetes individuale ( Jīvātman ), Vetes supreme ( Paramātmā ) dhe Realitetit Përfundimtar ( Brahman ), duke shpallur se ato janë: plotësisht identike. ( Advaita, Jo-Dualiste), krejtësisht të ndryshme ( Dvaita, Dualiste), ose njëkohësisht jo të ndryshme dhe të ndryshme ( Bhedabheda, Jo-Dualiste + Dualiste).

Gjashtë shkollat ortodokse të hinduizmit besojnë se ka Ātman në çdo qenie të gjallë ( jiva ), e cila është e dallueshme nga dyshja trup-mendje. Kjo është një pikë e madhe dallimi me doktrinën budiste, Anatta, e cila thotë se në thelb nuk ka asnjë esencë ose Vete të pandryshueshme që mund të gjendet në përbërësit empirikë të një qenieje të gjallë, duke qëndruar në heshtje për atë që është ajo e cila çlirohet.