Shihni burimin për Amani

{{Infobox settlement
| name                     = Amani
| native_name              = {{nobold|عَمَّان}}
| native_name_lang         = ar
| settlement_type          = Qytet
| image_skyline            = AMMAN 2.jpg
| image_alt                = 
| image_size               = 275px
| image_caption            = Qyteti i Amanit, nga e djathta në të majtë dhe nga lart poshtë: [[Abdali i Ri|Projekti Abdali]] që dominon horizontin e Amanit, [[Tempulli i Herkulit (Aman)|Tempulli i Herkulit]] në [[Kalaja e Amanit|Kalanë e Amanit]], [[Xhamia e Mbretit Abdullah I]] dhe [[Shtiza e Flamurit Raghadan]], [[Ura Abdoun]], [[Pallati Umajad]], stacioni hekurudhor osman i Hexhazit dhe [[Teatri Romak (Aman)|Teatri Romak]].
| image_seal               =
| nicknames                = {{unbulleted list|Pëllumbi i Bardhë|Qyteti i Shkallëve}}<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=wGCGLEO-Vs8C&pg=PA36|title=The Cities Book: A Journey Through the Best Cities in the World|isbn=978-1-74179-887-6|page=36|author=Trent Holden, Anna Metcalfe|publisher=Lonely Planet Publications|year=2009|access-date=24 gusht 2017|archive-date=18 maj 2020|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200518195053/https://books.google.com/books?id=wGCGLEO-Vs8C&pg=PA36|url-status=live}}</ref><ref name="Amman's Street Food">{{cite web|title=Amman's Street Food|url=http://beamman.com/food-/175-amman-street-food|access-date=2015-09-26|publisher=BeAmman.com|language=en|work=BeAmman.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150926043908/http://beamman.com/food-/175-amman-street-food|archive-date=2015-09-26}}</ref>
| image_map                = خريطة مدينة عمان.png
| pushpin_map              = Jordan#Mediterranean east#Arab world#Asia
| coordinates              = {{coord|31|56|59|N|35|55|58|E|region:JO_type:city(4300000)|display=inline,title}}
| subdivision_type         = Shteti
| subdivision_name         = [[Jordania]]
| subdivision_type1        = [[Governoratet e Jordanisë|Governorati]]
| subdivision_name1        = [[Governorati Amman]]
| established_title        = Themelimi
| established_date         = 7250 p.e.r
| established_title2       = [[Komuna e Amanit të Madh|Komuna]]
| established_date2        = 1909
| leader_title             = [[Lista e kryetarëve të Amanit|Kryetari]]
| leader_name              = [[Noor Alnazer Farah Nabulsi]]<ref>{{cite web|url=http://www.jordantimes.com/news/local/new-amman-mayor-pledges-fair-and-responsible%E2%80%99-governance|title=New Amman mayor pledges 'fair and responsible' governance|language=en|date=2017-08-21|website=jodantimes.com|access-date=2018-10-23|archive-date=11 gusht 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180811055857/http://www.jordantimes.com/news/local/new-amman-mayor-pledges-fair-and-responsible%E2%80%99-governance|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://globalparliamentofmayors.org/new-member-yousef-al-shawarbeh-amman-jordan/|title=New Member: Yousef Al-Shawarbeh – Amman, Jordan|date=qershor 2018|website=globalparliamentofmayors.org|access-date=29 dhjetor 2018|language=en|archive-date=24 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224023821/https://globalparliamentofmayors.org/new-member-yousef-al-shawarbeh-amman-jordan/|url-status=live}}</ref>
| unit_pref                = Metric
| area_total_km2           = 1680
| area_land_km2            = 
| elevation_min_m          = 700
| population_total         = 4,536,500
| population_as_of         = 2020
| population_footnotes     = 
| population_density_km2   = 2380
| population_demonym       =
| population_note          = 
| postal_code_type         = Kodi postal
| postal_code              = 11110-17198
| area_code                = +962(6)
| area_code_type           = 
| iso_code                 = 
| website                  = [http://www.ammancity.gov.jo/en/gam/index.asp Komuna e Amanit të Madh]
| footnotes                = 
| elevation_max_m          = 1100
| timezone                 = [[Zona kohore në Evropën Lindore|EET]]
| utc_offset               = +2
| timezone_DST             = [[Ora Verore e Evropës Lindore|EEST]]
| utc_offset_DST           = +3
| official_name            = 
| image_flag               = Flag of Amman, Jordan (until 2009).svg
| flag_size                = 
| flag_alt                 = Flamuri
}}
'''Amani''' ([[Gjuha arabe|arabisht]]: عمان, 'am-an) është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Jordania|Jordanisë]], dhe qendra ekonomike, politike dhe kulturore e vendit.<ref>{{cite web |url= http://www.arabianbusiness.com/revealed--20-cities-uae-residents-visit-most-590870.html |title= Revealed: the 20 cities UAE residents visit most |publisher= Arabian Business Publishing Ltd |date= 1 maj 2015 |language=en |access-date= 21 shtator 2015 |archive-date= 26 shtator 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150926153303/http://www.arabianbusiness.com/revealed--20-cities-uae-residents-visit-most-590870.html |url-status= live }}</ref> Me një popullsi prej 4,536,500, Amani është [[Lista e qyteteve më të mëdha në rajonin e Levantit sipas popullsisë|qyteti më i madh]] në rajonin e [[Levanti]]t dhe [[Lista e qyteteve më të mëdha në botën arabe|qyteti i gjashtë më i madh]] në [[Bota arabe|botën arabe]].

Dëshmia më e hershme e vendbanimit në Aman vjen nga një vend neolitik i njohur si [[ʿAin Ghazal]], i cili arriti lartësinë e tij rreth 7000 p.e.r. Gjatë [[Epoka e hekurit|epokës së hekurit]], qyteti njihej si Rabbath Ammon dhe shërbeu si kryeqyteti i qytetërimit [[Ammon]]it. Në shekullin e 3-të p.e.r, [[Ptolemeu II Filadelfus]], [[Faraoni]] i [[Egjipti]]t [[Mbretëria Ptolemeike|Ptolemeik]], e rindërtoi qytetin dhe e quajti atë "Filadelfia", duke e bërë atë një qendër rajonale të kulturës [[Periudha helenistike|helenistike]]. Nën sundimin [[Roma e lashtë|romak]], Filadelfia ishte një nga dhjetë qytetet greke të [[Dekapoli]]t përpara se të sundohej drejtpërdrejt si pjesë e [[Arabia Petraea]]. [[Hilafeti Rashidun]] pushtoi qytetin nga [[Perandoria Bizantine|bizantinët]] në shekullin e 7-të e.r dhe i dha emrin e tij aktual Aman. Përgjatë pjesës më të madhe të [[Mesjeta|Mesjetës]], qyteti u alternua midis periudhave të shkatërrimit dhe braktisjes dhe periudhave të prosperitetit relativ si qendër e rajonit të [[Balqa (rajon)|Balqa]]. Amani u braktis kryesisht nga shekulli i 15-të deri në vitin 1878, kur autoritetet [[Perandoria Osmane|osmane]] filluan të vendosin refugjatë [[Çerkezët|çerkezë]] atje.

Këshilli i parë komunal i Amanit u krijua në vitin 1909. Amani dëshmoi rritje të shpejtë pas përcaktimit të tij si kryeqytet i [[Emirati i Transjordanisë|Transjordanisë]] në vitin 1921, dhe pas disa valëve të njëpasnjëshme të refugjatëve: [[palestinezët]] më 1948 dhe 1967; [[Irak]]ianë në 1990 dhe 2003; dhe [[siria]]në që nga viti 2011. Fillimisht u ndërtua në shtatë kodra, por tani përfshin mbi 19 kodra që kombinojnë 22 zona, të cilat administrohen nga Komuna e Amanit të Madh. Zonat e Amanit i kanë marrë emrat e tyre ose nga kodrat (''jabal'') ose nga luginat (''wadi'') që ata zënë, si Jabal Lweibdeh dhe Wadi Abdoun. Amani Lindor është kryesisht i mbushur me vende historike që shpesh presin aktivitete kulturore, ndërsa Amani Perëndimor është më modern dhe shërben si qendra ekonomike e qytetit.<ref>{{cite web| url=http://www.jordantimes.com/news/local/west-amman-furnished-apartments-cashing-tourist-influx| title=West Amman furnished apartments cashing in on tour| date=2014-08-12| publisher=The Jordan News| work=The Jordan Times| language=en| access-date=2015-09-21| archive-date=4 mars 2016| archive-url=https://web.archive.org/web/20160304072858/http://www.jordantimes.com/news/local/west-amman-furnished-apartments-cashing-tourist-influx| url-status=live}}</ref>

Përafërsisht dy milionë vizitorë mbërritën në Aman në vitin 2014, gjë që e bëri atë qytetin e 93-të më të vizituar në botë dhe qytetin e pestë më të vizituar [[Arabët|arab]]. Amani ka një ekonomi me rritje relativisht të shpejtë dhe është renditur si një [[Qyteti global|qytet global]] -Beta nga [[Globalizimi dhe Rrjeti Kërkimor i Qyteteve Botërore]]. Për më tepër, ai u emërua një nga qytetet më të mira të [[Lindja e Mesme|Lindjes së Mesme]] dhe [[Afrika veriore|Afrikës së Veriut]] sipas faktorëve ekonomikë, të punës, mjedisore dhe socio-kulturore. Qyteti është ndër vendet më të njohura në botën arabe për korporatat shumëkombëshe për të ngritur zyrat e tyre rajonale, së bashku me [[Doha|Dohën]] dhe vetëm pas [[Dubai]]t. Pritet që në 10 vitet e ardhshme këto tre qytete të zënë pjesën më të madhe të aktivitetit të korporatave shumëkombëshe në rajon.

== Distriktet ==
* 1	Al Abdali
* 2	Abu Nseir
* 3	Umm-Othaina
* 4	Al Qweismeh, Al Jweideh, Abu ‘Alanda and Al Raqim
* 5	Al Yarmouk
* 6	Al-Jezah
* 7	Al-Mowaqar
* 8	Al-Mqabalain
* 9	Badr
* 10	Badr Al Jadeeda
* 11	Basman
* 12	Husban
* 13	Jbeiha
* 14	Khraibet Essouq
* 15	Marj Al Hamam
* 16	Marka
* 17	Medina
* 18	Nawoor (Na'our)
* 19	Ohud
* 20	Ras Al-ain
* 21	Sahab
* 22	Shafa Badran
* 23	Sweileh
* 24	Tariq
* 25	Tla’ Al ‘Ali
* 26	Wadi Al Seer
* 27	Zahran

== Referime ==
{{reflist}}

{{Kryeqytetet e Azisë}}

[[Kategoria:Kryeqytete në Azi]]
[[Kategoria:Kryeqytete të botës]]
[[Kategoria:Qytete në Jordani]]