Bimët vaskulare

Bimët vaskulare; Vargu kohor: Siluriani i Mesëm–Holoceni, 425–0 Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N
	Scots pine, Pinus sylvestris
Klasifikimi shkencor
Domeni:	Eukariote
Pa klasifikuar:	Viridiplantae
Pa klasifikuar:	Streptofite
Pa klasifikuar:	Embriofite
Ndarja; † Zhdukur
	Bimë që nuk riprodhohen me farë †Cooksonia; †Rhyniophyta; †Zosterophyllophyta; Lycopodiophyta; †Trimerophytophyta; Pteridophyta; †Progymnospermophyta; ; Superdivision Spermatophyta †Pteridospermatophyta; Pinophyta; Cycadophyta; Ginkgophyta; Gnetophyta; Angiosperms (Magnoliophyta); ;

Bimët vaskulare (nga gjuha latine vasculum: kanal), të njohura edhe si tracheophytes (trakeofite) (nga ekuivalentja e fjalës greke trachea-trakea), gjithashtu dhe si bimë të larta, ato formojnë një grup të madh bimësh (rreth 308,312 lloje të njohura dhe pranuara) që janë përcaktuar si bimë të tokës që kanë inde përçuese ( ksilemën) për përçimin e ujit dhe mineraleve në të gjithë trupin e bimës. Njëkohësisht këto bimë kanë edhe inde të specializuara jopërçuese ( floemën) për të kryer procesin e fotosintezës.

Bimët vaskulare përfshijnë myshqet, fieret, gjimnospermet (duke përfshirë koniferet) dhe angjiospermet (bimët me lule).

Emrat shkencor për këtë grup janë Tracheophyta (Trakeofite)^[3] dhe Tracheobionta (Trakeobionta).^[4]

Karakteristikat

Bimët vaskulare dallohen nga dy karakteristika kryesore:

I. Bimët vaskulare kanë indet vaskulare ose enëzore të cilat përçojnë lëndët e nevojshme në trupin e bimës. Ky tipar i lejon këto bimë të evoluojnë në një madhësi që bimët e tjera jo vaskulare nuk mund ta arrijnë, duke qenë se i’u mungojnë këto indeve të specializuara dhe prandaj janë të kufizuara në madhësi relativisht të vogla.

II. Te bimët vaskulare, faza kryesore e gjenerimit është sporofiti, i cili zakonisht është diploid me dy grupe kromozomesh për qelizë. Vetëm qelizat amë dhe gametofitet janë haploide. Në të kundërt, faza kryesore e gjenerimit në bimë jo-vaskulare është gametofiti, i cili është haploid me një grup kromozomesh për qelizë. Te këto bimë, vetëm kërcelli i spores dhe kapsula janë diploid.

Një mekanizëm i mundshëm që i lejoi kalimin nga gjenerata haploide në atë diploide, e cila ka një efikasitet më të madh në shpërndarjen e spores me strukturat më komplekse diploide. Ky zhvillimi i kërcellit mundësoi prodhimin e më shumë sporeve dhe mundësoi zhvillimin e aftësisë për t'i hedhur ato më lart dhe më larg. Zhvillime të tilla i’u mundësuan më shumë zona fotosintetike për strukturën që mban spore, aftësinë për të rritur rrënjët e pavarura, strukturën drurore për mbështetje dhe më shumë degëzime.

Referime

^ D. Edwards; Feehan, J. (1980). "Records of Cooksonia-type sporangia from late Wenlock strata in Ireland". Nature. 287 (5777): 41–42. doi:10.1038/287041a0. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Parfrey, Laura Wegener; Lahr, Daniel J. G.; Knoll, Andrew H.; Katz, Laura A. (16 gusht 2011). "Estimating the timing of early eukaryotic diversification with multigene molecular clocks". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 108 (33): 13624–13629. doi:10.1073/pnas.1110633108. PMC 3158185. PMID 21810989. Arkivuar nga origjinali më 18 shkurt 2019. Marrë më 4 shkurt 2018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Abercrombie, Hickman & Johnson. 1966. A Dictionary of Biology. (Penguin Books
^ "ITIS Standard Report Page: Tracheobionta". Marrë më 20 shtator 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Bibliografia

[Edwards1980-1] D. Edwards; Feehan, J. (1980). "Records of Cooksonia-type sporangia from late Wenlock strata in Ireland". Nature. 287 (5777): 41–42. doi:10.1038/287041a0. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Parfrey2011-2] Parfrey, Laura Wegener; Lahr, Daniel J. G.; Knoll, Andrew H.; Katz, Laura A. (16 gusht 2011). "Estimating the timing of early eukaryotic diversification with multigene molecular clocks". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 108 (33): 13624–13629. doi:10.1073/pnas.1110633108. PMC 3158185. PMID 21810989. Arkivuar nga origjinali më 18 shkurt 2019. Marrë më 4 shkurt 2018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Abercrombie, Hickman & Johnson. 1966. A Dictionary of Biology. (Penguin Books

[itistrach-4] "ITIS Standard Report Page: Tracheobionta". Marrë më 20 shtator 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]