Krateri Chicxulub
Krateri Chicxulub është një krater goditës i varrosur nën Gadishullin Jukatan në Meksikë. Qendra e tij është në det të hapur, por krateri është emëruar pas komunitetit në tokë të Chicxulub Pueblo.[1] Ai u formua pak më shumë se 66 milionë vjet më parë kur një meteorit i madh, rreth 10 kilometra në diametër, goditi Tokën. Krateri vlerësohet të jetë 200 kilometra në diametër dhe 20 kilometra në thellësi. Është struktura e dytë më e madhe e konfirmuar e përplasur në Tokë, dhe e vetmja, unaza kulmore e së cilës është e paprekur dhe drejtpërdrejt e çasshme për kërkime shkencore.[2]
Krateri u zbulua nga Antonio Camargo dhe Glen Penfield, gjeofizikanë që kishin kërkuar naftë në Gadishullin Jukatan gjatë fundit të viteve 1970. Penfield fillimisht nuk ishte në gjendje të merrte prova se tipari gjeologjik ishte një krater dhe hoqi dorë nga kërkimi i tij. Më vonë, nëpërmjet kontaktit me Alan R. Hildebrand në vitin 1990, Penfield mori mostra që sugjeronin se ishte një tipar ndikimi. Dëshmitë për origjinën e goditjes së kraterit përfshijnë kuarcin e tronditur, një anomali të gravitetit dhe tektitet në zonat përreth.[3]
Data e ndikimit përkon me kufirin Kretace-Paleogjen (i njohur zakonisht si kufiri K-Pg ose K-T). Tani pranohet gjerësisht se shkatërrimi dhe ndërprerja e klimës që rezultoi nga ndikimi ishte shkaku kryesor i ngjarjes së zhdukjes së Kretakut-Paleogjenit, një zhdukje masive e 75% të specieve bimore dhe shtazore në Tokë, duke përfshirë të gjithë dinosaurët jo-zogj.[4]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Penfield, Glen (2019). "Unlikely Impact". AAPG Explorer. 40 (12): 20–23. Arkivuar nga origjinali më 16 janar 2021. Marrë më 12 dhjetor 2019.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Schulte, P.; Alegret, L.; Arenillas, I.; etj. (2010). "The Chicxulub Asteroid Impact and Mass Extinction at the Cretaceous-Paleogene Boundary" (PDF). Science. 327 (5970): 1214–1218. Bibcode:2010Sci...327.1214S. doi:10.1126/science.1177265. ISSN 0036-8075. PMID 20203042. S2CID 2659741. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 9 dhjetor 2011. Marrë më 9 dhjetor 2016.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Rincon, Paul (4 mars 2010). "Dinosaur extinction link to crater confirmed". BBC. Arkivuar nga origjinali më 31 tetor 2019. Marrë më 5 mars 2010.{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Penfield, Glen (2019). "Unlikely Impact". AAPG Explorer. 40 (12): 20–23. Arkivuar nga origjinali më 16 janar 2021. Marrë më 12 dhjetor 2019.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Schulte, P.; Alegret, L.; Arenillas, I.; etj. (2010). "The Chicxulub Asteroid Impact and Mass Extinction at the Cretaceous-Paleogene Boundary" (PDF). Science. 327 (5970): 1214–1218. Bibcode:2010Sci...327.1214S. doi:10.1126/science.1177265. ISSN 0036-8075. PMID 20203042. S2CID 2659741. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 9 dhjetor 2011. Marrë më 9 dhjetor 2016.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Rincon, Paul (4 mars 2010). "Dinosaur extinction link to crater confirmed". BBC. Arkivuar nga origjinali më 31 tetor 2019. Marrë më 5 mars 2010.{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)