Dëbimi dhe ikja e palestinezëve 1948

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Ky artikull është rreth dëbimit dhe ikjen e palestinezëve në vitin 1948 konkretisht. Për katastrofë palestineze në përgjithësi, shiko Nakba.
Refugjatët palestinezë largohen nga Galilea në tetor-nëntor 1948

Në vitin 1948 më shumë se 700,000 arabë palestinezë - rreth gjysma e popullsisë arabe të Palestinës së paraluftës - u dëbuan ose u larguan nga shtëpitë e tyre nga milicitë sioniste,[1][2][3][4][5][6] gjatë luftës së Palestinës 1948.[7] Eksodi ishte një komponent qendror i thyerjes, shpronësimit dhe zhvendosjes së shoqërisë palestineze, e njohur si Nakba,[8][9] në të cilën u shkatërruan midis 400 dhe 600 fshatra palestinezë, puset e fshatit u helmuan në një program lufte biologjike për të parandaluar Palestinezët që kthehen,[10] dhe vende të tjera që i nënshtrohen hebraizimit të emrave të vendeve palestineze,[11] dhe gjithashtu i referohet periudhës më të gjerë të vetë luftës dhe shtypjes së mëvonshme deri në ditët e sotme.[12]

Numri i saktë i refugjatëve, shumë prej të cilëve u vendosën në kampet e refugjatëve në shtetet fqinje, është një çështje mosmarrëveshjeje,[13] por rreth 80 përqind e banorëve arabë të asaj që u bë Izrael (gjysma e plotë arab të Palestinës së Detyrueshme) u larguan ose u dëbuan nga shtëpitë e tyre.[14][15] Rreth 250,000–300,000 palestinezë u larguan ose u dëbuan gjatë luftës civile 1947–1948 në Palestinën e Detyrueshme, përpara Deklaratës së Pavarësisë së Izraelit në maj 1948, një fakt që u emërua si një casus belli për hyrjen e Lidhjes Arabe në vend, duke ndezur Luftën Arabo-Izraelite të vitit 1948.

Shkaqet janë gjithashtu një temë e mosmarrëveshjeve themelore midis historianëve. Faktorët e përfshirë në eksodin përfshijnë përparimet ushtarake hebreje, shkatërrimin e fshatrave arabe, luftën psikologjike, frikën e një masakre tjetër nga milicitë sioniste pas masakrës së Deir Yassin,[16]:239–240 që bëri që shumë njerëz të largoheshin nga paniku, urdhra të drejtpërdrejtë dëbimi nga autoritetet izraelite, ndikimi demoralizues i ikjes së klasave më të pasura,[17] epidemia e tifusit në disa zona e shkaktuar nga helmimi izraelit,[10] shembja e udhëheqjes palestineze dhe urdhrat e evakuimit arab,[18][19] dhe mosgatishmëria për të jetuar nën kontrollin hebre.[20][21]

Më vonë, një sërë ligjesh të miratuara nga qeveria e parë izraelite i penguan arabët që ishin larguar të ktheheshin në shtëpitë e tyre ose të kërkonin pronën e tyre. Ata dhe shumë nga pasardhësit e tyre mbeten refugjatë.[22][23] Dëbimi i palestinezëve që atëherë është përshkruar nga disa historianë si spastrim etnik,[24][25] ndërsa të tjerë e kundërshtojnë këtë.[26][27][28] Megjithatë, ekzistenca e të ashtuquajturit Ligji i Kthimit që lejon imigrimin dhe natyralizimin e çdo personi hebre dhe familjes së tyre në Izrael, ndërkohë që e drejta palestineze për kthim është mohuar, është cituar si një provë për akuzat e Aparteidit kundër Shtetit të Izraelit.[29][30]

Statusi i refugjatëve, dhe veçanërisht nëse Izraeli do t'u lejojë atyre të drejtën për t'u kthyer në shtëpitë e tyre, ose për t'i kompensuar ata, janë çështje kyçe në konfliktin e vazhdueshëm izraelito-palestinez. Ngjarjet e vitit 1948 përkujtohen nga palestinezët si në territoret palestineze ashtu edhe gjetkë më 15 maj, datë e njohur si Dita e Nakbas.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Warf, C.; Charles, G. (2020). Clinical Care for Homeless, Runaway and Refugee Youth: Intervention Approaches, Education and Research Directions (në anglisht). Springer International Publishing. ISBN 978-3-030-40675-2. By 1948, the majority of Palestinians, about 700,000 to 800,000 people from 500 to 600 villages, were displaced. They were either expelled or fled from their homes for fear of being killed, as had actually taken place in a number of villages.
  2. ^ Ghaleb Natour (2015). "The Nakba—Flight and Expulsion of the Palestinians in 1948". përmbledhur nga Andreas Hoppe (red.). Catastrophes Views from Natural and Human Sciences (në anglisht). Springer. fq. 81. The Nakba is a catastrophe describing "the expulsion and flight of the Palestinians which reached its peak in 1948"
  3. ^ "Why Nakba is the Palestinians' most sombre day, in 100 and 300 words". BBC News (në anglisht). 15 maj 2018. up to 750,000 Palestinians who had lived on that land fled or were expelled from their homes.
  4. ^ "The Nakba did not start or end in 1948". www.aljazeera.com (në anglisht). at least 750,000 Palestinians in total were forcibly expelled or fled outside of their homeland
  5. ^ Ibish, Hussein (14 maj 2018). "A 'Catastrophe' That Defines Palestinian Identity". The Atlantic (në anglisht). the overwhelming majority of Palestinian Arabs, perhaps 700,000 to 800,000 people, had either fled or been expelled
  6. ^ Reiff, Ben (23 qershor 2022). "The Israeli left has broken the Nakba taboo. Will the right of return be next?". +972 Magazine (në anglisht). 1948, when more than 700,000 Palestinians fled or were expelled from their land
  7. ^ McDowall, David; Claire Palley (1987). The Palestinians (në anglisht). Minority Rights Group Report no 24. fq. 10. ISBN 978-0-946690-42-8.
  8. ^ Honaida Ghanim, Poetics of Disaster: Nationalism, Gender, and Social Change Among Palestinian Poets in Israel After Nakba, International Journal of Politics, Culture, and Society March 2009 Vol. 22, No. 1 pp.23-39 p.37
  9. ^ Stern, Yoav (13 May 2008). "Palestinian refugees, Israeli left-wingers mark Nakba". Haaretz. Nakba 60 Arkivuar 12 qershor 2008 tek Wayback Machine, BADIL Resource Center for Palestinian Residency and Refugee Rights; Cleveland, William L. A History of the Modern Middle East, Boulder, CO: Westview Press, 2004, p. 270. ISBN 978-0-8133-4047-0
  10. ^ a b ‘Cast thy bread’: Israeli biological warfare during the 1948 War Middle Eastern Studies
  11. ^ Bardi, Ariel Sophia (mars 2016). "The "Architectural Cleansing" of Palestine". American Anthropologist (në anglisht). 118 (1): 165–171. doi:10.1111/aman.12520.
  12. ^ Honaida Ghanim, Poetics of Disaster: Nationalism, Gender, and Social Change Among Palestinian Poets in Israel After Nakba, International Journal of Politics, Culture, and Society March 2009 Vol. 22, No. 1 pp.23-39 pp.25-26.
  13. ^ Pedahzur, Ami; Perliger, Arie (2010). "The Consequences of Counterterrorist Policies in Israel". përmbledhur nga Crenshaw, Martha (red.). The Consequences of Counterterrorism (në anglisht). New York: Russell Sage Foundation. fq. 356. ISBN 978-0-87154-073-7.
  14. ^ Masalha, Nur (1992). Expulsion of the Palestinians. Institute for Palestine Studies, this edition 2001, p. 175.
  15. ^ Rashid Khalidi (shtator 1998). Palestinian identity: the construction of modern national consciousness (në anglisht). Columbia University Press. fq. 21–. ISBN 978-0-231-10515-6. "In 1948 half of Palestine's ... Arabs were uprooted from their homes and became refugees"
  16. ^ Morris, Benny. The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited, Cambridge University Press, 2004. ISBN 978-0-521-81120-0
  17. ^ J.P.D. Dunbabin, The Post-Imperial Age: The Great Powers and the Wider World, pp.256-258.
  18. ^ Pittsburgh Press (maj 1948). "British Halt Jerusalem Battle" (në anglisht). UP. Marrë më 17 dhjetor 2010. The British spokesman said that all 12 members of the Arab Higher Committee have left Palestine for neighboring Arab states… Walter Eyelan, the Jewish Agency spokesman, said the Arab leaders were victims of a "flight psychosis" which he said was sweeping Arabs throughout Palestine.
  19. ^ Blomeley, Kristen (mars 2005). "The 'new historians' and the origins of the Arab/Israeli conflict". Australian Journal of Political Science (në anglisht). 40 (1): 125–139. doi:10.1080/10361140500049487. S2CID 143673606.
  20. ^ George Crews McGhee (1997). On the frontline in the Cold War: an ambassador reports (në anglisht). Greenwood Publishing Group. fq. 42. ISBN 978-0-275-95649-3.
  21. ^ Leslie Stein (2003). The Hope Fulfilled: The Rise of Modern Israel (në anglisht). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-97141-0.
  22. ^ Kodmani-Darwish, p. 126; Féron, Féron, p. 94.
  23. ^ "Overview" (në anglisht). United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees (UNRWA). Marrë më 29 tetor 2011.
  24. ^ Ian Black (26 nëntor 2010). "Memories and maps keep alive Palestinian hopes of return". The Guardian (në anglisht).
  25. ^ Shavit, Ari. "Survival of the Fittest? An Interview with Benny Morris" Arkivuar 5 shtator 2021 tek Wayback Machine. Logos. Winter 2004
  26. ^ David Matas (2005). Aftershock: anti-zionism and anti-semitism (në anglisht). Dundurn Press Ltd. fq. 555–558. ISBN 978-1-55002-553-8.
  27. ^ Mêrôn Benvenis'tî (2002). Sacred landscape: the buried history of the Holy Land since 1948 (në anglisht). University of California Press. fq. 124–127. ISBN 978-0-520-23422-2.
  28. ^ Benny Morris (21 February 2008). "Benny Morris on fact, fiction, & propaganda about 1948". The Irish Times, reported by Jeff Weintraub Arkivuar 7 dhjetor 2008 tek Wayback Machine
  29. ^ Human Rights Watch. "A Threshold Crossed," April 27, 2021. A Threshold Crossed.
  30. ^ Amnesty International. "Israel's Apartheid against Palestinians: A Cruel System of Domination and a Crime against Humanity," February 1, 2022. Israel's Apartheid against Palestinians.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Dëbimi_dhe_ikja_e_palestinezëve_1948&oldid=2632130"