Demonimi
Një demonim ( /dɛmənɪm/ ;nga greqishtja e lashtë δῆμος ) ose gentilik ( nga latinishta gentilis 'i një klani ose fisi) [1] është një fjalë që identifikon një grup njerëzish (banorë, vendas) në lidhje me një vend të caktuar. Demonimet zakonisht rrjedhin nga emri i vendit (katund, fshat, qytet, qytet, rajon, krahinë, shtet, vend dhe kontinent). [2] Demonimet përdoren për të përcaktuar të gjithë njerëzit (popullsinë e përgjithshme) të një vendi të caktuar, pavarësisht nga dallimet etnike, gjuhësore, fetare ose të tjera kulturore që mund të ekzistojnë brenda popullsisë së atij vendi. Shembuj demonimesh përfshijnë Cochabambino, për dikë nga qyteti i Cochabamba; Francez për një person nga Franca; dhe suahili, për një person të bregdetit suahili, Shkodran për një person nga Shkodra.
Si një nënfushë e antroponimisë, studimi i demonimeve quhet demonimi ose demonimika .
Meqenëse u referohen grupeve të njerëzve të përcaktuar territorialisht, demonimet janë semantikisht të ndryshëm nga etnonimet (emrat e grupeve etnike ). Në gjuhën angleze, ka shumë fjalë polisemike që kanë disa kuptime (duke përfshirë përdorime demonimike dhe etnonimike), dhe për këtë arsye një përdorim i veçantë i çdo fjale të tillë varet nga konteksti. Për shembull, fjala Thai mund të përdoret si një demonim, duke përcaktuar çdo banor të Tajlandës, ndërsa e njëjta fjalë mund të përdoret gjithashtu si një etnonim, duke përcaktuar anëtarët e popullit tajlandez . Anasjelltas, disa grupe njerëzish mund të lidhen me demonime të shumta. Për shembull, një vendas i Mbretërisë së Bashkuar mund të quhet një person britanik, një britanik ose, joformalisht, një britanez.
Disa demonime mund të kenë disa kuptime. Për shembull, demonimi Maqedonas mund t'i referohet popullsisë së Maqedonisë së Veriut, ose më në përgjithësi të gjithë popullsisë së rajonit të Maqedonisë, një pjesë e së cilës është në Greqi . Në disa gjuhë, një demonim mund të huazohet nga një gjuhë tjetër si një pseudonim ose mbiemër përshkrues për një grup njerëzish: për shembull, Québécois, Québécoise (femër) përdoret zakonisht në anglisht për një vendas të provincës ose qytetit të Quebec (megjithëse Quebecer, Quebecker janë gjithashtu në dispozicion).
Shpesh, demonimet janë të njëjta me formën mbiemërore të vendit, p.sh. egjiptian, japonez ose grek . Megjithatë, ato nuk janë domosdoshmërisht të njëjta, siç ilustrohet nga spanjolli në vend të spanjollit ose britaniku në vend të briton. [3]
English commonly uses national demonyms such as Ethiopian or Guatemalan, while the usage of local demonyms such as Chicagoan, Okie or Parisian is less common. Many local demonyms are rarely used and many places, especially smaller towns and cities, lack a commonly used and accepted demonym altogether.[4][5][6]
Etimologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
National Geographic ia atribuon termin demonim redaktorit të Merriam-Webster Paul Dickson në një vepër të vitit 1990. [7] Fjala nuk u shfaq për emrat, mbiemrat dhe foljet e prejardhura nga emrat gjeografikë në Fjalorin Kolegjial Merriam-Webster dhe as në manualet e stilit të shquar si Manuali i Stilit të Çikagos . Më pas u popullarizua në këtë kuptim në 1997 nga Dickson në librin e tij Etiketat për vendasit . [8] Megjithatë, në nga çfarë e quani një person...? A Dictionary of Resident Names (botimi i parë i Labels for Locals ) [9] Dickson ia atribuoi termin George H. Scheetz, në Emrat e tij të Emrave: Një Onymicon Descriptive and Rescriptive (1988), [10] që me sa duket është ku termi shfaqet fillimisht. Termi mund të jetë krijuar pas demonimit, të cilin Fjalori anglez i Oksfordit e përcakton si emrin e një qytetari athinas sipas popullit të cilit i përket qytetari, me përdorimin e tij të parë të gjurmuar në 1893. [11][12]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Definition of GENTILIC" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 25 korrik 2015. Marrë më 25 korrik 2015..
- ^ Scheetz, George H. (1988). Names' Names: A Descriptive and Pervasive Onymicon (në anglisht). Schütz Verlag.
- ^ Costa, Daniel. "demonym". Encyclopedia Britannica (në anglisht).
- ^ "Google Ngram Viewer". google.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2015-09-07. Marrë më 2015-03-28.
- ^ "Google Ngram Viewer". google.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2015-09-10. Marrë më 2015-03-28.
- ^ "Google Ngram Viewer". google.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2015-09-10. Marrë më 2015-03-28.
- ^ "Gentilés, Demonyms: What's in a Name?". National Geographic Magazine (në anglisht). National Geographic Society (U.S.). 177: 170. shkurt 1990. Arkivuar nga origjinali më 2021-08-16. Marrë më 2020-06-18.
- ^ William Safire (1997-12-14). "On Language; Gifts of Gab for 1998". The New York Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2019-12-14. Marrë më 2017-02-15.
- ^ What Do You Call a Person From...? A Dictionary of Resident Names by Paul Dickson (Facts on File, February 1990). ISBN 978-0-8160-1983-0.
- ^ Scheetz, George H. (1988). Names' Names: A Descriptive and Pervasive Onymicon (në anglisht). Schütz Verlag.
- ^ "Oxford English Dictionary" (në anglisht). Oxford University Press. Arkivuar nga origjinali më 2008-01-11. Marrë më 2008-06-16.
- ^ "Aristotle's Constitution of Athens, edited by J.E. Sandy, at the Internet Archive" (në anglisht). 1912. fq. 116.