Deus ex machina
Deus ex machina (latinisht), shumës: dei ex machina, shqip: "zoti nga një makinë" është një pajisje komploti ku një problem në dukje i pazgjidhshëm në një histori zgjidhet befas nga një dukuri e papritur dhe e pamundur.
![]() |
Ky artikull nga Letërsia është një faqe cung. Mund të ndihmoni Wikipedian duke e përmirësuar. |
Origjina e shprehjes
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Termi u shpik nga konventat e teatrit të lashtë grek, ku aktorët që luanin perënditë silleshin në skenë duke përdorur një makinë. Makina mund ishte një vinç, që përdorej për të ulur aktorët nga lart, ose një ngritës, që i afronte ata përmes një dere të fshehtë. Eskili prezantoi idenë dhe ajo u përdor shpesh për të zgjidhur konfliktin dhe për të përfunduar dramën. Pajisja lidhet kryesisht me tragjedinë greke, megjithëse u shfaq edhe në komedi. [1]
Shembuj të lashtë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Eskili e përdori pajisjen në tragjeditë e tij, por ajo u bë një makinë skenike e përdorur dhe nga Euripidi . Më shumë se gjysma e tragjedive ekzistuese të Euripidit përdorin një deus ex machina në zgjidhjen e tyre dhe disa kritikë pretendojnë se Euripidi e shpiku atë, jo Eskili. Një shembull i përmendur shpesh është Medea e Euripidit, në të cilën deus ex machina është një karrocë e tërhequr nga dragoi, e dërguar nga perëndia e diellit Helios, e përdorur për të përcjellë mbesën e tij Medea larg burrit të saj Jason në sigurinë e Athinës. Në Alcestis, heroina pranon të heqë dorë nga jeta e saj për të kursyer jetën e burrit të saj Admetus. Në fund, Herakliu shfaqet dhe rrëmben Alkestis nga Vdekja, duke e rikthyer në jetë dhe në Admetus.
Drama e Aristofanit Thesmophoriazusae parodizon përdorimin e shpeshtë të vinçit nga Euripidi duke e bërë vetë Euripidin personazh në shfaqje dhe duke e sjellë në skenë me anë të mekanizmit .
Pajisja prodhoi një reagim të menjëhershëm emocional në audiencën greke. Ata kishin një ndjenjë habie nga pamja e perëndive, gjë që shtoi efektin moral të dramës. [2]
Shembuj modernë teatrorë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Set_design_Act5_of_Androm%C3%A8de_by_P_Corneille_1650_-_Gallica_2010.jpg/220px-Set_design_Act5_of_Androm%C3%A8de_by_P_Corneille_1650_-_Gallica_2010.jpg)
Shekspiri e përdor pajisjen në komedinë e tij Ashtu si ju pëlqen, te Perikliu, Princi i Tiros dhe Cymbeline . John Gay e përdor atë në The Beggar's Opera ku një personazh thyen veprimin dhe rishkruan fundin si një pushim nga varja për MacHeath.
- ^ Chondros, Thomas G.; Milidonis, Kypros; Vitzilaios, George; Vaitsis, John (shtator 2013). ""Deus-Ex-Machina" reconstruction in the Athens theater of Dionysus". Mechanism and Machine Theory. 67: 172–191. doi:10.1016/j.mechmachtheory.2013.04.010.
{{cite journal}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Cunningham, Maurice P. (korrik 1954). "Medea ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ". Classical Philology. 49 (3): 151–160. doi:10.1086/363788. JSTOR 265931.
{{cite journal}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)