Shihni burimin për Devanagari

[[Skeda:Devanagari letters.svg|parapamje|Gërmat devanagari]]
'''Devanāgarī''' ose '''Devanagari''' ( {{Lang|sa|देवनागरी}} , IAST: Devanāgarī, shqiptimi sanskritisht:  {{IPA-sa|deːʋɐˈnaːɡɐriː|}} ), i quajtur edhe '''Nāgarī''' ([[Gjuha sanskrite|sanskritisht]]: नागरी), <ref name="kathleen">{{Cite book |last=Kuiper |first=Kathleen |title=The Culture of India |date=2010 |publisher=The Rosen Publishing Group |isbn=978-1615301492 |location=New York |page=83}}</ref> është një [[abugida]] e shkruar nga e majta në të djathtë, <ref name="georgec">{{Cite book |last=Jain |first=Danesh |url=https://books.google.com/books?id=iUHfBQAAQBAJ&pg=PT115 |title=The Indo-Aryan Languages |last2=Cardona |first2=George |date=26 korrik 2007 |publisher=Routledge |isbn=978-1-135-79710-2 |page=115 |quote=Nagari has a strong preference for symmetrical shapes, especially squared outlines and right angles [7 lines above the character grid] |access-date=21 janar 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200302194438/https://books.google.com/books?id=iUHfBQAAQBAJ&pg=PT115 |archive-date=2 mars 2020 |url-status=live}}</ref> e bazuar në shkrimin e lashtë Brāhmī, <ref name="gazett">{{Cite book |url={{Google books|0bkMAAAAIAAJ|Gazetteer of the Bombay Presidency|plainurl=yes}} |title=Rudradaman's inscription from 1st through 4th century&nbsp;CE found in Gujarat, India |work=Gazetteer of the Bombay Presidency |publisher=Stanford University Archives |pages=30–45) particularly Devanāgarī inscription on Jayadaman's coins (pages 33–34)}}</ref> e përdorur në [[Nënkontinenti indian|nënkontinentin verior Indian]] . Është një nga shkrimet zyrtare të Republikës Indiane dhe [[Nepali|Nepalit]] . Ai u zhvillua dhe hyri në përdorim të rregullt në shekullin e VII të erës sonë. <ref name="kathleen" /> <ref name="salomon1000">{{Cite book |last=Salomon |first=Richard |title=Indian Epigraphy |date=2014 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0195356663 |pages=40–42}}</ref> Shkrimi Devanagari, i përbërë nga 47 karaktere kryesore, duke përfshirë 14 zanore dhe 33 bashkëtingëllore, është sistemi i katërt më i përhapur i shkrimit në botë, <ref name="mostused1">{{Cite web |last=Templin |first=David |title=Devanagari script |url=https://www.omniglot.com/language/articles/devanagari.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150401062015/https://www.omniglot.com/language/articles/devanagari.htm |archive-date=1 prill 2015 |access-date=5 prill 2015 |website=omniglot.com}}</ref> që përdoret prej 120 gjuhësh. <ref name="devasilusa">{{Citation |title=Devanagari (Nagari), Script Features and Description |date=2013 |url=https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva |archive-url=https://web.archive.org/web/20170702003440/https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva |place=United States |publisher=[[SIL International]] |archive-date=2 korrik 2017}}</ref>

[[Drejtshkrimi]] i këtij shkrimi pasqyron shqiptimin e gjuhës. <ref name="devasilusa">{{Citation |title=Devanagari (Nagari), Script Features and Description |date=2013 |url=https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva |archive-url=https://web.archive.org/web/20170702003440/https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva |place=United States |publisher=[[SIL International]] |archive-date=2 korrik 2017}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20170702003440/https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva ''Devanagari (Nagari), Script Features and Description''], United States: [[SIL International]], 2013, archived from [https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva the original] on 2 July 2017</cite></ref> Ndryshe nga alfabeti latin, shkrimi nuk e njeh konceptin e shkronjave . <ref>{{Cite book |last=Nakanishi |first=Akira |title=Writing systems of the World |isbn=978-0804816540 |page=48}}</ref> Është shkruar nga e majta në të djathtë, ka një preferencë të fortë për forma simetrike të rrumbullakosura brenda kornizave katrore dhe dallohet nga një vijë horizontale mbi simbole, e njohur si {{IAST|shirorekhā}}. <ref name="georgec" /> Në një vështrim të përciptë, shkrimi Devanagari duket i ndryshëm nga shkrimet e tjera indike si bengal-asamez ose gurmukhi, por një shqyrtim më i afërt zbulon se ato janë shumë të ngjashme me përjashtim të këndeve dhe theksit strukturor. <ref name="georgec">{{Cite book |last=Jain |first=Danesh |url=https://books.google.com/books?id=iUHfBQAAQBAJ&pg=PT115 |title=The Indo-Aryan Languages |last2=Cardona |first2=George |date=26 korrik 2007 |publisher=Routledge |isbn=978-1-135-79710-2 |page=115 |quote=Nagari has a strong preference for symmetrical shapes, especially squared outlines and right angles [7 lines above the character grid] |access-date=21 janar 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200302194438/https://books.google.com/books?id=iUHfBQAAQBAJ&pg=PT115 |archive-date=2 mars 2020 |url-status=live}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJainCardona2007">Jain, Danesh; Cardona, George (26 July 2007). </cite></ref>

Ndër gjuhët që e përdorin atë si shkrim parësor ose dytësor janë [[Gjuha marathi|Marathi]], Pāḷi, [[Gjuha sanskrite|Sanskritishtja]], <ref name="george">{{Cite book |last=Cardona |first=George |title=The Indo-Aryan Languages |last2=Jain |first2=Danesh |date=2003 |publisher=Routledge |isbn=978-0415772945 |pages=75–77}}</ref> [[Hindi]], <ref>{{Cite web |title=Hindi |url=https://www.omniglot.com/writing/hindi.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20120528075558/https://www.omniglot.com/writing/hindi.htm |archive-date=28 maj 2012 |publisher=Omniglot Encyclopedia of Writing Systems and Languages}}</ref> Boro, [[Gjuha nepaleze|Nepali]], Sherpa, Prakrit, Apabhramsha, Awadhi, Bhojpuri, Braj Bhasha, <ref>{{Cite book |last=Snell |first=Rupert |title=The Hindi classical tradition : a Braj Bhāṣā reader |date=1991 |publisher=School of Oriental and African studies |isbn=0-7286-0175-3 |location=London |oclc=24794163}}</ref> Chhattisgari Magahi, Nagpuri, Raxhastani, Bhili, Dogri, Kashmiri, Maithili, Konkani, Sindhi, Nepal Bhasa, Mundari, Angika, Bajjika dhe [[Gjuha santali|Santali]] . <ref name="devasilusa">{{Citation |title=Devanagari (Nagari), Script Features and Description |date=2013 |url=https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva |archive-url=https://web.archive.org/web/20170702003440/https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva |place=United States |publisher=[[SIL International]] |archive-date=2 korrik 2017}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20170702003440/https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva ''Devanagari (Nagari), Script Features and Description''], United States: [[SIL International]], 2013, archived from [https://scriptsource.org/cms/scripts/page.php?item_id=script_detail&key=Deva the original] on 2 July 2017</cite></ref> Shkrimi Devanagari është i lidhur ngushtë me shkrimin Nandinagari që zakonisht gjendet në shumë dorëshkrime të lashta të Indisë Jugore, <ref>{{Cite book |last=Cardona |first=George |title=The Indo-Aryan Languages |last2=Jain |first2=Danesh |date=2003 |publisher=Routledge |isbn=978-0415772945 |page=75}}</ref> <ref>{{Cite book |last=Grünendahl |first=Reinhold |title=South Indian Scripts in Sanskrit Manuscripts and Prints |date=2001 |publisher=Otto Harrassowitz Verlag |isbn=978-3447045049 |pages=xxii, 201–210}}</ref> dhe është i lidhur në distancë me një numër shkrimesh të Azisë juglindore. <ref name="devasilusa" />

== Etimologjia ==
{{IAST|Devanāgarī}} është një kompozim i {{IAST|[[Deva (Hinduism)|deva]]}} ({{Lang|sa|देव}}) and {{IAST|[[Nāgarī script|nāgarī]]}} ({{Lang|sa|नागरी}}). {{IAST|Deva}} do të thotë "hyjnore", "parajsore", ose "hyjni". {{IAST|Nāgarī}} vjen nga {{IAST|nagara}} ({{Lang|sa|नगर}}), një fjalë sanskrite që do të thotë "qytezë" ose "qytet". Kështu që {{IAST|devanāgarī}} mund të përkthehet si "nga qyteti i zotave".<ref>{{Cite journal |last=Maurer |first=Walter H. |date=1976 |title=On the Name Devanāgarī |url=https://www.jstor.org/stable/599893 |url-status=live |journal=Journal of the American Oriental Society |volume=96 |issue=1 |pages=101–104 |doi=10.2307/599893 |issn=0003-0279 |jstor=599893 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210522070843/https://www.jstor.org/stable/599893 |archive-date=22 maj 2021 |access-date=22 maj 2021}}</ref>

Përdorimi i emrit {{IAST|devanāgarī}} u shpërfaq nga termi më i vjetër {{IAST|nāgarī}} . <ref name="fischer2004">{{Cite book |last=Fischer |first=Steven Roger |url=https://books.google.com/books?id=Ywo0M9OpbXoC |title=A History of Writing |date=2004 |publisher=Reaktion Books |isbn=978-1-86189-167-9 |quote=(p. 110) "{{omission}}&nbsp;an early branch of this, as of the fourth century&nbsp;CE, was the Gupta script, Brahmi's first main daughter. {{omission}} The Gupta alphabet became the ancestor of most Indic scripts (usually through later Devanagari). {{omission}} Beginning around AD&nbsp;600, Gupta inspired the important Nagari, Sarada, Tibetan and Pāḷi scripts. Nagari, of India's northwest, first appeared around AD&nbsp;633. Once fully developed in the eleventh century, Nagari had become Devanagari, or "heavenly Nagari", since it was now the main vehicle, out of several, for Sanskrit literature." |access-date=15 nëntor 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200307151643/https://books.google.com/books?id=Ywo0M9OpbXoC |archive-date=7 mars 2020 |url-status=live}}</ref> Sipas Fischer, Nagarī u shfaq në nënkontinentin indian veriperëndimor rreth vitit 633&nbsp;er, u zhvillua plotësisht në shekullin e XI-të&nbsp;es, dhe ishte një nga shkrimet kryesore të përdorura për letërsinë sanskrite. <ref name="fischer2004" />
Dorëshkrim i krijuar mes shekujëve XVIII dhe XIX.{{Gallery|File:Isha Upanishad Verses 1 to 3, Shukla Yajurveda, Sanskrit, Devanagari.jpg||File:13th-century Shatapatha Brahmana 14th Khanda Prapathaka 3-4, page 1 front, Sanskrit, Devanagari script.jpg||File:Yajurveda 44.8, page 1 front and back, Sanskrit, Devanagari lipi (script).jpg||File:1593 CE, Adi Shankara bhasya Aitareya Upanishad, Varanasi Jain temple bhandara, Sanskrit, Devanagari, MS Add.2092.jpg|}}{{Brahmi-Gupta-Devanagari}}

== Shkronjat ==
Renditja e shkronjave të Devanagari, si pothuajse të gjithë shkrimet brahmike, bazohet në parime [[Fonetika|fonetike]] që i organizojnë ato sipas mënyrës dhe [[Vendi i artikulimit|vendit të artikulimit]] të bashkëtingëlloreve dhe zanoreve që ato përfaqësojnë. Kjo renditje zakonisht quhet {{IAST|varṇamālā}} (" kurorë e shkronjave"). <ref>{{Harvcoltxt|Salomon|2003}}</ref> Formati i Devanāgarīt për Sanskritishten shërben si prototip për zbatimin e tij, me ndryshime ose shtesa të vogla, në gjuhë të tjera. <ref name="Salomon 2003 75">{{Harvcoltxt|Salomon|2003}}</ref>

=== Zanoret ===
Zanoret dhe renditja e tyre janë: <ref>{{Harvcoltxt|Wikner|1996|pp=13, 14}}</ref>
{| class="wikitable" style="margin: auto; border: none; text-align:center; width:75%"
!
| rowspan="10" |
! Forma e pavarur
! IAST
! ISO
! [[Alfabeti Fonetik Ndërkombëtar|IPA]]
! Si diakritike me {{Lang|inc-Deva|प}} ( Barakhadi )
| rowspan="10" |
! Forma e pavarur
! IAST
! ISO
! IPA
! Si diakritike me {{Lang|inc-Deva|प}} (Barakhadi)
|-
! ''{{IAST|kaṇṭhya}}''<br />( Grykore )
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|अ}}
| colspan="2" | {{IAST|a}}
| {{IPAblink|ɐ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|प}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|आ}}
| colspan="2" | {{IAST|ā}}
| {{IPAblink|äː|aː}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पा}}
|-
! ''{{IAST|tālavya}}''<br />( Qiellzore)
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|इ}}
| colspan="2" | {{IAST|i}}
| {{IPAblink|i}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पि}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ई}}
| colspan="2" | {{IAST|ī}}
| {{IPAblink|iː}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पी}}
|-
! {{IAST|oṣṭhya}}<br /> ( [[Bashkëtingëllorja buzore|Buzore]] )
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|उ}}
| colspan="2" | {{IAST|u}}
| {{IPAblink|u}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पु}}<small>&nbsp;<sup>6</sup></small>
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ऊ}}
| colspan="2" | {{IAST|ū}}
| {{IPAblink|uː}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पू}}<small>&nbsp;<sup>6</sup></small>
|-
! ''{{IAST|mūrdhanya}}''<br />( Retrofleks )
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ऋ}}
| {{IAST|ṛ}}
| r̥
| {{IPAblink|r̩}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पृ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ॠ}}<small>&nbsp;<sup>4</sup></small>
| {{IAST|ṝ}}
| r̥̄
| {{IPAblink|r̩ː}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पॄ}}
|-
! {{IAST|dantya}}<br /> ( [[Bashkëtingëllore dentare|Dhëmbore]])
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ऌ}}<small>&nbsp;<sup>4</sup></small>
| {{IAST|ḷ}}
| l̥
| {{IPAblink|l̩}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पॢ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ॡ}}<small>&nbsp;<sup>4,</sup> <sup>5</sup></small>
| {{IAST|ḹ}}
| l̥̄
| {{IPAblink|l̩ː}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पॣ}}
|-
! ''{{IAST|kaṇṭhatālavya}}'' (Qiellzogrykore)
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ए}}
| {{IAST|e}}
| ē
| {{IPAblink|eː}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पे}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ऐ}}
| colspan="2" | {{IAST|ai}}
| {{IPA|[ɑj]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पै}}
|-
! ''{{IAST|kaṇṭhoṣṭhya}}''<br /> (Buzogrykore)
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ओ}}
| {{IAST|o}}
| ō
| {{IPAblink|oː}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पो}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|औ}}
| colspan="2" | {{IAST|au}}
| {{IPA|[ɑw]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पौ}}
|-
!
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|अं}}&nbsp;/&nbsp;{{Lang|inc-Deva|[[ं]]}}<small>&nbsp;<sup>1,2</sup></small>
| {{IAST|ṃ}}
| ṁ
| {{IPAblink|◌̃}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पं}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|अः}}&nbsp;/&nbsp;{{Lang|inc-Deva|[[ः]]}}<small>&nbsp;<sup>1</sup></small>
| colspan="2" | {{IAST|ḥ}}
| {{IPAblink|h}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पः}}
|-
!
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ॲ&nbsp;/&nbsp;ऍ}}<small>&nbsp;<sup>7</sup></small>
|
| ê
| {{IPAblink|æ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पॅ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|ऑ}}<small>&nbsp;<sup>7</sup></small>
|
| ô
| {{IPAblink|ɒ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" | {{Lang|inc-Deva|पॉ}}
|}

# Të renditura me zanore janë dy diakritika konsonantike, {{IAST|[[anusvāra]]}} hundore fundore {{Lang|inc-Deva|[[ं]]|size=140%}} {{IAST|ṃ}} dhe {{IAST|[[visarga]]}} fërkuese fundore {{Lang|inc-Deva|[[ः]]|size=140%}} {{IAST|ḥ}} (e quajtur {{Lang|inc-Deva|[[अं]]|size=140%}} {{IAST|aṃ}} dhe {{Lang|inc-Deva|[[अः]]|size=140%}} {{IAST|aḥ}} ). {{Harvcoltxt|Masica|1991}} shënon se {{IAST|anusvāra}} në sanskritisht "ka disa polemika nëse përfaqëson një ndalesë hundore homoorganike ..., një zanore të hunduar, një gjysmëzanore të hunduar, apo të gjitha këto sipas kontekstit". {{IAST|visarga}} përfaqëson fërkimin glotal pa zë pas-vokalik {{IPA|[h]}}, në sanskritisht një [[Alofoni|alofon]] të {{IAST|s}}, ose më rrallë {{IAST|r}}, zakonisht në fund të fjalës. Disa tradita të recitimit shtojnë një jehonë të [[Zanorja|zanores]] pas frymëmarrjes: <ref>{{Harvcoltxt|Wikner|1996}}</ref> {{Lang|inc-Deva|इः|size=140%}} {{IPA|[ihi]}} . {{Harvcoltxt|Masica|1991}} konsideron se {{IAST|visarga}} së bashku me shkronjat {{Lang|inc-Deva|ङ|size=140%}} {{IAST|ṅa}} dhe {{Lang|inc-Deva|ञ|size=140%}} {{IAST|ña}} për hundoret vellore dhe qiellzore "kryesisht të parashikueshme" të jenë shembuj të "mbivrasjes fonetike në sistem".
# Një tjetër diakritikë është [[Çandrabindu|candrabindu]] / {{IAST|[[anunāsika]]}} {{Lang|inc-Deva|[[ँ]]|size=140%}} {{Lang|inc-Deva|[[अँ]]|size=140%}} . {{Harvcoltxt|Salomon|2003}}  e përshkruan atë si një "formë më të theksuar" të {{IAST|anusvāra}}s, "ndonjëherë ... përdoret për të shënuar një hundëzimi të vërtetë [zanore]". Në një gjuhë të re indo-ariane, siç është Hindi, dallimi është formal: {{IAST|candrabindu}} tregon hundëzimin e zanoreve <ref>{{Harvcoltxt|Snell|2000}}</ref> ndërsa {{IAST|anusvār}}a tregon një hundore homoorganike që paraprin një bashkëtingëllore tjetër: <ref>{{Harvcoltxt|Snell|2000}}</ref> p.sh., {{Lang|hi|हँसी}} {{IPA|[ɦə̃si]}} " qeshje ", {{Lang|hi|गंगा}} {{IPA|[ɡəŋɡɑ]}} " [[Ganga|Ganges]] ". Kur një {{IAST|akṣara}} ka një diakritikë zanore mbi vijën e sipërme, kjo nuk lë vend për goditjen {{IAST|candra}} ("hënë") {{IAST|candrabindu}}, e cila shpërndahet në favor të pikës së vetme: <ref>{{Harvcoltxt|Snell|2000}}</ref> {{Lang|hi|हूँ|size=140%}} {{IPA|[ɦũ]}} "jam", por {{Lang|hi|हैं|size=140%}} {{IPA|[ɦɛ̃]}} "janë". Disa shkrimtarë dhe daktilografë e heqin fare goditjen e "hënës", duke përdorur vetëm pikën në të gjitha situatat. <ref>{{Harvcoltxt|Snell|2000}}</ref>
# {{IAST|[[avagraha]]}} ( {{Lang|inc-Deva|[[ऽ]]|size=140%}} {{Lang|inc-Deva|[[अऽ]]|size=140%}} ) (zakonisht [[Transliterimi|e transliteruar]] me një apostrofë ) është një shenjë pikësimi sanskrite për eliminimin e një [[Zanorja|zanoreje]] në sandhi : {{Lang|sa|एकोऽयम्}} {{IAST|eko'yam}} ( ← {{Lang|sa|एकस्}} {{IAST|ekas}} + {{Lang|sa|अयम्}} {{IAST|ayam}} ) ("ky"). Një zanore e gjatë origjinale e humbur nga bashkimi ndonjëherë shënohet me një {{IAST|avagraha}} të dyfishtë: {{Lang|sa|सदाऽऽत्मा}} {{IAST|sadā'tmā}} ( ← {{Lang|sa|सदा}} {{IAST|sadā}} + {{Lang|sa|आत्मा}} {{IAST|ātmā}} ) "gjithmonë, vetvetja". <ref>{{Harvcoltxt|Salomon|2003}}</ref> Në Hindi, {{Harvcoltxt|Snell|2000}}  thotë se "funksioni i tij kryesor është të tregojë se një zanore mbahet në një klithmë ose një britmë": {{Lang|hi|आईऽऽऽ!}} {{IAST|āīīī!}} . Në gjuhët Madhyadeshi si Bhojpuri, Awadhi, Maithili, etj., të cilat kanë "një numër të madh formash foljore që përfundojnë në atë zanore të qenësishme", <ref>{{Harvcoltxt|Verma|2003}}</ref> {{IAST|avagraha}} përdoret për të shënuar ''mos'' eliminimin e fjalës fundore të qenësishme {{IAST|a}}, e cila ndryshe është një konventë drejtshkrimore moderne: {{Lang|inc-Deva|बइठऽ}} {{IAST|baiṭha}} "ulur" kundrejt {{Lang|inc-Deva|बइठ}} {{IAST|baiṭh}}
# Bashkëtingëlloret {{Lang|inc-Deva|ॠ|size=140%}} {{IAST|ṝ}} {{Lang|inc-Deva|ऌ|size=140%}} {{IAST|ḷ}}, dhe {{Lang|inc-Deva|ॡ|size=140%}} {{IAST|ḹ}} janë specifike për sanskritishten dhe nuk përfshihen në {{IAST|varṇamālā}} të gjuhëve të tjera. Tingulli i përfaqësuar nga {{IAST|ṛ}} ka humbur gjithashtu në gjuhët moderne, dhe shqiptimi i tij tani varion nga {{IPA|[ɾɪ]}} (hindisht) në {{IPA|[ɾu]}} (marathi).
# {{IAST|ḹ}} nuk është një [[Fonema|fonemë]] e vërtetë e sanskritishtes, por më tepër një konventë grafike e përfshirë midis zanoreve për të ruajtur simetrinë e çifteve të shkronjave të shkurtra-gjata. <ref name="Salomon 2003 75">{{Harvcoltxt|Salomon|2003}}</ref>
# Ka formime jo të rregullta të {{Lang|inc-Deva|रु|size=140%}} {{IAST|ru}}, {{Lang|inc-Deva|रू|size=140%}} {{IAST|rū}} dhe {{Lang|inc-Deva|हृ|size=140%}} {{IAST|hṛ}} .
# Ka edhe dy zanore të tjera në Marathi, {{Lang|mr|ॲ|size=140%}} {{Lang|mr|ऑ|size=140%}} , që përfaqësojnë përkatësisht [ {{IPA|æ}} ], të ngjashme me shqiptimin RP në anglisht të {{Angle bracket|a}} në ''act'', dhe [ {{IPA|ɒ}} ], të ngjashme me shqiptimin RP të {{Angle bracket|o}} në ''cot'' . Këto zanore përdoren ndonjëherë edhe në Hindi, si në {{Lang-hi|डॉलर}} {{IAST|dôlar}} ("dollar"). <ref>{{Cite web |title=Hindi Translation of "dollar" {{!}} Collins English-Hindi Dictionary |url=https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english-hindi/dollar |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190512040722/https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english-hindi/dollar |archive-date=12 maj 2019 |access-date=2019-05-12 |website=www.collinsdictionary.com |language=en}}</ref> Tejçimi IAST nuk është i përcaktuar. Në ISO 15919, tejçimi është përkatësisht ê dhe ô .

=== Bashkëtingëlloret ===
Tabela më poshtë tregon shkronjat bashkëtingëllore (në kombinim me zanoren e qenësishme {{IAST|a}} ) dhe renditjen e tyre. Në të djathtë të shkronjës Devanāgarī tregohet tejçimi në shkrimin latin duke përdorur Alfabetin Ndërkombëtar të Tejçimit Sanskrit <ref>{{Harvcoltxt|Wikner|1996}}</ref> dhe vlerën fonetike ( [[Alfabeti Fonetik Ndërkombëtar|IPA]] ) në gjuhën [[Hindi]] . <ref>{{Cite book |last=Sandahl |first=Stella |url=https://books.google.com/books?id=Hm0aAQAAIAAJ |title=A Hindi reference grammar |date=2000 |publisher=Peeters |isbn=978-9042908802 |pages=1–4 |access-date=26 prill 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427114134/https://books.google.com/books?id=Hm0aAQAAIAAJ |archive-date=27 prill 2017 |url-status=live}}</ref> <ref>{{Cite book |last=Bhatia |first=Tej K. |url=https://books.google.com/books?id=jJOXzRXsSK0C |title=A History of the Hindi Grammatical Tradition |date=1987 |publisher=BRILL Academic |isbn=90-04-07924-6 |pages=51–63, 77–94 |access-date=15 nëntor 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160610230915/https://books.google.com/books?id=jJOXzRXsSK0C |archive-date=10 qershor 2016 |url-status=live}}</ref>
{| class="wikitable" style="margin: auto; border: none; text-align:center; width:95%"
![[Fonetika]]→
! colspan="8" |{{IAST|sparśa}}<br /><br />([[Occlusive|Mbyllore]])
! colspan="2" |{{IAST|anunāsika}}<br /><br />([[Nasal stop|Hundore]])
! colspan="2" |{{IAST|antastha}}<br /><br />([[Approximant|Përafruese]])
! colspan="4" |{{IAST|ūṣman}}/{{IAST|saṃgharṣī}}<br /><br />([[Fricative consonant|Fërkuese]])
|-
!Zëshmëria →
| colspan="4" |{{IAST|aghoṣa}}
| colspan="8" style="background:beige;" |{{IAST|saghoṣa}}
| colspan="2" |{{IAST|aghoṣa}}
| colspan="2" style="background:beige;" |{{IAST|saghoṣa}}
|-
!Aspiration →
| colspan="2" |{{IAST|alpaprāṇa}}
| colspan="2" style="background:beige;" |{{IAST|mahāprāṇa}}
| colspan="2" |{{IAST|alpaprāṇa}}
| colspan="2" style="background:beige;" |{{IAST|mahāprāṇa}}
| colspan="4" |{{IAST|alpaprāṇa}}
| colspan="4" style="background:beige;" |{{IAST|mahāprāṇa}}
|-
!{{IAST|kaṇṭhya}}<br /><br />([[Velar consonant|Vellore]])
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|क}}
|{{IAST|ka}}<br /><br />{{IPAblink|k}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ख}}
|{{IAST|kha}}<br /><br />{{IPAblink|kʰ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ग}}
|{{IAST|ga}}<br /><br />{{IPAblink|ɡ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|घ}}
|{{IAST|gha}}<br /><br />{{IPAblink|ɡʱ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ङ}}
|{{IAST|ṅa}}<br /><br />{{IPAblink|ŋ}}
| colspan="4" |
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ह}}
|{{IAST|ha}}<br /><br />{{IPAblink|ɦ}}
|-
!{{IAST|tālavya}}<br /><br />([[Palatal consonant|Qiellzore]])
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|च}}
|{{IAST|ca}}<br /><br />{{IPAblink|tʃ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|छ}}
|{{IAST|cha}}<br /><br />{{IPA|[tʃʰ]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ज}}
|{{IAST|ja}}<br /><br />{{IPAblink|dʒ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|झ}}
|{{IAST|jha}}<br /><br />{{IPA|[dʒʱ]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ञ}}
|{{IAST|ña}}<br /><br />{{IPAblink|ɲ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|य}}
|{{IAST|ya}}<br /><br />{{IPAblink|j}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|श}}
|{{IAST|śa}}<br /><br />{{IPAblink|ʃ}}
| colspan="2" rowspan="4" |
|-
!{{IAST|mūrdhanya}}<br /><br />([[Retroflex consonant|Retrofleks]])
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ट}}
|{{IAST|ṭa}}<br /><br />{{IPAblink|ʈ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ठ}}
|{{IAST|ṭha}}<br /><br />{{IPA|[ʈʰ]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ड}}
|{{IAST|ḍa}}<br /><br />{{IPAblink|ɖ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ढ}}
|{{IAST|ḍha}}<br /><br />{{IPA|[ɖʱ]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ण}}
|{{IAST|ṇa}}<br /><br />{{IPAblink|ɳ}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|र}}
|{{IAST|[[Ra (Indic)|ra]]}}<br /><br />{{IPAblink|r}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ष}}
|{{IAST|ṣa}}<br /><br />{{IPAblink|ʂ}}
|-
!{{IAST|dantya}}<br /><br />([[Dental consonant|Dhëmbore]])
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|त}}
|{{IAST|ta}}<br /><br />{{IPAblink|t̪}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|थ}}
|{{IAST|tha}}<br /><br />{{IPA|[t̪ʰ]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|द}}
|{{IAST|da}}<br /><br />{{IPAblink|d̪}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ध}}
|{{IAST|dha}}<br /><br />{{IPA|[d̪ʱ]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|न}}
|{{IAST|na}}<br /><br />{{IPAblink|n}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ल}}
|{{IAST|la}}<br /><br />{{IPAblink|l}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|स}}
|{{IAST|sa}}<br /><br />{{IPAblink|s}}
|-
!{{IAST|oṣṭhya}}<br /><br />([[Bashkëtingëllorja buzore|Buzore]])
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|प}}
|{{IAST|pa}}<br /><br />{{IPAblink|p}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|फ}}
|{{IAST|pha}}<br /><br />{{IPA|[pʰ]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|ब}}
|{{IAST|ba}}<br /><br />{{IPAblink|b}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|भ}}
|{{IAST|bha}}<br /><br />{{IPA|[bʱ]}}
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|म}}
|{{IAST|ma}}<br /><br />{{IPAblink|m}}
|-
!{{IAST|dantoṣṭhya}}<br /><br />([[Labiodental consonant|Buzodhëmbore]])
| colspan="10" |
| style="background:#ccc; font-size:24px;" |{{Lang|inc-Deva|व}}
|{{IAST|va}}<br /><br />{{IPAblink|ʋ}}
| colspan="2" |
|}

* Për më tepër, {{Lang|inc-Deva|ळ|size=140%}} {{IAST|ḷa}} ( [[Alfabeti Fonetik Ndërkombëtar|IPA]] : {{IPAblink|ɭ}} ose {{IPAblink|ɭ̆}} ), alofon lateral ndërvokalik i ndalesës retrofleks të zërit në [[Gjuha sanskrite vedike|sanskritishten Vedike]], e cila është një [[Fonema|fonemë]] në gjuhë të tilla si Marathi, Konkani, Garhwali dhe Raxhastani . <ref>{{Harvcoltxt|Masica|1991}}</ref>

* Përtej grupit sanskritik, forma të reja janë formuluar rrallë. {{Harvcoltxt|Masica|1991}}  ofron një shpjegim si më poshtë: "Në çdo rast, sipas disave, të gjithë tingujt e mundshëm tashmë ishin përshkruar dhe parashikuar në këtë sistem, pasi sanskritishtja ishte gjuha origjinale dhe e përsosur. Prandaj ishte e vështirë të siguroheshin apo edhe të konceptoheshin tinguj ''të tjerë'', të panjohur për [[Fonetika|fonetikën]] e sanskritishtes”. Aty ku huazimet dhe zhvillimet e brendshme në mënyrë të pashmangshme u grumbulluan dhe lindën në gjuhët e reja indo-ariane, ato janë injoruar me shkrim, ose janë trajtuar me mjete të tilla si diakritikat dhe ligaturat (të injoruara në recitim).
** Diakritika më në pah ka qenë pika e nënshkrimit (subscript) ( {{IAST|[[Nukta|nuqtā]]}} ) {{Lang|inc-Deva|़|size=140%}} . [[Hindi]] e përdor atë për tingujt [[Gjuha perse|persë]], [[Gjuha arabe|arabë]] dhe anglezë {{Lang|hi|क़|size=140%}} {{IAST|qa}} /q/, {{Lang|hi|ख़|size=140%}} {{IAST|xa}} /x/, {{Lang|hi|[[ग़]]|size=140%}} {{IAST|ġa}} /ɣ/, {{Lang|hi|[[ज़]]|size=140%}} {{IAST|za}} /z/, {{Lang|hi|[[झ़]]|size=140%}} {{IAST|zha}} /ʒ/, dhe {{Lang|hi|फ़|size=140%}} {{IAST|fa}} /f/, dhe për zhvillimet [[Alofoni|alofonike]] {{Lang|hi|ड़|size=140%}} {{IAST|ṛa}} /ɽ/ dhe {{Lang|hi|ढ़|size=140%}} {{IAST|ṛha}} {{IPA|/ɽʱ/}} . <ref name="PandeyMondalAgrawalBangalore2013">{{Cite journal |last=Pandey |first=Dipti |last2=Mondal |first2=Tapabrata |last3=Agrawal |first3=S. S. |last4=Bangalore |first4=Srinivas |date=2013 |title=Development and suitability of Indian languages speech database for building watson based ASR system |journal=2013 International Conference Oriental COCOSDA Held Jointly with 2013 Conference on Asian Spoken Language Research and Evaluation (O-COCOSDA/CASLRE) |page=3 |doi=10.1109/ICSDA.2013.6709861 |isbn=978-1-4799-2378-6 |quote=Only in Hindi 10 Phonemes व /v/ क़ /q/ ञ /ɲ/ य /j/ ष /ʂ/ ख़ /x/ ग़ /ɣ/ ज़ /z/ झ़ /ʒ/ फ़ /f/}}</ref> (Edhe {{Lang|inc-Deva|ऴ|size=140%}} ḻa {{IPA|/ɻ/}} mund të ekzistojë gjithashtu, por nuk përdoret në Hindi. )
** Implozivët Sindhi dhe Saraiki janë  akomoduar me një linjë të bashkangjitur më poshtë: {{Lang|sd-Deva|[[Voiced velar implosive|ॻ]]|size=140%}} {{IPA|[ɠə]}} {{Lang|sd-Deva|[[Voiced palatal implosive|ॼ]]|size=140%}} {{IPA|[ʄə]}}, {{Lang|sd-Deva|[[Voiced alveolar implosive|ॾ]]|size=140%}} {{IPA|[ɗə]}}, {{Lang|sd-Deva|[[Voiced bilabial implosive|ॿ]]|size=140%}} {{IPA|[ɓə]}} .
** Tingullorët e aspiruar mund të përfaqësohen si lidhje/ ligatura me {{Lang|inc-Deva|ह|size=140%}} {{IAST|ha}} : {{Lang|inc-Deva|म्ह|size=140%}} {{IAST|mha}}, {{Lang|inc-Deva|न्ह|size=140%}} {{IAST|nha}}, {{Lang|inc-Deva|ण्ह|size=140%}} {{IAST|ṇha}}, {{Lang|inc-Deva|व्ह|size=140%}} {{IAST|vha}}, {{Lang|inc-Deva|ल्ह|size=140%}} {{IAST|lha}}, {{Lang|inc-Deva|ळ्ह|size=140%}} {{IAST|ḷha}}, {{Lang|inc-Deva|र्ह|size=140%}} {{IAST|rha}} .
** {{Harvcoltxt|Masica|1991}}  vëren [[gjuha marwari|Marwarin]] që përdor {{Lang|mwr-Deva|ॸ|size=140%}} për {{IAST|ḍa}} {{IPA|[ɗə]}} (ndërsa {{Lang|mwr-Deva|ड|size=140%}} përfaqëson {{IPA|[ɽə]}} ).

Për një listë të të gjitha 297 (33×9) rrokjeve të mundshme zanore sanskrite bashkëtingëllore-zanore të shkurtra, shihni {{IAST|[[Āryabhaṭa]]}} .

=== Diakritikat e zanoreve ===
[[Skeda:Devanagari_matras.svg|qendër|parapamje|Diakritikat e zanoreve në {{Lang|inc-Deva|क|size=140%}}]]
Tabela: Bashkëtingëlloret me diakritika zanoresh. Zanoret në formën e tyre të pavarur në krye dhe në formën e tyre përkatëse të varur (shenja zanore) e kombinuar me bashkëtingëlloren ' k ' në fund. ' ka ' është pa ndonjë shenjë zanore të shtuar, ku zanorja ' a ' është e qenësishme .
{| class="wikitable Unicode" style="text-align:center; width:100%"
!a
! ā
! ê
! ô
! i
! ī
! u
! ū
! e
! ē
! ai
! o
! ō
! au
! r̥
! r̥̄
! l̥
! l̥̄
! ṁ
! ḥ
!
|- style="font-size: 150%; line-height: 150%;" lang="inc-Deva"
| अ
| आ
| ॲ
| ऑ
| इ
| ई
| उ
| ऊ
| ऎ
| ए
| ऐ
| ऒ
| ओ
| औ
| ऋ
| ॠ
| ऌ
| ॡ
| अं
| अः
|
|- lang="inc-Latn"
! ka
! kā
! kê
! kô
! ki
! ki
! ku
! kū
! ke
! kē
! kai
! ko
! kō
! kau
! kr̥
! kr̥̄
! kl̥
! kl̥̄
! kaṁ
! kaḥ
! k
|- style="font-size: 150%; line-height: 150%;" lang="inc-Deva"
| क
| का
| कॅ
| कॉ
| कि
| की
| कु
| कू
| कॆ
| के
| कै
| कॊ
| को
| कौ
| कृ
| कॄ
| कॢ
| कॣ
| कं
| कः
| क्
|}
Një zanore kombinohet me një bashkëtingëllore për të krijuar formën diakritike. Për shembull, zanorja {{Lang|inc-Deva|आ|size=140%}} ( {{IAST|ā}} ) kombinohet me bashkëtingëlloren {{Lang|inc-Deva|क्|size=140%}} ( {{IAST|k}} ) për të formuar shkronjën rrokëshe {{Lang|inc-Deva|का|size=140%}} ( kā ), me halantën (shenjë anulimi) të hequr dhe një shenjë zanore të shtuar e cila tregohet me diakritikë . Zanorja {{Lang|inc-Deva|अ|size=140%}} ( {{IAST|a}} ) kombinohet me bashkëtingëlloren {{Lang|inc-Deva|क्|size=140%}} ( {{IAST|k}} ) për të formuar {{Lang|inc-Deva|क|size=140%}} ( ka ) me halantën të hequr. Por seria diakritike e {{Lang|inc-Deva|क|size=140%}} {{Lang|inc-Deva|ख|size=140%}} {{Lang|inc-Deva|ग|size=140%}} {{Lang|inc-Deva|घ|size=140%}} ( {{IAST|ka, kha, ga, gha}}, përkatësisht) është pa ndonjë shenjë zanore të shtuar, sepse zanorja {{Lang|inc-Deva|अ|size=140%}} ( {{IAST|a}} ) është e qenësishme.
[[Skeda:1765_Saka,_1843_CE,_Jnanesvari_Jnandeva_Dnyaneshwar_manuscript_page_1_and_2,_Devanagari_Marathi.jpg|parapamje| {{IAST|Jnanesvari}} është një koment mbi ''Bhagavad Gita'', i datuar rreth 1290&nbsp;CE. Është shkruar në Maratisht duke përdorur shkrimin Devanagari.]]

=== Bashkëtingëlloret e lidhura ===
Siç u përmend, bashkëtingëlloret e njëpasnjëshme që nuk kanë një zanore mes tyre mund të bashkohen fizikisht si një bashkëtingëllore lidhëse ose ligaturë . Kur Devanāgarī përdoret për të shkruar gjuhë të tjera përveç sanskritishtes, lidhëzat përdoren kryesisht me fjalë sanskrite dhe fjalë huazimi. Fjalët amtare zakonisht përdorin bashkëtingëlloren bazë dhe folësit vendas dinë ta mbytin zanoren kur është e zakonshme ta bëjnë këtë. Për shembull, fjala indiane {{IAST|karnā}} shkruhet {{Lang|hi|करना}} ( {{IAST|ka-ra-nā}} ).  Qeverisja e këtyre grupimeve varion nga rregullat gjerësisht deri ngushtësisht të zbatueshme, me përjashtime të veçanta. Ndërsa është i standardizuar në pjesën më të madhe, ka disa variacione në grupim, nga të cilat [[Unicode]] i përdorur në këtë faqe është vetëm një skemë. Më poshtë janë një sërë rregullash:
[[Skeda:Devanagari_letter_forms.svg|alt=Complete made by CB|parapamje|Të gjitha format e {{Lang|inc-Deva|श|size=140%}}]]

* 24 nga 36 bashkëtingëlloret përmbajnë një shtyllë vertikale djathtas ( {{Lang|inc-Deva|ख|size=140%}} {{IAST|kha}}, {{Lang|inc-Deva|घ|size=140%}} {{IAST|gha}} {{Lang|inc-Deva|ण|size=140%}} {{IAST|ṇa}} etj. ). Si fragmente/anëtarë të parë ose të mesëm të një klastëri , ata e humbin atë shtyllë. {{Lang|inc-Deva|त्|size=140%}} +{{Lang|inc-Deva|व|size=140%}} = {{Lang|inc-Deva|त्व|size=140%}} {{IAST|tva}}, {{Lang|inc-Deva|ण्|size=140%}} + {{Lang|inc-Deva|ढ|size=140%}} = {{Lang|inc-Deva|ण्ढ|size=140%}} {{IAST|ṇḍha}}, {{Lang|inc-Deva|स्|size=140%}} + {{Lang|inc-Deva|थ|size=140%}} = {{Lang|inc-Deva|स्थ|size=140%}} {{IAST|stha}} . Në Unicode, si në Hindi, këto bashkëtingëllore pa rrënjët e tyre vertikale quhen "gjysmë forma". <ref name="Unicode ch. 9">{{Cite web |title=The Unicode Standard, chapter 9, South Asian Scripts I |url=https://www.unicode.org/versions/Unicode6.0.0/ch09.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190803120834/https://www.unicode.org/versions/Unicode6.0.0/ch09.pdf |archive-date=3 gusht 2019 |access-date=12 shk 2012 |website=The Unicode Standard, v. 6.0 |publisher=Unicode, Inc}}</ref> {{Lang|inc-Deva|श|size=140%}} {{IAST|śa}} shfaqet si një fragment i ndryshëm, i thjeshtë në formë shiriti që paraprin {{Lang|inc-Deva|व|size=140%}} {{IAST|va}} {{Lang|inc-Deva|न|size=140%}} {{IAST|na}} {{Lang|inc-Deva|च|size=140%}} {{IAST|ca}} {{Lang|inc-Deva|ल|size=140%}} {{IAST|la}}, {{Lang|inc-Deva|र|size=140%}} {{IAST|ra}}, duke bërë që këta anëtarë të dytë të zhvendosen poshtë dhe të zvogëlohen në madhësi. Kështu {{Lang|inc-Deva|श्व|size=140%}} {{IAST|śva}}, {{Lang|inc-Deva|श्न|size=140%}} {{IAST|śna}}, {{Lang|inc-Deva|श्च|size=140%}} {{IAST|śca}} {{Lang|inc-Deva|श्ल|size=140%}} {{IAST|śla}}, {{Lang|inc-Deva|श्र|size=140%}} {{IAST|śra}}, dhe {{Lang|inc-Deva|शृ|size=140%}} {{IAST|śṛi}} .
* {{Lang|inc-Deva|र|size=140%}} ''(ra'') si anëtar i parë merr formën e një vize të lakuar lart mbi karakterin fundor ose diakritikën {{IAST|ā-}} të tij. p.sh. {{Lang|inc-Deva|र्व|size=140%}} {{IAST|rva}}, {{Lang|inc-Deva|र्वा|size=140%}} {{IAST|rvā}}, {{Lang|inc-Deva|र्स्प|size=140%}} {{IAST|rspa}}, {{Lang|inc-Deva|र्स्पा|size=140%}} {{IAST|rspā}} . Si anëtar i fundit me {{Lang|inc-Deva|ट|size=140%}} {{IAST|ṭa}} {{Lang|inc-Deva|ठ|size=140%}} {{IAST|ṭha}} {{Lang|inc-Deva|ड|size=140%}} {{IAST|ḍa}} {{Lang|inc-Deva|ढ|size=140%}} {{IAST|ḍha}}, {{Lang|inc-Deva|ड़|size=140%}} {{IAST|ṛa}} {{Lang|inc-Deva|छ|size=140%}} {{IAST|cha}}, është dy rreshta së bashku poshtë karakterit të drejtuar nga poshtë. Kështu {{Lang|inc-Deva|ट्र|size=140%}} {{IAST|ṭra}}, {{Lang|inc-Deva|ठ्र|size=140%}} {{IAST|ṭhra}}, {{Lang|inc-Deva|ड्र|size=140%}} {{IAST|ḍra}}, {{Lang|inc-Deva|ढ्र|size=140%}} {{IAST|ḍhra}}, {{Lang|inc-Deva|ड़्र|size=140%}} {{IAST|ṛra}}, {{Lang|inc-Deva|छ्र|size=140%}} {{IAST|chra}} . Diku tjetër si pjesë e fundit është një vijë diagonale që shtrihet majtas dhe poshtë. p.sh. {{Lang|inc-Deva|क्र ग्र भ्र ब्र|size=140%}} . Në kombinim me {{Lang|inc-Deva|त|size=140%}} {{IAST|ta}} zhvendoset lart për të bërë lidhëzën {{Lang|inc-Deva|त्र|size=140%}} {{IAST|tra}} .
* Si anëtarë të parë, karakteret e mbetura nuk kanë shtylla vertikale si p.sh. {{Lang|inc-Deva|द|size=140%}} {{IAST|da}} dhe {{Lang|inc-Deva|ह|size=140%}} {{IAST|ha}} mund të ketë anëtarin e tyre të dytë, të reduktuar në përmasa dhe pa goditje horizontale, të vendosur poshtë. {{Lang|inc-Deva|क|size=140%}} {{IAST|ka}} {{Lang|inc-Deva|छ|size=140%}} {{IAST|cha}}, dhe {{Lang|inc-Deva|फ|size=140%}} {{IAST|pha}} shkurtojnë grepat e tyre të djathta dhe i bashkojnë ato drejtpërdrejt me anëtarin vijues.
* Lidhëzat për {{IAST|kṣa}} dhe {{IAST|jña}} nuk rrjedhin qartë nga shkronjat që përbëjnë përbërësit e tyre. Lidhëza për {{IAST|kṣa}} është {{Lang|inc-Deva|क्ष|size=140%}} ( {{Lang|inc-Deva|क्|size=140%}} + {{Lang|inc-Deva|ष|size=140%}} ) dhe për {{IAST|jña}} është {{Lang|inc-Deva|ज्ञ|size=140%}} ( {{Lang|inc-Deva|ज्|size=140%}} + {{Lang|inc-Deva|ञ|size=140%}} ).

=== Numrat ===
{| class="wikitable" style="margin:auto; border: none;"
|+ '''Shifrat e Devanagarit'''
| {{Lang|inc-Deva|[[०]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[१]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[२]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[३]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[४]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[५]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[६]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[७]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[८]]|size=140%}}
| {{Lang|inc-Deva|[[९]]|size=140%}}
|-
| 0
| 1
| 2
| 3
| 4
| 5
| 6
| 7
| 8
| 9
|}

== Referime ==
{{Reflist|30em}}
[[Kategoria:Faqe me adresa nga Wayback Machine që përdorin stampën e arkivës së rrjetit]]