Doreza boksi
Dorezat e boksit janë doreza të mbështetura që luftëtarët i veshin në duar gjatë ndeshjeve dhe praktikave të boksit. Në ndeshjet amatore të boksit, ngjyra e dorezave është e kufizuar në të kuqe ose blu, shpesh me një "zonë të shënuar" të bardhë në gishtat për të ndihmuar gjyqtarët të shohin dhe regjistrojnë pikë nga një grusht i duhur.[1] Dorezat e boksit janë të veshura mbi mbështjellës dore, të cilat ndihmojnë në stabilizimin e zonës së grushtit nga dëmtimet siç është thyerja e boksierit të metakarpit të pestë.[2] Mbështjellja e duarve zakonisht bëhet nga pambuku dhe është në dispozicion në 120 inç (3,000 mm) ose 170 inç (4,300 mm).[3]
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Përshkrimet e lashta të Lindjes së Mesme dhe egjiptiane të boksit rreth 2000 vite para erës sonë treguan konkurset ku luftëtarët kishin një bandë që mbështesin dore. Paraqitjet e hershme të dorezave në boks datojnë që nga periudha Minoan Crete rreth 1500 pes.[4][5] Përdorimi i mbrojtjes së duarve në garat e luftimeve të ndërmarra për sport është i njohur që nga Greqia e Lashtë. Sidoqoftë, dorezat ishin shumë të ndryshme nga ato të boksit modern, siç ishte edhe vetë sporti.[6] Në Greqinë e Lashtë, ishte zakon që të lidhësh shirita prej lëkure rrotull duarve për mbrojtje. Në kohët romake, kjo u zhvillua në cestus gladiatorial, me metal të shtuar në doreza për të shkaktuar dëme më të mëdha. Shembulli më i vjetër i mbijetuar i dorezave të boksit daton rreth vitit 120 e.r, që vjen në formën e dy bandave prej lëkure që nuk përputhen që u gjetën nga gërmimet në fortesën romake të Vindolandës.[7] Brutaliteti i sportit bëri që boksi të ndalohej në vitin 393 e.r.[8]
Boksi përjetoi një ringjallje në Britani rreth shekullit të 17-të. Shumë periudha u luftuan me grushta të zhveshur dhe pa rregulla standarde derisa Jack Broughton futi rregulla të boksit të njohura si Ligji i Broughton në shekullin e 18-të, ku dorezat u përdorën vetëm për qëllime praktike.[8][9] Sidoqoftë, shumë boksierë ende zgjodhën të luftonin me grushta e zhveshur deri në vitin 1867 kur dorezat ishin të mandatuara nga rregullat Queensberry.[10]
Dorezat moderne të boksit filluan të shfaqen drejt fundit të viteve 1890. Mbi dhjetë vjet inxhinieri dhe testim nga disa nga prodhuesit më të mëdhenj të boksit dhe emrat e sporteve kanë ndihmuar në krijimin e pajisjeve të sigurta, të qëndrueshme.[11] Dorezat moderne të boksit përfshijnë palme rrjetë, velkro, qepje me bazë lëkure, mbështjellje pezullimi dhe mbushje të re për boksierin. Shoqata Ndërkombëtare e Boksit (amator) miraton dizajne të reja të dorezave sipas rregullave rreth peshës dhe sasisë së lëkurës, mbushjes dhe mbështetjes së lejuar.[12]
Siguria
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ndikimi i dorezave në dëmtimet e shkaktuara gjatë një zënke është një çështje e diskutueshme. Goditja në kokë ishte më pak e zakonshme në epokën e grushtave të zhveshura për shkak të rrezikut për të lënduar dorën e boksierit. Dorezat zvogëlojnë numrin e prerjeve të shkaktuara, por hulumtimi i British Medical Association ka deklaruar se dorezat nuk zvogëlojnë dëmtimet e trurit dhe madje mund t’i rrisin ato, sepse shkaku kryesor i dëmtimit është nxitimi dhe ngadalësimi i kokës, dhe luftëtarët që mbajnë doreza janë në gjendje të shënoj më vështirë në kokë. Dorezat mund të zvogëlojnë sasinë e dëmtimeve të syrit, veçanërisht nëse ato janë pa gishta, por lotët në retinë dhe retinat e shkëputura u ndodhin akoma boksierëve të veshur me doreza moderne.[13][14]
Një studim jo-rishikues ka vlerësuar rrezikun e vdekjes nga boksi pa leje në 14,000 vdekje për milion pjesëmarrës. Kjo është 184 herë më shumë vdekje për milion pjesëmarrës sesa për boksin modern profesional, i cili ka 76 vdekje për milion pjesëmarrës (sipas të njëjtit studim). Të dhënat për numrin e përleshjeve dhe vdekjeve nga epoka e grushtave të zhveshura janë të paplota, dhe gjithashtu se ka pasur shumë dallime në rregulla dhe kujdes mjekësor. Ndeshjet e boksit pa leje zakonisht luftoheshin derisa një luftëtar nuk mund të vazhdonte, me periudha nganjëherë orë të zgjatura, dhe disa luftëtarë vdisnin pasi u morën në shenjën e tyre për të rifilluar luftën kur ata nuk do të ishin në gjendje të vazhdonin. Rregullat e grushtave të zhveshur gjithashtu lejuan kapje dhe hedhje, dhe disa vdekje u shkaktuan nga një luftëtar që godet kokën mbi një gur ose binarë.[15][16]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Guide to boxing: Amateurs" (në anglisht). BBC. Marrë më 23 nëntor 2015.
- ^ Radiography of the Upper Extremities. CE4RT, 2015, p. 99.
- ^ McKenzie, C., Lissenden, H. Boxing Fitness. Bloomsbury, 2013. ISBN 9781408196199
- ^ Michael Poliakoff. "Encyclopædia Britannica entry for Boxing". Britannica.com (në anglisht). Marrë më 18 maj 2013.
- ^ David (2018-09-09). "Reviews for Boxing Gloves" (në anglisht). Boxingcrunch.com. Arkivuar nga origjinali më 1 nëntor 2021. Marrë më 26 prill 2020.
- ^ Steven Ross Murray (korrik 2010). "Boxing Gloves of the Ancient World". Journal of Combative Sport (në anglisht). Marrë më 23 nëntor 2015.
- ^ Alberge, Dalya (2018-02-19). "Rare Roman boxing gloves found near Hadrian's Wall". the Guardian (në anglisht). Marrë më 2018-02-20.
- ^ a b Gary Holland. "History of London Boxing: Early Boxing History" (në anglisht). BBC. Marrë më 23 nëntor 2015.
- ^ "A BRIEF HISTORY OF BOXING" (në anglisht). British Boxing Board of Control. Arkivuar nga origjinali më 23 nëntor 2015. Marrë më 23 nëntor 2015.
- ^ Gary Holland. "History of London Boxing: A London Revival" (në anglisht). BBC. Marrë më 23 nëntor 2015.
- ^ Oliver Irish. "Now and then ... boxing gloves". The Guardian (në anglisht). Marrë më 23 nëntor 2015.
- ^ "Rules of Boxing" (PDF) (në anglisht). England Boxing. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 22 tetor 2018. Marrë më 23 nëntor 2015.
- ^ British Medical Journal: The Boxing Debate (në anglisht), Bma.org, CiteSeerX 10.1.1.110.6345
- ^ Dillner L. Boxing should be counted out, says BMA report. BMJ. 1993;306:1561–1562.
- ^ Joseph R. Svinth (nëntor 2007). "Death under the Spotlight: The Manuel Velazquez Boxing Fatality Collection". Journal of Combative Sport (në anglisht). Marrë më 9 dhjetor 2015.
- ^ "What Equipment do I need to Start Muay Thai Classes?". combosports.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 shtator 2020. Marrë më 26 prill 2020.