Feride Rushiti
| Feride Rushiti | |
|---|---|
 | |
| Organizata kryesore: | Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT) |
| Çmime të shquar: | Çmimi Ndërkombëtar për Gratë e Guximshme 2018 |
Feride Rushiti është një aktiviste e njohur për të drejtat e njeriut dhe mjeke, e cila ka luajtur një rol të rëndësishëm në rehabilitimin e viktimave të torturës në Kosovë. Ajo është themeluesja dhe drejtoresha ekzekutive e Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e Viktimave të Torturës (KRC), e cila u krijua në vitin 1999 pas përfundimit të Luftës së Kosovës.
Feride Rushiti lindi në Gjilan, Kosovë, dhe u diplomua në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Tiranës në vitin 1997. Pas përfundimit të studimeve, ajo u specializua në gastroenterologji. Aktiviteti i saj humanitar filloi gjatë luftës së Kosovës, kur ajo ofroi ndihmë mjekësore dhe psikologjike për refugjatët që iknin nga dhuna .[1]
Pas përfundimit të luftës, Rushiti themeloi KRCT-në në tetor 1999 me qëllim që të ofronte shërbime emergjente për viktimat e torturës dhe dhunës seksuale. Ajo mobilizoi një ekip prej 45 profesionistësh shëndetësorë për të ofruar mbështetje mjekësore dhe psikologjike për ata që ishin kthyer pas luftës [2]. Qendra ishte adresa e parë që ofronte shërbime rehabilitimi për mbijetuesit e torturës dhe dhunës sistematike.[3]
Rushiti ka kontribuar ndjeshëm në parandalimin e torturës dhe keqtrajtimit njerëzor. Ajo ka instaluar monitorimin dhe raportimin mbi zbatimin e standardeve ndërkombëtare të të drejtave të njeriut në institucionet shëndetësore dhe ato të drejtësisë [1]. Në vitin 2014, Kuvendi i Kosovës miratoi një ligj që njihte mbijetuesit e përdhunimeve si viktima civile të luftës, duke u mundësuar atyre të merrnin pensione .[4]
Për kontributin e saj në fushën e të drejtave të njeriut, Feride Rushiti mori Çmimin Ndërkombëtar për Gratë me Guxim nga Departamenti i Shtetit të SHBA-së më 23 mars 2018. Ky çmim vlerëson gratë që kanë demonstruar lidership dhe guxim në avokimin për paqe, drejtësi dhe barazi gjinore [1]
Feride Rushiti vazhdon të jetë një figurë udhëheqëse në aktivizmin për të drejtat e njeriut në Kosovë. Ajo beson se e vërteta, drejtësia dhe dinjiteti i viktimave duhet të jenë baza për çdo përpjekje pajtimi pas konflikteve. Puna e saj ka kontribuar në krijimin e një modeli rehabilitimi që integron shëndetin mjekësor me aktivizmin ligjor, duke vendosur kështu një precedent për iniciativa të ngjashme në shoqëri pas konflikti.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- EULEX. (2023). Retrieved from https://www.eulex-kosovo.eu/?page=1
- Telegrafi. (2018). Feride Rushiti ti ndahet çmimi ndërkombëtar për gratë e guximshme. Retrieved from https://telegrafi.com/%e2%80%8bferide-rushitit-ti-ndahet-cmimi-nderkombetar-per-grate-e-guximshme/
- NPR. (2018). Not all Kosovar women raped during war with Serbia apply for compensation. Retrieved from https://www.npr.org/2018/03/27/597222010/not-all-kosovar-women-raped-during-war-with-serbia-apply-for-compensation
- Women Summit Pocket Project. (n.d.). Feride Rushiti. Retrieved from https://womensummit.pocketproject.org/slp/feride-rushiti/
- ^ a b c "Portali Telegrafi.com". Telegrafi. 2015-11-07. Marrë më 2024-11-26.
- ^ "ECJ 24 February 2022, case C-283/20 (EULEX-KOSOVO), Miscellaneous". European Employment Law Cases. 7 (1): 64–64. 2022-05. doi:10.5553/eelc/187791072022007001021. ISSN 1877-9107.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|date=(Ndihmë!) - ^ Di Lellio, Anna; Rushiti, Feride; Tahiraj, Kadire (2019-09-10). ""Thinking of You" in Kosovo: Art Activism Against the Stigma of Sexual Violence". Violence Against Women. 25 (13): 1543–1557. doi:10.1177/1077801219869553. ISSN 1077-8012.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ NPR. ((2018).). "Not all Kosovar women raped during war with Serbia apply for compensation".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|date=(Ndihmë!)