Gjoni (ungjilltar)
Gjoni Ungjilltar | |
|---|---|
_-_St._John_the_Evangelist,_c._1500.jpg) Shën Gjon Ungjilltar nga Piero di Cosimo, vaj në panel, 1504–6, Muzeu i Artit në Honolulu | |
| Apostull, Ungjilltar, Teolog | |
| Lindur | Mes 6-9 e.r. |
| Vdekur | rr. 100 e.r.[1] |
| Nderuar në | |
| Festa | 27 dhjetor (Krishterimi Perëndimor); 8 maj dhe 26 shtator (Repose) (Kisha Ortodokse Lindore) |
| Atribute | Eagle, Chalice, Scrolls |
| Vepra të konsiderueshme |
|
Gjon Ungjilltari është emri që tradicionalisht i është dhënë autorit të Ungjillit të Gjonit. Të krishterët tradicionalisht e kanë identifikuar atë me Gjon Apostullin, Gjonin e Patmosit dhe Gjon Presbiterin,[2] edhe pse kjo është kundërshtuar nga shumica e studiuesve modernë.[3]
Identiteti[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Identiteti i saktë i Gjonit – dhe shkalla në të cilën identifikimi i tij me Gjon Apostullin, Gjonin e Patmosit dhe Gjon Presbiterin është historik – diskutohet mes traditës së krishterë dhe studiuesve.
Ungjilli i Gjonit i referohet një "dishepulli të paemërtuar që Jezusi e donte", i cili "dëshmoi dhe shkroi" mesazhin e Ungjillit.[4] Autori i Ungjillit sipas Gjonit dukej i interesuar të ruante anonimitetin e brendshëm të identitetit të autorit, ndonëse e interpretonte Ungjillin në dritën e ungjijve sinoptikë dhe duke pasur parasysh se autori emërton (dhe për rrjedhojë nuk pretendon të jetë) Pjetri dhe se Jakobi u martirizua qysh në vitin 44 e.r.,[5] Tradita e krishterë ka besuar gjerësisht se autori ishte Apostulli Gjon, megjithëse studiuesit modernë besojnë se vepra është pseudoepigrafa.[6]
Tradita e krishterë thotë se Gjon Ungjilltari ishte Gjon Apostulli. Apostulli Gjon ishte, së bashku me Pjetrin dhe Jakobin e Drejtin, një nga tre shtyllat e kishës së Jeruzalemit pas vdekjes së Jezusit.ref name="Harris John">Harris, Stephen L., Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985. "John" p. 302-310</ref> Ai ishte një nga dymbëdhjetë apostujt origjinalë. Tradicionalisht besohet se Gjoni ishte më i riu nga apostujt dhe u mbijetoi të gjithëve. Thuhet se ai jetoi deri në pleqëri, duke vdekur nga shkaqe natyrore në Efes diku pas vitit 98 e.r., gjatë mbretërimit të Trajanit, duke u bërë kështu i vetmi apostull që nuk vdiq si dëshmor.
Besohej se ai u internua (rreth vitit 95 e.r.) në ishullin Egje të Patmos, ku shkroi Librin e Zbulesës. Megjithatë, disa ia atribuojnë autorësinë e Zbulesës një njeriu tjetër, të quajtur Gjon Presbiteri, ose shkrimtarëve të tjerë të fundit të shekullit të parë e.r..[7] Bauckham argumenton se të krishterët e hershëm e identifikuan Gjon Ungjilltarin me Gjon Presbiterin.[8]
Ditë feste[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Dita e festës së Shën Gjonit në Kishën Katolike, Kungimin Anglikan dhe Kalendarin Luteran, është më 27 dhjetor, dita e tretë e Krishtlindjes.[9] Në Kalendarin Tridentin ai u përkujtua gjithashtu në secilën nga ditët në vijim deri dhe duke përfshirë 3 janarin, oktavën e festës së 27 dhjetorit. Kjo oktavë u shfuqizua nga Papa Piu XII në vitin 1955.[10] Ngjyra tradicionale liturgjike është e bardha.
Masonëria e Lirë festojnë këtë ditë festë, që daton në shekullin e 18-të, kur Dita e Festës u përdor për instalimin e Presidentëve dhe Mjeshtrave të Madh.[11]
Shiko gjithashtu[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Saint Sophronius of Jerusalem (2007) [c. 600], "The Life of the Evangelist John", The Explanation of the Holy Gospel According to John (në anglisht), House Springs, Missouri, United States: Chrysostom Press, fq. 2–3, ISBN 978-1-889814-09-4
- ^ Stephen L Harris, Understanding the Bible, (Palo Alto: Mayfield, 1985), 355
- ^ Ehrman, Bart D. (2004). The New Testament: A Historical Introduction to the Early Christian Writings (në anglisht). New York: Oxford. fq. 468. ISBN 0-19-515462-2.
- ^ Theissen, Gerd and Annette Merz. The historical Jesus: a comprehensive guide. Fortress Press. 1998. translated from German (1996 edition). Chapter 2. Christian sources about Jesus.
- ^ Acts 12:2
- ^ Theissen, Gerd and Annette Merz. The historical Jesus: a comprehensive guide. Fortress Press. 1998. translated from German (1996 edition)
- ^ In Encyclopaedia Britannica, Britannica concise encyclopedia (në anglisht). Chicago IL: Britannica Digital Learning. 2017.
- ^ Bauckham, Richard (2007)) The Testimony of the Beloved Disciple.
- ^ Frandsen, Mary E. (4 prill 2006). Crossing Confessional Boundaries : The Patronage of Italian Sacred Music in Seventeenth-Century Dresden (në anglisht). Oxford University Press. fq. 161. ISBN 9780195346367.
On the Feast of St. John the Evangelist (the third day of Christmas) in 1665, for example, peranda presented two concertos in the morning service, his O Jesu mi dulcissime and Verbum caro factum est, and presented his Jesus dulcis, Jesu pie and Atendite fideles at Vespers.
- ^ General Roman Calendar of Pope Pius XII
- ^ "Today in Masonic History - Feast of St. John the Evangelist". www.masonrytoday.com (në anglisht). Marrë më 28 dhjetor 2019.
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- "Saint John the Apostle." Encyclopædia Britannica Online.
- St. John the Evangelist at the Christian Iconography web site
- Caxton's translations of the Golden Legend's two chapters on St. John: Of St. John the Evangelist and The History of St. John Port Latin