Gjuha bashkire

Bashkirisht
Shtrirja gjeografike e gjuhës bashkire brenda territorit të Perandorisë Ruse sipas censit të vitit 1897
Native to	Rusi
Native speakers	120 milionë
Language family	Default Turkike e zakonshme Kipçake Kipçake Veriore Bashkire Bashkirisht
Official status
Official language in	Rusia  • Bashkortostan
Language codes
ISO 639-1	ba
ISO 639-2	bak
ISO 639-3	bak
Glottolog	bash1264

Bashkirishtja (/bɑːʃkɪər, Bæʃ-/; Bashkirisht: Башҡортса, Башҡорт теле) është një gjuhë turkike që i përket degës Kipchak. Ajo është zyrtare bashkë me rusishten në Bashkortostan. Flitet nga afro 1.2 milion folës në Rusi. Ka tri grupe dialektesh: Jugore, Lindore dhe Veriperëndimore.

Folësit

Bashkirët në Rusi sipas rajoneve administrative më 2010

Folësit e bashkirishtes kryesisht jetojnë në republikën ruse të Bashkortostanit. Shumë folës jetojnë gjithashtu në Tatarstan, Chelyabinsk, Orenburg, Tyumen, Sverdlovsk dhe Kurgan Oblast dhe rajone të tjera të Rusisë. Grupet e vogla të bashkirishtes gjithashtu jetojnë në Kazakistan dhe vende të tjera.

Klasifikimi

Bashkirishtja së bashku me tatarishten i takon Bulgaric (rusisht: кыпчакско-булгарская) nëngrupet e gjuhëve Kipchak. Të dy ndajnë të njëjtin vokalizëm dhe ndërrimet e zanoreve që i bëjnë të dy gjuhët të qëndrojnë larg nga shumica e gjuhëve të tjera Kipchak dhe Oghuz Turkic.

Drejtshkrimi

Shenjë tre-gjuhëshe në Aeroportin Ufa në Bashkirisht, Rusisht dhe Anglisht

Pas adoptimit të Islamit, i cili filloi në shekullin e 10-të dhe zgjati për disa shekuj, bashkirët filluan të përdorin turkishten si gjuhë të shkruar. Turki u shkrua në një variant të sciptt arab.

Në vitin 1923, një sistem shkrimi i bazuar në sciptn arab u krijua posaçërisht për gjuhën bashkire. Në të njëjtën kohë, u krijua gjuha letrare bashkire, duke u larguar nga ndikimet më të vjetra turke të shkruara. Në fillim, ajo përdori një alfabet arab të modifikuar. Në vitin 1930 u zëvendësua me Alfabetin Latin Turkik të Unifikuar, e cila nga ana tjetër u zëvendësua me një alfabet cirilik të adaptuar më 1939.

Alfabeti modern i përdorur nga bashkirët bazohet në alfabetin rus, me shtimin e shkronjave vijuese: Ә ә /æ/, Ө ө /ø/, Ү ү /ʏ/, Ғ ғ /ʁ/, Ҡ ҡ /q/, Ң ң /ŋ/, Ҙ ҙ /ð/, Ҫ ҫ /θ/, Һ һ /h/.

А а	Б б	В в	Г г	Ғ ғ	Д д	Ҙ ҙ	Е е	Ё ё
Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Ҡ ҡ	Л л	М м	Н н
Ң ң	О о	Ө ө	П п	Р р	С с	Ҫ ҫ	Т т	У у
Ү ү	Ф ф	Х х	Һ һ	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	Ъ ъ
Ы ы	Ь ь	Э э	Ә ә	Ю ю	Я я

Lidhje të jashtme

• Fondi i makinerisë i gjuhës Bashkir
• Korpusi i folur i Bashkir (Rakhmetovo dhe Baimovo) Arkivuar 10 gusht 2020 tek Wayback Machine