Gjuha bashkire

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Bashkirisht
Shtrirja gjeografike e gjuhës bashkire brenda territorit të Federatës Ruse sipas konsensusit të vitit 1897
Folës amtare
120 milionë
Familje gjuhësore
Default
  • Turkike e zakonshme
    • Kipçake
      • Kipçake Veriore
        • Bashkire
          • Bashkirisht
Statusi zyrtar
Gjuhë zyrtare në
Rusia Rusia
 • Bashkortostan
Kodet gjuhësore
ISO 639-1ba
ISO 639-2bak
ISO 639-3bak
Glottologbash1264

Bashkirishtja (/bɑːʃkɪər, Bæʃ-/; Bashkirisht: Башҡортса, Башҡорт теле) është një gjuhë turkike që i përket degës Kipchak. Ajo është zyrtare bashkë me rusishtenBashkortostan. Flitet nga afro 1.2 milion folës në Rusi. Ka tri grupe dialektesh: Jugore, Lindore dhe Veriperëndimore.

Folësit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Bashkirët në Rusi sipas rajoneve administrative më 2010

Folësit e bashkirishtes kryesisht jetojnë në republikën ruseBashkortostanit. Shumë folës jetojnë gjithashtu në Tatarstan, Chelyabinsk, Orenburg, Tyumen, Sverdlovsk dhe Kurgan Oblast dhe rajone të tjera të Rusisë. Grupet e vogla të bashkirishtes gjithashtu jetojnë në Kazakistan dhe vende të tjera.

Klasifikimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Bashkirishtja së bashku me tatarishten i takon Bulgaric (rusisht: кыпчакско-булгарская) nëngrupet e gjuhëve Kipchak. Të dy ndajnë të njëjtin vokalizëm dhe ndërrimet e zanoreve që i bëjnë të dy gjuhët të qëndrojnë larg nga shumica e gjuhëve të tjera Kipchak dhe Oghuz Turkic.

Drejtshkrimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shenjë tre-gjuhëshe në Aeroportin Ufa në Bashkirisht, Rusisht dhe Anglisht

Pas adoptimit të Islamit, i cili filloi në shekullin e 10-të dhe zgjati për disa shekuj, bashkirët filluan të përdorin turkishten si gjuhë të shkruar. Turki u shkrua në një variant të sciptt arab.

Në vitin 1923, një sistem shkrimi i bazuar në sciptn arab u krijua posaçërisht për gjuhën bashkire. Në të njëjtën kohë, u krijua gjuha letrare bashkire, duke u larguar nga ndikimet më të vjetra turke të shkruara. Në fillim, ajo përdori një alfabet arab të modifikuar. Në vitin 1930 u zëvendësua me Alfabetin Latin Turkik të Unifikuar, e cila nga ana tjetër u zëvendësua me një alfabet cirilik të adaptuar më 1939.

Alfabeti modern i përdorur nga bashkirët bazohet në alfabetin rus, me shtimin e shkronjave vijuese: Ә ә /æ /, Ө ө /ø /, Ү ү [ y ], Ғ ғ /ʁ /, Ҡ ҡ /q /, Ң ң /ŋ /, Ҙ ҙ /ð /, Ҫ ҫ /θ /, Һ һ /h / .

А а Б б В в Г Ғ ғ Д д Ҙ ҙ Е Ё ё
Ж З з I dhe Й й K kod Ҡ ҡ Л л М м Н n
Ң ң О о Ө ө П Р р С с Ҫ ҫ Т т U
Ү ү Ф ф Х х Һ һ Ц ц Ç Ш ш Щ щ Ъ ъ
Ы ы Ь ь Э э Ә ә Ю ю Я я

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]