Hamami i Durrësit
| Hamami në Oborrin e Shkolles 16 shtatori | |
|---|---|
 | |
| Lloji | Arkitekture |
| Vendndodhja | Durrës, Durrës, Shqipëri |
| Koordinatat | 41°18′38″N 19°26′51″E / 41.310661°N 19.447364°E |
| Ndërtuar | Shek. XVII-XVIII |
| Organi drejtues | DRKK Durrës |
| Emri zyrtar: Monument i trashëgimisë kulturore | |
| Lloji | Nën mbrojtje |
| Kriteret | I |
| Përcaktuar | 1886, 10.06.1973 |
| Nr. i referencës | DR010 |
| Tipologjia | Banjo turke |
.svg) Hamami i Durrësit (Earth) | |
Hamami në Oborrin e Shkolles 16 shtatori është një monument i trashëgimisë kulturore në rrethin e Durrësit, në qarkun e Durrësit, Shqipëri [1]. Ky monument është i llojit "Arkitekture", i miratuar me numër "1886, 10.06.1973'".
Hamami ndodhet në qëndër të qytetit, është ndërtuar në Shek.XVIII dhe ka marrë statusin monument kulture në vitin 1973. Pjesa qëndrore e objektit është realizuar me kupolë ndërsa pjesa tjetër që është më e ulët është realizuar me harqe guri. Ndriçimi është realizuar nëpërmjet hapësirave të vogla me kupolë me përmasa 15x15cm. Ngrohja e ambjenteve bëhej nëpërmjet kazanëve të bakrit, ku avulli qarkullonte nëpërmjet tubave prej qeramike.[2]
Hamami Mesjetar në Durrës është një monument i trashëgimisë kulturore i kategorisë së parë, që përfaqëson një element të rëndësishëm të historisë dhe kulturës së qytetit. Ky hamam (banjë publike) dëshmon për ndikimin e traditave osmane në jetën e përditshme dhe urbanistikën e Durrësit gjatë periudhave mesjetare dhe osmane. Ai ka një rëndësi të veçantë si pjesë e evolucionit të banjove publike, që kanë rrënjë në praktikat e banjove romake dhe bizantine.
Hamamet, si vazhdimësi e termeve romake dhe bizantine, ruajnë shumë karakteristika të përbashkëta me këto pararendëse. Ato përfshijnë elemente të avancuara të arkitekturës dhe inxhinierisë, si sistemet e ngrohjes me avull dhe mënyrat specifike të përdorimit të ujit. Një dallim thelbësor i hamameve osmane, në krahasim me termat romake, ishte përdorimi i ujit që rrjedh, sipas parimeve të fesë islame, ku uji që nuk lëviz konsiderohej i papastër. Kjo karakteristikë teknike ndikoi në strukturën e tyre, ku shpesh mungonin pishinat dhe theksi vihej mbi ngrohjen e dyshemeve dhe ajrit.
Në qendër të hamamit të Durrësit qëndron një dhomë e madhe për zhveshje, e mbuluar me një kube sferike që është restauruar afro 30 vjet më parë. Kjo kube ka një lartësi prej 5.8 metrash dhe përmban 12 dritare të vogla katrore, të vendosura në mënyrë koncentrike për të ndriçuar ambientin. Një gjysëmsferë më e vogël në kulmin e kupolës ka tre dritare rrumbullake, të cilat plotësojnë ndriçimin e dhomës kryesore.
Pranë kësaj dhome ndodhen dy ambiente të vogla për larje, ku dyshemetë ngroheshin me avull përmes tubacioneve që lidheshin me një furrë të vendosur në pjesën e pasme të hamamit. Ky sistem i avancuar i ngrohjes është një shembull i aftësisë inxhinierike të periudhës osmane dhe rëndësisë që i jepej pastërtisë dhe rehatisë në këto ambiente.
Ndër hamamet e tjera në Shqipëri, si ato në Elbasan, Berat dhe Gjirokastër, të përmendura nga kronisti turk Evlija Çelebi në shekullin e 17-të, hamami i Durrësit mund të jetë ndërtuar më vonë. Megjithatë, historia e tij e lidh ngushtë me zhvillimet urbane të Durrësit gjatë shekujve të fundit dhe është dëshmi e pasurisë kulturore të këtij qyteti antik.
Fatkeqësisht, Hamami Mesjetar i Durrësit u dëmtua rëndë nga tërmeti [3] shkatërrues i vitit 2019. Ky tërmet shkaktoi dëme të konsiderueshme në shumë monumente të trashëgimisë kulturore në Shqipëri, përfshirë hamamin, që është pjesë e një kompleksi të trashëgimisë arkitektonike të qytetit.
Pas dëmtimit nga tërmeti, Hamami Mesjetar i Durrësit u restaurua [4] me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian. Ky restaurim përfshiu jo vetëm rikonstruktimin e strukturës, por edhe instalimin e teknologjisë për interpretimin digjital të historisë dhe funksionit të hamamit, duke e kthyer atë në një destinacion tërheqës për vizitorët vendas dhe të huaj. Këto ndërhyrje përfshinë restaurimin e fasadave të jashtme dhe të brendshme, si dhe shtimin e elementeve të reja për të përmirësuar përvojën e vizitorëve.
Me hapjen e tij për publikun pas restaurimit, Hamami Mesjetar është bërë një aset i rëndësishëm për turizmin kulturor në Durrës, duke shtuar një dimension të ri në ofertën turistike të qytetit. Ai ofron një kombinim unik të historisë, arkitekturës dhe kulturës që tërheq vizitorë të interesuar për të eksploruar trashëgiminë osmane dhe rolin e saj në zhvillimin e qyteteve shqiptare.
Në përfundim, Hamami Mesjetar i Durrësit mbetet një monument që lidh të kaluarën me të tashmen, duke përfaqësuar një ndërthurje të traditave antike dhe osmane, ndërsa restaurimi i tij e ka kthyer atë në një pikë kyçe për zhvillimin e mëtejshëm të turizmit kulturor në qytetin e Durrësit [5].
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ LISTA E MONUMENTEVE: RRETHI I DURRËSIT. Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 28 tetor 2019. Marrë më 29 dhjetor 2016.
- ^ "Map - IMK WebGIS". imk.gov.al. IMK. Arkivuar nga origjinali më 16 korrik 2019. Marrë më 13 tetor 2016.
- ^ https://kosovapress.com/restaurohet-hamami-mesjetar-i-durresit-i-shkaterruar-nga-termeti-2019/
- ^ https://ata.gov.al/2024/10/04/hamami-mesjetar-i-durresit-rihap-dyert-pas-restaurimit/[lidhje e vdekur]
- ^ https://konica.al/2022/08/rijetesohet-hamami-i-durresit/