Historia e filozofisë

Historia e filozofisë është një disiplinë që merret me studimin e zhvillimit të rrymave filozofike që nga fillimi i saj në Greqinë e lashtë e deri më sot. Më konkretisht ajo studion dhe analizon zhvillimin e problemeve filozofike, metodat e zbatimit të filozofisë në praktikë, pikëpamjet filozofike, drejtimet dhe rrymat filozofike, shkollat dhe sistemet filozofike ndër shekuj.

P;rmbledhje

Shkenca e historisë së filozofisë merret me teori në lidhje me ligjet e përgjithshme të qenies dhe të menduarit që lindin në procesin e zhvillimit të mendimit filozofik. Lënda e historisë së filozofisë si disiplinë shkencore është pra vetë historia e mendimit filozofik të njerëzimit. Përveç kësaj ajo merret edhe me jetën dhe biografitë e vetë filozofëve nëpër periudha të ndryshme historike.

Themelues i historisë se filozofisë është filozofi dhe mendimtari gjerman Hegeli, i cili edhe i dha dimensionin filozofik. Historia e filozofise mes tjerash duhet t'i sqaroje edhe ,,filozofitë e veçanta" në lidhshmërinë e tyre historike, si dhe ti paraqes ato në pasqyrë te zhvillimit të filozofisë, të cilat gjithashtu duhet t'i vlerësojë në mënyrë kritike. Ne të njëjtën kohë ajo duhet të jetë vlerësim i përparimit të mendimit njerëzor me ç'rast kriteri i vlerësimit mbetet problemi themelor i saj.

Filozofinë mund ta kuptoj vetëm ai që e fillon studimin duke e përcjellë edhe në rrjedhën e zhvillimin historik të saj, dhe anasjelltas, ai që dëshiron ta kuptoje historinë e filozofisë duhet ta njohë vete filozofinë. Veprat e vjetra filozofike nuk mund te ndërrohen me vepra të reja, ashtu si nuk mund të ndërrohen veglat e vjetra teknike me te rejat, me te përsosura. Vështirë është te merret me mend që dikush sot në kohën tonë të mund të filozofojë si Sokrati, Platoni apo Aristoteli: prandaj njohja e filozofisë bashkëkohore kurrsesi nuk mund ta zëvendësojë filozofinë e lashtësisë greke, pra, lëndën e historisë së filozofisë e përbejnë edhe të gjitha ato krijime filozofike, të cilat janë ruajtur ne mënyrë te vazhdueshme si norma te pikëpamjeve ndaj botës dhe vlerësimit të jetës.

Historia e filozofisë përfshinë këto periudha: filozofinë antike, filozofinë mesjetare, filozofinë e kohës së re, filozofinë bashkëkohore dhe atë më te renë, të ditëve te sotme.

Shih edhe

• Historia
• Filozofia
• Shkenca

Literatura

• Kant, Immanuel (1881). Critique of Pure Reason. Macmillan. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Bowker, John (1999). The Oxford Dictionary of World Religions. Oxford University Press, Incorporated. ISBN 978-0-19-866242-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Baldwin, Thomas, red. (2003). The Cambridge History of Philosophy 1870–1945. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-59104-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Copenhaver, Brian P.; Schmitt, Charles B. (1992). Renaissance philosophy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-219203-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Nadler, Steven (2008). A Companion to Early Modern Philosophy. John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-99883-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rutherford, Donald (2006). The Cambridge Companion to Early Modern Philosophy. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82242-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Schmitt, C.B.; Skinner, Quentin, red. (1988). The Cambridge History of Renaissance Philosophy. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-39748-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kenny, Anthony (2012). A New History of Western Philosophy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-958988-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Honderich, T., red. (1995). The Oxford Companion to Philosophy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-866132-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Bunnin, Nicholas; Tsui-James, Eric, red. (2008). The Blackwell Companion to Philosophy. John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-99787-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Copleston, Frederick Charles (1953). A history of philosophy: volume III: Ockham to Suárez. Paulist Press. ISBN 978-0-8091-0067-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Leaman, Oliver; Morewedge, Parviz (2000). "Islamic philosophy modern". përmbledhur nga Craig, Edward (red.). Concise Routledge Encyclopedia of Philosophy. Psychology Press. ISBN 978-0-415-22364-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Buccellati, Giorgio (1981). "Wisdom and Not: The Case of Mesopotamia". Journal of the American Oriental Society. 101 (1): 35–47. doi:10.2307/602163. JSTOR 602163. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Blumenau, Ralph. Philosophy and Living. ISBN 978-0-907845-33-1
• Edward Craig. Philosophy: A Very Short Introduction. ISBN 978-0-19-285421-6
• Harrison-Barbet, Anthony, Mastering Philosophy. ISBN 978-0-333-69343-8
• Bertrand Russell. The Problems of Philosophy. ISBN 978-0-19-511552-9
• Sinclair, Alistair J. What is Philosophy? An Introduction, 2008, ISBN 978-1-903765-94-4
• Elliott Sober. (2001). Core Questions in Philosophy: A Text with Readings. Upper Saddle River, Prentice Hall. ISBN 978-0-13-189869-1
• Robert C. Solomon Big Questions: A Short Introduction to Philosophy. ISBN 978-0-534-16708-0
• Nigel Warburton. Philosophy: The Basics. ISBN 978-0-415-14694-4
• Nagel, Thomas. What Does It All Mean? A Very Short Introduction to Philosophy. ISBN 978-0-19-505292-3
• Classics of Philosophy (Vols. 1, 2, & 3) by Louis P. Pojman
• The English Philosophers from Bacon to Mill by Edwin Arthur
• European Philosophers from Descartes to Nietzsche by Monroe Beardsley
• Cottingham, John. Western Philosophy: An Anthology. 2nd ed. Malden, MA: Blackwell Pub., 2008. Print. Blackwell Philosophy Anthologies.
• Richard Tarnas. The Passion of the Western Mind: Understanding the Ideas That Have Shaped Our World View. ISBN 978-0-345-36809-6
• Imbo, Samuel Oluoch. An Introduction to African Philosophy. ISBN 978-0-8476-8841-8
• A Source Book in Indian Philosophy by Sarvepalli Radhakrishnan, Charles A. Moore
• Hamilton, Sue. Indian Philosophy: a Very Short Introduction. ISBN 978-0-19-285374-5
• Kupperman, Joel J. Classic Asian Philosophy: A Guide to the Essential Texts. ISBN 978-0-19-513335-6
• Lee, Joe and Powell, Jim. Eastern Philosophy For Beginners. ISBN 978-0-86316-282-4
• Smart, Ninian. World Philosophies. ISBN 978-0-415-22852-7
• Copleston, Frederick. Philosophy in Russia: From Herzen to Lenin and Berdyaev. ISBN 978-0-268-01569-5
• Medieval Islamic Philosophical Writings edited by Muhammad Ali Khalidi
• Leaman, Oliver (14 prill 2000). A Brief Introduction to Islamic Philosophy (në anglisht). ISBN 978-0-7456-1960-6.
• Corbin, Henry (23 qershor 2014) [1993]. History Of Islamic Philosophy (në anglisht). Përkthyer nga Sherrard, Liadain; Sherrard, Philip. Taylor & Francis. ISBN 978-1-135-19888-6.
• Aminrazavi, Mehdi Amin Razavi; Nasr, Seyyed Hossein; Nasr, PH.D., Seyyed Hossein (16 dhjetor 2013). The Islamic Intellectual Tradition in Persia (në anglisht). Routledge. ISBN 978-1-136-78105-6.
• Kathleen Higgins and Robert C. Solomon A Short History of Philosophy. ISBN 978-0-19-510196-6
• Will Durant, Story of Philosophy: The Lives and Opinions of the World's Greatest Philosophers, Pocket, 1991, ISBN 978-0-671-73916-4
• Knight, Kelvin. Aristotelian Philosophy: Ethics and Politics from Aristotle to MacIntyre. ISBN 978-0-7456-1977-4
• The Phenomenology Reader by Dermot Moran, Timothy Mooney
• Kim, J. and Ernest Sosa, Ed. (1999). Metaphysics: An Anthology. Blackwell Philosophy Anthologies. Oxford, Blackwell Publishers Ltd.
• Husserl, Edmund; Welton, Donn (1999). The Essential Husserl: Basic Writings in Transcendental Phenomenology (në anglisht). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-21273-3.
• Existentialism: Basic Writings (Second Edition) by Charles Guignon, Derk Pereboom
• Curley, Edwin, A Spinoza Reader, Princeton, 1994, ISBN 978-0-691-00067-1
• Roger Scruton. A Short History of Modern Philosophy. ISBN 978-0-415-26763-2
• Contemporary Analytic Philosophy: Core Readings by James Baillie
• Kwame Anthony Appiah. Thinking it Through  – An Introduction to Contemporary Philosophy, 2003, ISBN 978-0-19-513458-2
• Critchley, Simon. Continental Philosophy: A Very Short Introduction. ISBN 978-0-19-285359-2
• Chan, Wing-Tsit (1963). A Source Book in Chinese Philosophy (në anglisht). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01964-2.
• Huang, Siu-Chi (1999). Essentials of Neo-Confucianism: Eight Major Philosophers of the Song and Ming Periods (në anglisht). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-26449-8.
• The Cambridge Dictionary of Philosophy by Robert Audi
• The Routledge Encyclopedia of Philosophy (10 vols.) edited by Edward Craig, Luciano Floridi (available online by subscription); or
• The Concise Routledge Encyclopedia of Philosophy edited by Edward Craig (an abridgement)
• Edwards, Paul, red. (1967). The Encyclopedia of Philosophy (në anglisht). Macmillan & Free Press.; in 1996, a ninth supplemental volume appeared that updated the classic 1967 encyclopedia.
• International Directory of Philosophy and Philosophers. Charlottesville, Philosophy Documentation Center.
• Directory of American Philosophers. Charlottesville, Philosophy Documentation Center.
• Routledge History of Philosophy (10 vols.) edited by John Marenbon
• History of Philosophy (9 vols.) by Frederick Copleston
• A History of Western Philosophy (5 vols.) by W.T. Jones
• History of Italian Philosophy (2 vols.) by Eugenio Garin. Translated from Italian and Edited by Giorgio Pinton. Introduction by Leon Pompa.
• Encyclopaedia of Indian Philosophies (8 vols.), edited by Karl H. Potter et al. (first 6 volumes out of print)
• Indian Philosophy (2 vols.) by Sarvepalli Radhakrishnan
• A History of Indian Philosophy (5 vols.) by Surendranath Dasgupta
• History of Chinese Philosophy (2 vols.) by Fung Yu-lan, Derk Bodde
• Instructions for Practical Living and Other Neo-Confucian Writings by Wang Yang-ming by Chan, Wing-tsit
• Encyclopedia of Chinese Philosophy edited by Antonio S. Cua
• Encyclopedia of Eastern Philosophy and Religion by Ingrid Fischer-Schreiber, Franz-Karl Ehrhard, Kurt Friedrichs
• Companion Encyclopedia of Asian Philosophy by Brian Carr, Indira Mahalingam
• A Concise Dictionary of Indian Philosophy: Sanskrit Terms Defined in English by John A. Grimes
• History of Islamic Philosophy edited by Seyyed Hossein Nasr, Oliver Leaman
• History of Jewish Philosophy edited by Daniel H. Frank, Oliver Leaman
• A History of Russian Philosophy: From the Tenth to the Twentieth Centuries by Valerii Aleksandrovich Kuvakin
• Ayer, A.J. et al., Ed. (1994) A Dictionary of Philosophical Quotations. Blackwell Reference Oxford. Oxford, Basil Blackwell Ltd.
• Blackburn, S., Ed. (1996)The Oxford Dictionary of Philosophy. Oxford, Oxford University Press.
• Mauter, T., Ed. The Penguin Dictionary of Philosophy. London, Penguin Books.
• Runes, D., Ed. (1942). The Dictionary of Philosophy. New York, The Philosophical Library, Inc.
• Angeles, P.A., Ed. (1992). The Harper Collins Dictionary of Philosophy. New York, Harper Perennial.
• Bunnin, Nicholas; Tsui-James, Eric, red. (15 prill 2008). The Blackwell Companion to Philosophy (në anglisht). John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-99787-1.
• Hoffman, Eric, Ed. (1997) Guidebook for Publishing Philosophy. Charlottesville, Philosophy Documentation Center.
• Popkin, R.H. (1999). The Columbia History of Western Philosophy. New York, Columbia University Press.
• William L. Reese Dictionary of Philosophy and Religion: Eastern and Western Thought. Atlantic Highlands, N.J.: Humanities Press, 1980. iv, 644 p. ISBN 978-0-391-00688-1