Shihni burimin për Khafre

{{Infobox faraoni
| name           = Khafre
| alt_name       = Khefren, Suphis II, Saophis
| image          = Khafre statue.jpg
| caption        = [[Khafre Enthroned]], një statujë funerale e Khafre në [[diorite]]. Muzeu Egjiptian në Kajro
| reign          = Rreth 26 vjet, rreth. 2570 p.e.s<ref>Thomas Schneider: ''Lexikon der Pharaonen''. Albatros, Düsseldorf 2002, {{ISBN|3-491-96053-3}}, page 102.</ref>
| dynasty        = [[Dinastia e Katërt e Egjiptit|Dinastia e 4-të]]
| predecessor    = [[Djedefre]]
| successor      = [[Bikheris]] (?), [[Menkaure]]
| nomen          = Khafre<br>''Zꜣ-Rꜥ Ḫꜥ.f-Rꜥ''<br>''Biri i Ra-së, ai duket si Ra''
| nomen_hiero    = <hiero>:N5-N28-f</hiero>
| horus          = Hor-User-ib <br /> ''Wsr-jb''<br>''Zemra e fortë e Horusit''
| horus_hiero    = <hiero>F12-F34</hiero>
| horus_prefix   = <!-- Default is <hiero>G5</hiero> -->
| nebty          = User-im-nebti <br /> ''Wsr-m-nb.tj''<br>''E fortë për Dy Zonjat''
| nebty_hiero    = <hiero>F12-G17</hiero>
| golden         = Netjer-nub-sekhem <br /> ''Nṯr-nb.w-sḫm''<br>''Skifter i fuqishëm i artë''<br><hiero>S42-G7-S12</hiero><br>'''[[Abydos King List]]'''<br>Khafre<br>''Ḫꜥ.f-Rꜥ''<br>''He appears like Ra''<br><hiero><-N5:N28-D36:f-></hiero><br>'''[[Saqqara Tablet]]'''<br>Khafre<br>''Ḫꜥw.f-Rꜥ''<br>''He appears like Ra''<br><hiero><-N5:N28-G43-f-></hiero>
| golden_hiero   =
| spouse         = [[Meresankh III]], [[Khamerernebty I]], [[Persenet]], [[Hekenuhedjet]]
| children       = [[Nebemakhet]], [[Duaenre]], Niuserre, Khentetka, Shepsetkau, [[Menkaure]], [[Khamerernebty II]], [[Sekhemkare (vezir)|Sekhemkare]], [[Nikaure]], [[Ankhmare]], Akhre, [[Iunmin I|Iunmin]], [[Iunre]], [[Rekhetre]], and [[Hemetre]]
| father         = [[Khufu]]
| mother         = [[Meritites I]] ose [[Henutsen]]
| burial         = [[Piramida e Khafre]]
| monuments      = [[Piramida e Khafre]]
}}

'''Khafre''' ([[Gjuha greke|Greqisht]]: Χεφρήν '''Khephren''' ose '''Chephren''') ishte një mbret i [[Egjipti i lashtë|lashtë egjiptian]] ([[faraoni]]) i 
[[Dinastia e Katërt e Egjiptit|Dinastisë së 4-të]] gjatë [[Mbretëria e Vjetër e Egjiptit|Mbretërisë së Vjetër]]. Ai ishte djali i [[Khufu]] dhe pasardhësi i [[Djedefre]]. Sipas [[historiani]]t të lashtë [[Manetho]], Khafre u ndoq nga mbreti [[Bikheris]], por sipas dëshmive arkeologjike ai u ndoq nga mbreti [[Menkaure]]. Khafre ishte ndërtuesi që bëri [[Piramida e Khafre|piramidën]] e dytë më të madhe të [[Giza|Gizës]]. Pikëpamja e mbajtur nga egjiptologjia moderne në përgjithësi vazhdon të jetë se Sfinksi i Madh u ndërtua afërsisht në vitin 2500 pes për Khafren.<ref>{{cite web | title=Sphinx Project: Why Sequence is Important | url=http://www.aeraweb.org/khafre_seq.asp | url-status=dead | archive-url=https://web.archive.org/web/20100726101013/http://www.aeraweb.org/khafre_seq.asp | language=en | archive-date=26 korrik 2010 | access-date=27 shkurt 2015}}</ref> Nuk dihet shumë për Khafren, përveç nga raportet e [[Herodoti]]t, i cili shkroi 2000 vjet pas jetës së tij.

==Familja==
[[Skeda:Abydos KL 04-04 n23.jpg|parapamje|majtas|140px|Emri cartouche '''Kha'afre''' në [[Abydos King List]]]]
Khafre ishte një bir i mbretit [[Khufu]] dhe vëllai dhe pasardhësi i [[Djedefre]].<ref name="DH"/> Khafre mendohet nga disa të jetë djali i Mbretëreshës [[Meritites I]] për shkak në një mbishkrim ku thuhet se nderon kujtimin e saj.
<blockquote><poem>
Gruaja e mbretërve, e dashura e tij, e përkushtuar ndaj Horusit, Mertitytes.
Gruaja e mbretit, e dashura e tij, Mertitytes; i dashur nga i preferuari i
Dy Perëndeshat; ajo që thotë çdo gjë dhe ajo bëhet
për të. I madh në favor të Snefr[u]; i madh në favor
i Khuf[u], i përkushtuar ndaj Horusit, i nderuar nën Khafre. Merti[tyt]es.</poem>[Breasted; Ancient Records]
</blockquote>
Të tjerë argumentojnë se mbishkrimi thjesht sugjeron që kjo mbretëreshë vdiq gjatë mbretërimit të Khafre<ref>Grajetzki, Ancient Egyptian Queens: A Hieroglyphic Dictionary, Golden House Publications, London, 2005, {{ISBN|978-0-9547218-9-3}}</ref> Khafre mund të jetë një djalë i Mbretëreshës [[Henutsen]] në vend të kësaj.<ref>Tyldesley, Joyce. Chronicle of the Queens of Egypt. Thames & Hudson. 2006. {{ISBN|0-500-05145-3}}</ref>

Khafre kishte disa gra dhe kishte të paktën 12 djem dhe 3 ose 4 vajza. 
* Mbretëresha [[Meresankh III]] ishte e bija e [[Kawab]] dhe [[Hetepheres II]] dhe kështu një mbesë e Khafre. Ajo ishte nëna e djemve të Khafres [[Nebemakhet]], [[Duaenre]], Niuserre dhe Khentetka, dhe një bijë të quajtur Shepsetkau.
* Mbretëresha [[Khamerernebty I]] ishte nëna e [[Menkaure]] dhe mbretëreshës së tij kryesore [[Khamerernebty II]].
* [[Hekenuhedjet]] ishte gruaja e Khafres. Ajo përmendet në varrin e djalit të saj [[Sekhemkare (vezir)|Sekhemkare]].
* [[Persenet]] mund të ketë qenë gruaja e Khafres bazuar në vendndodhjen e varrit të saj. Ajo ishte nëna e [[Nikaure]].<ref name="DH">Dodson, Aidan and Hilton, Dyan. The Complete Royal Families of Ancient Egypt. Thames & Hudson. 2004. {{ISBN|0-500-05128-3}}</ref>

Fëmijët e tjerë të Khafre janë të njohur, por asnjë nënë nuk është identifikuar. Djem të tjerë përfshijnë [[Ankhmare]], [[Akhre]], [[Iunmin I|Iunmin]], dhe [[Iunre]]. Njihen edhe dy vajza të tjera të quajtura [[Rekhetre]] dhe [[Hemetre]].<ref name="DH"/>

==Sundimi==
[[Skeda:Ägyptisches Museum Leipzig 035.jpg|parapamje|Mbreti Khafre. Në Ägyptisches Museum [[Georg Steindorff]], [[Leipzig]]]]
Nuk ka asnjë marrëveshje për datën e mbretërimit të tij. Disa autorë thonë se ishte midis 2558 p.e.s dhe 2532 p.e.s.. Ndërsa gjatësia e [[Turin King List]] për mbretërimin e tij është bosh, dhe Manetho e ekzagjeron mbretërimin e tij si 66 vjet, shumica e studiuesve besojnë se ishte midis 24 dhe 26 vjet, bazuar në datën e testamentit të Princit Nekure i cili ishte gdhendur në muret e këtij varri [[mastaba]] i Princit. Testamenti daton në mënyrë anonime në vitin e numërimit të 12-të dhe supozohet se i përket Khufu pasi Nekure ishte djali i tij. Data më e lartë e vitit të Khafre është "Viti i shfaqjes së 13-të", i cili është një datë e pikturuar në anën e pasme të një guri të shtresës së jashtme që i përket mastaba G 7650.<ref>Anthony Spalinger, Dated Texts of the Old Kingdom, SAK 21 (1994), p.287</ref> Kjo do të nënkuptonte një mbretërim prej 24-25 vjetësh për këtë mbret nëse [[numërimi i bagëtisë]] do të ishte dy herë në vit gjatë Dinastisë së Katërt.

==Pyramid complex==
[[Skeda:Khephren-complexe-holscher.jpg|majtas|parapamje|Vizatimi i kompleksit piramidale të Khafre. Një rrugë lidhte Tempullin e Luginës (poshtë-djathtas) me Tempullin e Piramidës (lart-majtas)]]
[[Skeda:Khafre.jpg|parapamje|260px|Piramida e Khafre dhe Sfinksi i Madh.]]
{{Kryesor|Piramida e Khafre}}
Khafre ndërtoi [[Piramida egjiptiane|piramidën]] [[Piramida e Khafre|e dytë më të madhe]] në [[Giza]]. Emri egjiptian i piramidës ishte "Wer(en)-Khafre" që do të thotë "Khafre është i Madh".<ref name="PM"/>

Piramida ka një piramidë ndihmëse, të emërtuar GII a. Nuk dihet se kush është varrosur aty. Janë gjetur vula të djalit të madh të një Mbreti të trupit të tij etj. dhe emri Horus i Khafre.<ref name="PM">Porter, Bertha and Moss, Rosalind, Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Statues, Reliefs and Paintings Volume III: Memphis, Part I Abu Rawash to Abusir. 2nd edition (revised and augmented by Dr Jaromir Malek, 1974. Retrieved from [http://gizapyramids.org gizapyramids.org] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011131428/http://www.gizapyramids.org/ |date=2008-10-11 }}</ref>

===Tempulli i Luginës===
Tempulli i luginës së Khafres ndodhej më afër Nilit dhe do të qëndronte pikërisht pranë tempullit të Sfinksit. Nga rruga e hyrjes janë gjetur mbishkrime që përmendin Hathorin dhe Bubastisin. Janë gjetur blloqe që tregojnë mbetjet e pjesshme të një mbishkrimi me emrin Horus të Khafre (Weser-ib). Mariette zbuloi statuja të Khafre në 1860. Disa u gjetën në një pus në dysheme dhe ishin pa kokë. Por u gjetën edhe statuja të tjera të plota.<ref name="PM"/>

===Tempulli mortor===
Tempulli mortor ndodhej shumë afër piramidës. Nga tempulli i mortit vijnë fragmente koka topuzësh të gdhendura me emrin e Khafres, si dhe disa enë guri.<ref name="PM"/>

===Sfinksi i Madh dhe tempulli i Sfinksit===
[[Sfinksi i Madh i Gizës|sfinksi]] thuhet se daton në kohën e Khafre. Kjo mbështetet nga afërsia e sfinksit me kompleksin e tempullit piramidale të Khafre, dhe një ngjashmëri e caktuar (pavarësisht dëmtimit) me strukturën e fytyrës që shihet në statujat e tij. Sfinksi i Madh i Gizës mund të jetë gdhendur si një roje e piramidës së Khafre dhe si një simbol i fuqisë mbretërore. Ajo u hyjnizua gjatë kohës së Mbretërisë së Re.<ref>{{cite book|last=Markowitz, Haynes, Freed|title=Egypt in the Age of the Pyramids|year=2002|language=en}}</ref>

==Referime==
{{Reflist}}

[[Kategoria:Khafre| ]]
[[Kategoria:Faraonët e shekullit të 26-të p.e.s]]
[[Kategoria:Faraonët e Dinastisë së Katërt të Egjiptit]]
[[Kategoria:Lindjet e mijëvjeçarit të 3-të p.e.s]]
[[Kategoria:Vdekje të mijëvjeçarit të 3-të p.e.s]]