Krimbi i mëndafshit

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Krimbi i mëndafshit apo Bombyx mori (Linnaeus, 1758) është një specie fluture e familjes Bombycidae, dhe vjen nga Azia orientale.[1]

Relativeshtë i afërmi më i ngushtë i mandarinës Bombyx, flutura e mëndafshte te egër. Krimbi i mëndafshit është larva ose vemja e një fluture te mëndafshite. Është një insekt i rëndësishëm ekonomikisht, duke qenë një prodhues kryesor i mëndafshit. Ushqimi i preferuar i një krimb te mëndafshite janë gjethet e bardha të manit, megjithëse mund të hanë specie të tjera të manit dhe madje edhe portokallin Osage.

Serikulturën ose praktikën e shumimitë të krimbave të mëndafshit për prodhimin e mëndafshit të papërpunuar, ka qenë në zhvillim për të paktën 5000 vjet në Kinë, pastaj përhapet në Indi, Kore, Japoni dhe në Perëndim. Mëndafshi shtëpiak u bë shtëpiak nga mandarina e mëndafshit të egër Bombyx, e cila ka një shtrirje nga India veriore në Kinën veriore, Koreja, Japonia dhe rajonet shumë lindore të Rusisë. Mëndafshi shtëpiak rrjedh nga aksionet kineze dhe jo japoneze apo koreane. Ka pak shance që fluturat e mëndafshit të ken eksistuar para epokës së neolitit. Më parë, mjetet për të prodhuar sasi të fillit të mëndafshtit nuk ishin zhvilluar.

Fluturat e mëndafshit shtëpiak janë shumë të ndryshëm nga shumica e anëtarëve në gjininë Bombyx; jo vetëm që kanë humbur aftësinë për të fluturuar, por edhe pigmentet e tyre të ngjyrave kanë humbur.

Tipet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Krimbat e mëndafshit të manit mund të kategorizohen në tre grupe. Grupet kryesore të krimbave të mëndafshit hyjnë nën kategoritë univoltine ("uni -" = një, "voltina" = frekuenca e lindjes) dhe kategoritë e bivoltinës. Lloji univoltinë në përgjithësi është i lidhur me zonën gjeografike brenda Evropës. Vezët e këtij lloji hibernohen gjatë dimrit për shkak të klimës së ftohtë, dhe fekondohen vetëm deri në pranverë, duke gjeneruar mëndafsh vetëm një herë në vit. Lloji i dytë quhet bivoltinë dhe normalisht gjendet në Kinë, Japoni dhe Kore. Procesi i shumimit të këtij lloji zhvillohet dy herë në vit, një veprim i cili bëhet përmes klimave pak më të ngrohta. Lloji polivoltinë i krimbit të mëndafshit të manit mund të gjendet vetëm në tropik. Vezët vendosen nga flutura femër dhe çelin brenda 9 deri në 12 ditë, kështu që lloji që rezulton mund të ketë deri në tetë cikle të veçanta jetësore gjatë gjithë vitit.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Lemaire, C. & Minet, J. (1999). Walter de Gruyter (red.). Kristensen, N. P. (Ed.) - Handbuch der Zoologie / Handbook of Zoology, Band 4: Arthropoda - 2. Hälfte: Insecta - Lepidoptera, moths and butterflies (në anglisht). Vëll. Teilband/Part 35: Volume 1: Evolution, systematics, and biogeography. fq. 321–354. ISBN 978-3-11-015704-8. OCLC 174380917.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)