Jump to content

Rivaliteti

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Kryerivali)

Rivaliteti është gjendja e dy njerëzve ose dy grupeve që angazhohen në një marrëdhënie konkurruese të zgjatur. Rivaliteti është fryma "kundër njëri-tjetrit" midis dy palëve konkurruese. Marrëdhënia në vetvete mund të quhet gjithashtu "një rivalitet", dhe secili pjesëmarrës ose palë është një rival i tjetrit. Rivali kryesor i dikujt mund të quhet një kryerival. Një rivalitet mund të përkufizohet si "një proces kategorizimi perceptues në të cilin palët identifikojnë se cilat shtete janë konkurrentë mjaftueshëm kërcënues". Në mënyrë që rivaliteti të vazhdojë, në vend që të rezultojë në sundim të përhershëm nga njëra anë, duhet të jetë "një marrëdhënie konkurruese midis të barabartëve". Shkencëtari politik Xhon A. Vaskez ka pohuar se barazia e pushtetit është një përbërës i domosdoshëm për të ekzistuar një rivalitet i vërtetë, por të tjerët e kanë kundërshtuar këtë veçori.

Rivalitetet përshkojnë shumë fusha të ndryshme brenda shoqërisë dhe "ka me bollëk në të gjitha nivelet e ndërveprimit njerëzor", që shpesh ekzistojnë midis miqve, firmave, ekipeve sportive, shkollave dhe universiteteve. Për më tepër, "familjet, politikanët, partitë politike, grupet etnike, pjesët rajonale të vendeve dhe shtetet përfshihen të gjithë në rivalitete të zgjatura me gjatësi dhe me intensitet të ndryshëm". Rivalitetet zhvillohen nga produkti i konkurrencës dhe i ritualizmit ndërmjet palëve të ndryshme. Në disa raste, rivaliteti mund të bëhet "aq konsumues sa palët shqetësohen vetëm nëse veprimet e tyre do t'i dëmtojnë ose do t'i përmirësojnë rivalët e tyre".