Laicizmi në Francë
Laiciteti ose laicizmi është një term i cili rrjedh nga gjuha frënge laïcité (shqiptimi frëngjisht: [la.i.si.te]), e cila fjalë për fjalë do të thotë "sekularitet". Termi është një shprehje franceze me konceptin e sekularizmit. Ai e inkurajon evitimin e përfshirjes fetare në punët e qeverisë, veçanërisht ndalimin e ndikimit fetar në përcaktimin e politikave shtetërore; laicizmi është gjithashtu evitimi i përfshirjes së qeverisë në çështjet fetare, veçanërisht ndalimi i ndikimit të qeverisë në përcaktimin e fesë.[1][2]
Në fjalorë të ndryshëm, fjala laïcité zakonisht përkthehet si "sekularitet" ose "sekularizëm" (këto të fundit janë pjesë të sistemit politik),[3] edhe pse ai ndonjëherë përdoret në anglisht si laicity ose laicism nga kundërshtarët e saj. Ky term, në këtë kuptim, për herë të parë ishte përdorur në vitin 1871, në diskutimin mbi heqjen e mësuesve fetarë nga shkolla fillore. Vetë fjala laïcisme daton nga viti 1842.[4]
Në kuptimin e tij të rreptë dhe zyrtar, është parimi i ndarjes së kishës (ose fesë) nga shteti.[5] Etimologjikisht, laïcité është një emër i krijuar (formuar) duke i shtuar prapashtesën -ité (-ity Anglisht, -itās Latin) mbiemrit latin lāicus, një fjalë kjo e huazuar nga greqishtja λᾱϊκός (lāïkós "i/e popullit", "laik"), dhe mbiemrit λᾱός (Laos "njerëz").[6]
Sekularizmi francez ka një histori të gjatë. Aktualisht, qeveria franceze bazohet në ligjin francez të vitit 1905 mbi ndarjen e kishave prej shtetit dhe anasjelltas.[7]
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shënime dhe referenca[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Religion and Society in Modern Europe, by René Rémond (Author), Antonia Nevill (Translator), Malden, MA, U.S.A.: Blackwell Publishers, 1999.
- ^ Evelyn M. Acomb, The French Laic Laws, 1879-1889: The First Anti-Clerical Campaign of the Third French Republic, New York : Columbia University Press, 1941
- ^ Collins Robert French Dictionary Unabridged, Harper Collins publishers
- ^ Divided houses: religion and gender in modern France, 2005
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ TLFi dictionary
- ^ Webster's Revised Unabridged Dictionary. Retrieved September 30, 2008, from Dictionary.com website: laic
- ^ "France". Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2015. Marrë më 15 dhjetor 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) See drop-down essay on "The Third Republic and the 1905 Law of Laïcité".
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- One of the architects of the law against religious symbols in schools defends the liberalism of laicite in the Harvard Law Record
- The deep roots of French secularism, article by Henri Astier on BBC News online, Sept 1st, 2004
- Karakas, Cemal (2007): Turkey. Islam and Laicism Between the Interests of State, Politics and Society. Peace Research Institute Frankfurt (PRIF), Germany, PRIF-Report No. 78/2007.
- Conference on Laicite and secularism