Ora e elefantit
Ora e elefantit ishte një model i orës së ujit të shpikur nga inxhinieri mesjetar islam el-Xhazari (1136–1206). Dizajni i tij u detajua në librin e tij, Libri i njohurive të pajisjeve mekanike të zgjuara.
Përfaqësimi i multikulturalitetit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Pas përfundimit të zhvillimit dhe ndërtimit të orës së tij të elefantit, Ismail el-Xhazari shkroi: "Elefanti përfaqëson kulturat indiane dhe afrikane, dy dragonjtë përfaqësojnë kulturën kineze, feniksi përfaqëson kulturën persiane, vepra e ujit përfaqëson kulturën greke dhe turbani përfaqëson kulturës islame”, duke shprehur mentalitetin e tij multikulturor.
Mekanizmi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Mekanizmi i kohës bazohet në një legen të mbushur me ujë të fshehur brenda elefantit. Në kovë është një tas i thellë që noton në ujë, por me një vrimë të vogël në qendër. Tasit i duhet gjysmë ore për të mbushur këtë vrimë. Në procesin e fundosjes, tasi tërheq një fije të lidhur me një mekanizëm shilarës në kullën në majë të elefantit. Kjo lëshon një top që bie në gojën e një gjarpri, duke bërë që gjarpri të përkulet përpara, i cili e tërheq tasin e zhytur nga uji përmes fijeve. Në të njëjtën kohë, një sistem vargjesh bën që një figurë në kullë të ngrejë dorën e majtë ose të djathtë dhe mahout (shofer elefanti përpara) të godasë një daulle. Kjo tregon gjysmë ore ose të plotë. Më pas, gjarpri kthehet prapa. Më pas cikli përsëritet, për sa kohë që topat mbeten në rezervuarin e sipërm për të fuqizuar zbrazjen e tasit.[2]
Automat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në mekanizëm, një automat humanoid godet çaparen dhe një zog mekanik cicëron, si në orën e mëvonshme të qyqes.
Kalimi i orëve të përkohshme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Një veçori tjetër novatore e orës ishte se si regjistronte kalimin e orëve të përkohshme, që do të thoshte se shkalla e rrjedhës duhej të ndryshohej çdo ditë për të përputhur me gjatësinë e pabarabartë të ditëve gjatë gjithë vitit. Për ta realizuar këtë, ora kishte dy tanke. Rezervuari i sipërm ishte i lidhur me mekanizmat e treguesit të kohës dhe pjesa e poshtme ishte e lidhur me rregullatorin e kontrollit të rrjedhës. Në agim, rubineti u hap dhe uji rridhte nga rezervuari i sipërm në rezervuarin e poshtëm nëpërmjet një rregullatori notues që mbante një presion konstant në rezervuarin pritës.[3]
Riprodhimet moderne[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Disa riprodhime moderne të Orës së Elefantit janë krijuar nga organizata 1001 Inventions. Këto riprodhime janë paraqitur si pjesë e shfaqjeve shkencore arsimore 1001 Inventions që kanë bërë turne nëpër botë që nga viti 2006. Gjatë një vizite në Muzeun e Shkencave të Londrës në janar 2010, gazetari i BBC-së, Nick Higham, përshkroi kopjen e prodhuar nga Ora elefantit e lartë prej pesë metrash. Nga 1001 Shpikjet si "spektakolare".[4][5]
Një riprodhim modern i punës me përmasa të plota mund të gjendet si pjesë qendrore në Ibn Battuta Mall, një qendër tregtare në Dubai, Emiratet e Bashkuara Arabe. Një tjetër riprodhim i punës mund të shihet jashtë Musée d'Horlogerie du Locle, Château des Monts, në Le Locle, Zvicër. Një tjetër mund të gjendet në Muzeun e Shkencës dhe Teknologjisë në islam në Universitetin e Shkencës dhe Teknologjisë Mbreti Abdullah në Arabinë Saudite.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Ibn al-Razzaz Al-Jazari (ed. 1974), Libri i njohurive për pajisjet e zgjuara mekanike. Përkthyer dhe shënuar nga Donald Routledge Hill, Dordrecht/D. Reidel.
- ^ Robinson, Andrew (2007), The Story of Measurement: From Cubits to Megabytes (në anglisht), Thames & Hudson, ISBN 978-0-500-51367-5
- ^ Ahmad Y Hassan; Donald Routledge Hill (1986), Islamic Technology: An Illustrated History (në anglisht), Cambridge University Press, fq. 57–59, ISBN 0-521-26333-6
- ^ "Science Museum exhibition of Muslim heritage" (në anglisht). BBC News. 21 janar 2010. Marrë më 2 dhjetor 2014.
- ^ "1001 Inventions: Discover the Muslim Heritage in Our World" (në anglisht). Time Out London. Arkivuar nga origjinali më 22 gusht 2016. Marrë më 2 dhjetor 2014.