Sumeri: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
→Historia: Kam shuar pjesën tjetër sepse është gabim: Shinar = Babiloni et jo Sumer. |
No edit summary |
||
| Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
[[Skeda:Meso2mil.JPG|thumb|250px|Qytete të rëndësishme mesopotame.]] |
[[Skeda:Meso2mil.JPG|thumb|250px|Qytete të rëndësishme mesopotame.]] |
||
'''Sumerët''' (banorët e ''Shumer''-it, në gjuhën egjiptiane ''Sangar |
'''Sumerët''' (banorët e ''Shumer''-it, në gjuhën egjiptiane ''Sangar'', nga vendasit ''ki-en-gir'', nga ''ki'' = tokë, ''en'' = zot/ëri, ''gir'' = i ditur, i qytetëruar, d.m.th. "toka e zotërinjve të qytetëruar") janë [[populli]] i parë ngulues në botë, që mund të cilësohet "i qytetëruar", me gjuhën, fenë, kulturën, dhe shkrimin e tyre në formë kunji. Ky lloj [[shkrimi]] duket të ketë paraprirë çdo lloj forme tjetër shkrimi, dhe mendohet të jetë të paktën 5.500 vjeçar. Poashtu [[feja]] dhe [[kultura]] e sumerëve ndikoi shumë popujt fqinj ; atë [[Amorasit|amoras]] dhe [[Babilonia|babilonas]]. |
||
Sumerët banonin pjesën jugore të [[Mesopotamia|Mesopotamisë]] (sot [[Iraku]] i jug-lindjes), rreth viteve 4.000 p.e.s. |
Sumerët banonin pjesën jugore të [[Mesopotamia|Mesopotamisë]] (sot [[Iraku]] i jug-lindjes), rreth viteve 4.000 p.e.s. |
||
Versioni i datës 18 tetor 2016 21:57
Sumerët (banorët e Shumer-it, në gjuhën egjiptiane Sangar, nga vendasit ki-en-gir, nga ki = tokë, en = zot/ëri, gir = i ditur, i qytetëruar, d.m.th. "toka e zotërinjve të qytetëruar") janë populli i parë ngulues në botë, që mund të cilësohet "i qytetëruar", me gjuhën, fenë, kulturën, dhe shkrimin e tyre në formë kunji. Ky lloj shkrimi duket të ketë paraprirë çdo lloj forme tjetër shkrimi, dhe mendohet të jetë të paktën 5.500 vjeçar. Poashtu feja dhe kultura e sumerëve ndikoi shumë popujt fqinj ; atë amoras dhe babilonas.
Sumerët banonin pjesën jugore të Mesopotamisë (sot Iraku i jug-lindjes), rreth viteve 4.000 p.e.s.
Historia
Sumeri do të jetë qytetërimi i parë në Mesopotami jugore. Qytetet e tij (Eridu, Kish, Lagash, Nipur, Ur dhe Uruk) ndodheshin pranë lumit Eufrat. Qytetërimi sumerian lulëzonte në mijëvjeçarin e tretë. Tekstet me të vjetra datohen nga 3100, Ka paralele të qarta ndërmjet literaturës sumeriane dhe lëndës biblike në librin e Zanafillës 1-11. Me kalimin e kohës, gjuha sumeriane (e cila është unike) vdiq, por përjetoi vetëm si gjuhë sakrale. Para se Abrahami të largohej nga Sumeri, amorasit kishin pushtuar vendin.
Prejardhja e sumerëve
Prejardhja e sumerëve është e panjohur, por një gjë është e sigurt, qe ata nuk bëjnë pjese ne familjen semitike. Mendohet qe sumeret te kenë ardhur nga lindja e Indisë ose Iranit të lashte dhe se ata ishin pushtues. Gjetjet arkeologjike dëshmojnë një vazhdimësi te pandërprere kulturore te sumereve, qe nga koha e ubaidëve (5200-4500 p.e.s.) në ngulime te Mesopotamisë se jugut.
Sumeret qe u nguluan ne pjesën pjellore te Eufratit dhe Tigrit filluan te merren me bujqësi dhe përsosnin sistemin e ujitjes se tokës.
Zhdukja e qytetërimit sumer
Sumerët u zhdukën (pra, humbën identitetin e tyre kombëtar ose u përvetësuan) nga pushtimi i trojeve të tyre nga amoritët. Ngritja e Babilonisë, në mijëvjeçarin e 3 p.e.s. shënon përfundimisht zhdukjen e qytetërimit sumer.
Qytetërimi Sumer
Bujqësia dhe gjuetia
Tregtia dhe ekonomia
Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme;
refs pa përmbajtje duhet të kenë një emër==
Kultura
Teknologjia
Sumerët që në vitin 2500 p.e.s. kishin gjetur metodën e përfitimit të Sapunit. Metodë e cila edhe në ditët tona gjen zbatim.
