Shtjefën Gaspri
Shtjefën Gaspari (1650 - 1690) ( italian : Pietro Stefano Gasparo ) ishte një peshkop katolik shqiptar i cili ka jetuar në shekullin e 16 [1] [2] . Ai ishte i biri i Nikola dhe Maria. Gaspari studioi në Kolegjin e Urbanistikës në Romë së bashku me Frang Bardhin [3] . Në vitin 1670, ai ishte i punësuar si misionar apostolik në Shqipëri, të cilën e mori me përkushtim. Ai ndërtoi marrëdhënie shumë të mira gjatë vizitave në zonat shqiptare. Tre vjet më vonë, në vitin 1673, ai u bë peshkop i Sapës (Zadrimë), e cila më parë ishte udhëhequr nga Pjeter Budi.
Udhëtimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gaspari filloi udhëtimin e tij në Shkup më 18 korrik 1671, në katedralen e qytetit, e cila ishte shëndërruar në një xhami nga turqit [4] . Ai shkroi kishat e Pultit, Shkodrës, Sapës dhe Lezhës. Në mars të vitit 1672 ai shkoi në Durrës dhe filloi të punojë në Kurbin (Mali Bardhë, Selitë e Vogël, Gallatë, Vinjoll, Skuraj) dhe pastaj në Kthellën e Poshtme [5] . Kur shkoi në Mat ai shkoi edhe në Prell. Ai kaloi në Selitë, Dukagjin, Urakë, Macukull, Ceba, German, Bushkash dhe Baz. Në pranverë të të njëjtit vit, ai udhëtoi nga malësitë e Tiranës deri në Cermenike ku banorët kishin hequr dorë nga besimi i tyre katolik për shkak të mungesës së klerikëve dhe taksave të larta nga turqit. Ai përmend se si burrat kishin ndryshuar emrat në muslimanë, ndërsa në fshehtësi merrnin pjesë në mesha. Në raportin e tij ai përshkruan se si vetëm në qytetin e Polisit kishin mbetur katër kisha të forta [6] . Në Bastar, tetë muaj përpara vizitës së Gasparis në 28 prill, turqit e kishin kthyer kishën në një xhami. Gjatë udhëtimit të tij hyri në fshatin Mat, në Malbardhë dhe në Martanesh, ku shumë fshatarë kishin lënë besimin dhe vetëm 400 prej tyre kishin mbetur katolik. Një prift me emrin Dom Ndreu dhe një Marin mbanin mesha për ta. Në raportin e tij ai thekson se rajoni kishte qenë i ndarë në katër peshkopata të cilat tani ishin zhdukur. Ata ishin peshkopatat e Arbërit, Shen Shtjefnit, Benes dhe Klosit. Gaspari shkruante se shumë kisha ishin shkatërruar dhe se të gjithë fshatrat kishin kaluar në Islam [7] .
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Kishat e Matit më 1672 sipas vizitorit apostolik në Shqipëri, Shtjefën Gaspari". Dars (Klos), Mat - Albania (në frëngjisht).
- ^ Bartl, Peter (2007). Albania sacra: Diözese Alessio (në italisht). Otto Harrassowitz Verlag. fq. 108. ISBN 9783447055062.
- ^ Steele, Richard (1715). An Account of the State of the Roman-Catholick Religion Throughout the World (në anglisht). J. Roberts. fq. 46.
- ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania,: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 239. ISBN 9780857739322.
- ^ Sheldija (1902 - 1976), Gjush (Kolec Çefa). Kryeipeshkvia Metropolitane e Shkodrës dhe Dioqezat Sufragane ( shënime historike ) (PDF). Gjithsejt: 68 faqe Shkodër, 1957-1958. fq. 32. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 3 mars 2016. Marrë më 18 maj 2019.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja) - ^ "Historia 700 vjeçare e kishes se Shen Mehillit, Malbardhe, Kurbin". kurbini.info. 30 shtator 2016. Arkivuar nga origjinali më 10 prill 2019. Marrë më 18 maj 2019.
- ^ Tanner, Marcus (2014). Albania's Mountain Queen: Edith Durham and the Balkans (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 20. ISBN 9781780768199.