Shkretëtira Taklamakan
Shkretëtira Taklamakan (kinezisht: 塔克拉玛干沙漠) është një shkretëtirë në Xinjiang Jugperëndimor në Kinën Veriperëndimore. E vendosur brenda pellgut Tarim në Xinjiang Jugor, kufizohet nga malet Kunlun në jug, malet Pamir në perëndim, vargmali Tian Shan në veri dhe shkretëtira Gobi në lindje.
Gjeografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shkretëtira Taklamakan ka një sipërfaqe prej 337,000 km2,[1] duke e bërë atë pak më të vogël se Gjermania. Shkretëtira është pjesë e pellgut të Tarim, i cili është 1000 kilometra i gjatë dhe 400 kilometra i gjerë. Ajo përshkohet në skajin verior dhe në jug të saj nga dy degë të Rrugës së Mëndafshit, me anë të së cilës udhëtarët kërkonin të shmangnin shkretëtirën e thatë.[2] Është shkretëtira e dytë më e madhe e rërës me zhvendosje në botë, me rreth 85% të përbërë nga duna rëre që lëvizin,[3] duke u renditur e 16-ta për nga madhësia në një renditje të shkretëtirave më të mëdha në botë.[4] Dunat variojnë në lartësi nga 18 metra deri në 91 metra. Thyerjet e pakta në këtë det rëre janë copa të vogla argjile aluviale. Në përgjithësi, anët më të pjerrëta të dunave janë larg nga erërat mbizotëruese.[5]
Republika Popullore e Kinës ka ndërtuar dy autostrada në shkretëtirë. Autostrada e Shkretëtirës Tarim lidh qytetet Hotan (në skajin jugor) dhe Luntai (në skajin verior) dhe rruga Bayingol në Ruoqiang kalon shkretëtirën në lindje.
Vitet e fundit, shkretëtira është zgjeruar në disa zona, rëra e saj mbështjell fermat dhe fshatrat si rezultat i shkretëtirëzimit.
"Kur u zgjova një mëngjes, kuptova se nuk mund ta hapja derën për shkak të peshës së rërës që ishte grumbulluar gjatë natës. Edhe të korrat e mia u varrosën, kështu që nuk kisha zgjidhje tjetër veçse të lëvizja" -Memet Simay, banor i qarkut Qira," kujtoi ai.
Hekurudha Golmud-Korla kalon gjithashtu në Taklamakan.
Zonat e emëruara në shkretëtirë përfshijnë Ha-la-ma, A-lang-ha dhe Mai-k'o-tsa-k'o.[6] Malet Mazartag ndodhen në pjesën perëndimore të shkretëtirës.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Sun, Jimin; Lou, Tungsten (2006). "The Age of the Taklimakan Desert". Science. 312 (5780): 1621. doi:10.1126/science.1124616. PMID 16778048. S2CID 21392336.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Ban, Paul G. (2000). The Atlas of World Archeology. New York: Check mark Books. fq. 134&n dash, 135. ISBN 978-0-8160-4051-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Taklamakan Desert". Encyclopædia Britannica. Arkivuar nga origjinali më 29 shtator 2007. Marrë më 11 gusht 2007.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The World's Largest Desert". geology.com. Arkivuar nga origjinali më 17 gusht 2007. Marrë më 22 gusht 2007.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Chisholm 1911, ff. 365–366.
- ^ "NJ 44 Ho-tien [China, India] Series 1301, Edition 3-TPC" (në anglisht). Washington, D. C.: U.S. Army Topographic Command. 1971 – nëpërmjet Perry–Castañeda Library Map Collection.
KJ A-LANG-HA HA-LA-MA MAI-K'O-TSA-K'O LH{...}LEGEND{...}AREA NAME HA-LA-MA
!["NJ 44 Ho-tien [China, India] Series 1301, Edition 3-TPC"](http://legacy.lib.utexas.edu/maps/imw/txu-oclc-6654394-nj-44-3rd-ed.jpg){kind=link}