Jump to content

Topat e gurit

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Tre topa prehistorikë prej guri të gdhendur skocez, në Galerinë dhe Muzeun e Arteve Kelvingrove, Glasgow

Sferat e gurit ose topat e gurit në arkeologji është emërtim për çdo objekt sferik të krijuar nga njeriu i çdo madhësie që është i përbërë nga guri. Këto artefakte kryesisht parahistorike mund të jenë krijuar ose përzgjedhur, por janë ndryshuar në një farë mënyre për të kryer funksionin e tyre specifik, duke përfshirë gdhendjen dhe pikturën.

Topat prej guri të formuar në mënyrë natyrale, të tilla si konkrecionet dhe sferulitet, ndonjëherë janë identifikuar gabimisht si petrosfera. Për shembull, arkeologët e skajshëm dhe mbrojtësit e vizitorëve jashtëtokësorë parahistorikë kanë argumentuar vazhdimisht se topat e gurit, të cilët variojnë në diametër nga 0.61 to 3.35 m (2 ft 0 deri në 11 ft 0 në), të gjetura rreth Cerro Piedras Bola në Sierra de Ameca, midis Ahualulco de Mercado dhe Ameca, në Jalisco, Meksikë, janë petrosfera. Megjithatë, këto topa prej guri natyror janë megasferulite që janë lëshuar nga erozioni nga një shtuf hiri 20 deri në 30 milionë vjeçar, i cili fillimisht i mbyllte dhe në të cilin u formuan. Përkrahësit që këto topa guri janë petrosfera i bazojnë argumentet e tyre në pretendimet e rreme se të gjitha këto sfera janë krejtësisht të rrumbullakëta, se ato janë të përbëra nga graniti dhe se proceset natyrore nuk mund të prodhojnë topa guri. </link> . Në mënyrë të ngjashme, konkrecionet e topave, dmth ato të gjetura përgjatë lumit Cannonball në Dakotën e Veriut dhe afër Moeraki, Ishulli Jugor, Zelanda e Re, gjithashtu janë identifikuar gabimisht si petrosfera.

Topa guri në formë nga Shpella e Qesemit, rr. 420,000–200,000 vjeç.

Topa guri në formë gjenden në vendet paleolitike në të gjithë Afrikën, Azinë dhe Evropën, të lidhura me Oldowan ( rr.2.6 milionë – 1.7 milionë vjeç), Acheulean ( rr.1.76 milion – 130,000 vjet të vjetra), dhe epoka e mesme afrikane e gurit ( rr.280,000–50,000 vjet të vjetra) industritë e veglave të gurit . [1]

Ekzistojnë disa klasa të petrosferave, të tilla si:

Topa guri në formë paleolitike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Funksioni i topave prej guri në formë është ende i debatuar. Disa arkeologë argumentojnë se ato janë formuar qëllimisht nga njerëzit për t'u përdorur si mjete; të tjerat se janë nënprodukte të përdorimit të shkëmbinjve për qëllime të tjera. [1]

  1. ^ a b Assaf, Ella; Caricola, Isabella; Gopher, Avi; Rosell, Jordi; Blasco, Ruth; Bar, Oded; Zilberman, Ezra; Lemorini, Cristina; Baena, Javier; Barkai, Ran; Cristiani, Emanuela (2020-04-09). "Shaped stone balls were used for bone marrow extraction at Lower Paleolithic Qesem Cave, Israel". PLOS ONE (në anglisht). 15 (4): e0230972. Bibcode:2020PLoSO..1530972A. doi:10.1371/journal.pone.0230972. ISSN 1932-6203. PMC 7145020. PMID 32271815.
  2. ^ Rees, Thomas & Hunter, Fraser (2000). Archaeological excavation of a medieval structure and an assemblage of prehistoric artefacts from the summit of Traprain Law, East Lothian. 1996 - 7. P.S.A.S. 130, P. 413 - 440.