Trauma psikologjike
Trauma psikologjike (e njohur edhe si trauma mendore, trauma psikiatrike ose psikotrauma) është një përgjigje emocionale e shkaktuar nga ngjarje të rënda shqetësuese që janë jashtë gamës normale të përvojave njerëzore, me shembuj ekstremë që janë dhuna, përdhunimi ose një sulm terrorist. Ngjarja duhet të kuptohet nga personi i prekur si kërcënim i drejtpërdrejtë i personit të prekur ose të dashurve të tij me vdekje, lëndime të rënda trupore ose dhunë seksuale; Ekspozimi indirekt, si nga shikimi i lajmeve televizive, mund të jetë jashtëzakonisht shqetësues dhe mund të prodhojë një përgjigje të pavullnetshme dhe ndoshta dërrmuese të stresit fiziologjik, por nuk prodhon trauma në vetvete.[1]
Reagimet afatshkurtra si tronditja psikologjike dhe mohimi psikologjik zakonisht ndiqen. Reagimet dhe efektet afatgjata përfshijnë çrregullimin bipolar, rikthimet e pakontrollueshme, sulmet e panikut, pagjumësinë, çrregullimin e ankthit, vështirësitë me marrëdhëniet ndërpersonale dhe çrregullimin e stresit post-traumatik (PTSD). Shpesh zhvillohen simptoma fizike duke përfshirë migrenën, hiperventilimin, hiperhidrozën dhe të përzierat.[2]
Meqenëse përvojat subjektive ndryshojnë midis individëve, njerëzit reagojnë ndryshe ndaj ngjarjeve të ngjashme. Shumica e njerëzve që përjetojnë një ngjarje potencialisht traumatike nuk traumatizohen psikologjikisht, megjithëse mund të jenë të shqetësuar dhe të përjetojnë vuajtje.[3] Disa do të zhvillojnë PTSD pas ekspozimit ndaj një ngjarjeje traumatike, ose një sërë ngjarjesh. Kjo mospërputhje në shkallën e rrezikut mund t'i atribuohet faktorëve mbrojtës që kanë disa individë, që u mundësojnë atyre të përballen me ngjarje të vështira, duke përfshirë faktorët temperament dhe mjedisor, si elasticiteti dhe gatishmëria për të kërkuar ndihmë.[4]
Psikotraumatologjia është studimi i traumave psikologjike.
Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ DSM-5, Diagnostic Critera for "Posttraumatic Stress Disorder" (309.81), criterion A: "Witnessing, in person, the event(s) as it occurred to others...does not apply to exposure through electronic media, television, movies, or pictures, unless this exposure is work related."
- ^ "Trauma and Shock". American Psychological Association. Marrë më 2022-03-21.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Storr CL, Ialongo NS, Anthony JC, Breslau N (2007). "Childhood antecedents of exposure to traumatic events and post-traumatic stress disorder". American Journal of Psychiatry. 164 (1): 119–25. doi:10.1176/ajp.2007.164.1.119. PMID 17202553.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Wingo, Aliza P, Ressler KJ, Bradley B (2014). "Resilience characteristics mitigate tendency for harmful alcohol and illicit drug use in adults with a history of childhood abuse: A cross-sectional study of 2024 inner-city men and women". Journal of Psychiatric Research. 51: 93–99. doi:10.1016/j.jpsychires.2014.01.007. PMC 4605671. PMID 24485848.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)