Ushtria Republikane Irlandeze (1919-1922)
Ushtria Republikane Irlandeze (IRA) ishte një organizatë paraushtarake revolucionare republikane irlandeze. Paraardhësja e shumë grupeve të njohura gjithashtu si Ushtria Republikane Irlandeze, dhe e dalluar prej tyre si "IRA e Vjetër", ajo rrjedh nga Vullnetarët Irlandezë, një organizatë e themeluar më 25 nëntor 1913 që organizoi Kryengritjen Irlandeze në prill 1916.[1] Në vitin 1919, Republika Irlandeze që ishte shpallur gjatë Kryengritjes Irlandeze u krijua zyrtarisht nga një asamble e zgjedhur (Dáil Éireann), dhe Vullnetarët Irlandezë u njohën nga Dáil Éireann si ushtria e saj legjitime. Më pas, IRA zhvilloi një fushatë guerile kundër pushtimit britanik të Irlandës në Luftën Irlandeze për Pavarësi 1919–1921.
Pas nënshkrimit në vitin 1921 të Traktatit Anglo-Irlandez, i cili i dha fund Luftës së Pavarësisë, ndodhi një ndarje brenda IRA-s. Anëtarët që mbështetën traktatin formuan bërthamën e Ushtrisë Kombëtare Irlandeze. Megjithatë, shumica e IRA-s ishte kundër traktatit. IRA kundër traktatit luftoi një luftë civile kundër Ushtrisë së Shtetit të Lirë në 1922-1923, me synimin për të krijuar një republikë plotësisht të pavarur mbarëirlandeze. Pasi humbi luftën civile, ky grup mbeti në ekzistencë, me synimin për të përmbysur qeveritë e shtetit të lirë irlandez dhe të Irlandës së Veriut dhe arritjen e Republikës Irlandeze të shpallur në 1916.