Vila Nova de Gaia
| Vila Nova de Gaia | |||
| qytet | |||
_(cropped).jpg) |
|||
| |||
| |||
| Administrimi | |||
| Shteti | Rrethi i Portos, Portugali | ||
| Statistika | |||
| Popullsia -dendësia |
302.295 banorë 1.800 banorë/km² | ||
| Prefiksi telefonik | |||
| Faqja zyrtare | www | ||
| Qeverisja | |||
| Kryetari i Bashkisë | |||
Vila Nova de Gaia është një qytet në Portugali. Komuna e Vila Nova de Gaia ka një popullsi rezidente prej 302.295 banorësh (në vitin 2011).
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Vila Nova de Gaia ekzistonte tashmë nën Perandorinë Romake si qyteti i Cale. Ai u zhvillua me shumë gjasa nga një vendbanim paraekzistues keltik Castro, ose vendbanim neolitik. Origjina e emrit Cale[1] (ose Gale, pasi në latinisht klasike nuk kishte gjithmonë një dallimi midis shkronjave "g" dhe "c") ka të ngjarë Kelte, nga rrënja "Gall-" me të cilën keltët i referoheshin vetes, ngjashëm me Galicia, Gaul ose Galway. Vetë lumi ka një emër kelt, Douro (latinizuar Durus) pas keltit "dwr", ujë i thellë, ujë ose lumë.[2][3] Në kohën romake pjesa më e madhe e popullsisë ndoshta jetonte në jug të lumit Douro, dhe në anën veriore, kishte një vendbanim më të vogël rreth portit të ujit të thellë që tani është lagja Ribeira e Porto. Emri i Portos, në kohët e larta mesjetare Portus Cale, kështu qëndronte për portin ("portus" në latinisht) të qytetit të Cale. Me tregtinë e rëndësishme të lumit Douro, i cili është lehtësisht i lundrueshëm deri në Régua thellë në brendësi, pjesa e Porto e qytetit filloi të mbizotërojë Cale dhe u bë pjesa më e rëndësishme e qytetit, ku Peshkopia dhe tregtarët u krijuan.
Me pushtimet maure në shekullin e tetë, kufiri "de facto" midis shtetit islam dhe atij të krishterë pushoi për një periudhë të konsiderueshme kohore në lumin Douro. Me bastisjet dhe kundërsulmet e vazhdueshme, qyteti Cale, ose Gaia, u shkretua dhe shumica e banorëve të tij u strehuan në Porto, në anën veriore të lumit. Pikërisht në këtë periudhë, shekulli i dhjetë, vendoset mesjetari i vonë Lenda de Gaia (Legjenda e Gaias).
Pas pushtimit dhe qetësimit të anës jugore të lumit Douro pas vitit 1035, me eksodin ose dëbimin e popullsive myslimane, duke lënë pas toka pjellore gjysmë të braktisura, kolonistët nga veriu u vendosën në këmbim të kontratave më të mira feudale me zotërit e sapoemëruar. Këta emigrantë rithemeluan qytetin e vjetër të Cale ose Gaia nën emrin Vila Nova de Gaia (qyteti i ri i Gaia) rreth kështjellës e vjetër dhe rrënojave të "Gaia e vjetër".
Emri i qytetit të dyfishtë të Portos dhe Gaia-s përmendej shpesh në dokumentet bashkëkohore si "villa de Portucale", dhe qarku i Mbretërisë së León që ishte në qendër të saj u emërua Condado Portucalense. Ky qark u zgjerua përfundimisht dhe pasi fitoi pavarësinë e tij, u bë Mbretëria e Portugalisë.
Famulli
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Administrativisht, komuna është e ndarë në 15 famulli civile (freguesias):[4]
| Famulli | Popullsia[5] | Sipërfaqja (km²) |
|---|---|---|
| Arcozelo | 14,352 | 8.50 |
| Avintes | 11,497 | 8.82 |
| Canelas | 13,459 | 6.90 |
| Canidelo | 27,769 | 8.93 |
| Grijó e Sermonde | 11,938 | 12.99 |
| Gulpilhares e Valadares | 22,019 | 10.61 |
| Madalena | 10,040 | 4.69 |
| Mafamude e Vilar do Paraíso | 52,422 | 10.58 |
| Oliveira do Douro | 22,383 | 7.54 |
| Pedroso e Seixezelo | 20,426 | 20.88 |
| Sandim, Olival, Lever e Crestuma | 17,168 | 34.16 |
| Santa Marinha e São Pedro da Afurada | 33,714 | 6.91 |
| São Félix da Marinha | 12,706 | 7.93 |
| Serzedo e Perosinho | 14,250 | 11.97 |
| Vilar de Andorinho | 18,155 | 7.07 |
Famullia Santa Marinha e São Pedro da Afurada përmban qendrën e qytetit të Vila Nova de Gaia.
Qytete motrash
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Vila Nova de Gaia është e binjakëzuar me:
Concord, Massachusetts, Shtetet e Bashkuara të Amerikës
Dunavarsány, Hungari
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Am Faclair Beag - Fjalori Scottish Gaelic" (në anglisht).
- ^ ^ Matasović, Ranko (2009), "*dubro-", në Fjalorin Etimologjik e Proto-keltike (Seria e fjalorëve etimologjik indo-evropian Leiden; 9), Leiden: Brill, ISBN 978-90-04-17336-1, faqe 107-108
- ^ ^ Wodtko, Dagmar S.; Irslinger, Britta; Schneider, Carolin (2008), "*dʰeu̯b-", në Nomina im indogermanischen Lexikon [Emrat në leksikun indo-evropian] (në gjermanisht), Heidelberg: Universitätsverlag Winter, faqe 122-124
- ^ Diário da República. "Law nr. 11-A/2013, pages 552 134-135" (PDF) (në portugalisht). Marrë më 4 gusht 2014.
- ^ Instituto Nacional de Estatística (INE), Census 2011 results according to the 2013 administrative division of Portugal