Augusti
| Gaius Julius Caesar Augustus IMPERATOR·CAESAR·DIVI·FILIVS·AVGVSTVS | |
|---|---|
 Perandor i Perandorisë Romake | |
| Mbretërimi: | 16 janar 27 p.e.s – 19 gusht 14 e.r |
| Pasues: | Tiberius |
| Bashkëshorte: | 1) Clodia Pulchra (42–40 p.e.s; divorcuar) 2) Scribonia (40-38 p.e.s; divorcuar) |
| Fëmijë të ligjshëm: | Julia; Gaius Caesar (i adoptuar); |
| Dinastia: | Julio-Klaudian |
| Babai: | Biologjik: Gaius Octaviuss Birësues: Julius Caesar (në 44 p.e.s) |
| Nëna: | Atia Balba Caesonia |
| Ditëlindja: | 23 shtator 63 p.e.s |
| Vendlindja: | Romë, Itali Republika Romake |
| Ditëvdekja: | 19 gusht 14 (75 vjet) |
| Vendvdekja | Nola, Itali, Perandoria Romake |
| Varrimi | Mauzoleumi i Augustit, Romë |
Augusti (Latin: Imperator Gaius Julius Caesar Augustus; 23 shtator 63 p.e.s – 19 gusht 14]) konsiderohet si perandori i parë i Perandorisë Romake, të cilën ai e drejtoi i vetëm nga 27 p.e.sonë deri në vdekjen e tij në 14.
Augustus lindi Gaius Octavius në një degë të vjetër dhe të pasur kuajsh të gens plebej Octavia. Xhaxhai i tij nga nëna Jul Çezari u vra në 44 p.e.s dhe Octavius u emërua në testamentin e Çezarit si djali i tij i birësuar dhe trashëgimtar. Më pas, Octavius mori emrin Gaius Julius Caesar dhe u quajt Oktavian (latinisht: Octavianus).
Augusti vdiq në vitin 14 në moshën 75 vjeçare. Ai ndoshta vdiq nga shkaqe natyrore, edhe pse ka pasur zëra të pakonfirmuara që Livia mund ta ketë helmuar. Ai u pasua si perandor nga djali i tij i adoptuar (gjithashtu pasardhës dhe dhëndëri i tij) Tiberius.
Emri
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Augusti (/ ɔːɡʌstəs /; Latin klasik: [awɡʊstʊs]) ishte i njohur me shumë emra gjatë gjithë jetës së tij:
- Në lindje ai quaj Gaius Octavius sipas babait të tij biologjik. Historianët zakonisht i referohen thjeshtë si Oktavius (ose Oktavian) nga lindja në 63 p.e.s deri në adoptimin e tij nga Jul Cezari në 44 p.e.s (pas vdekjes së Jul Çezarit).
- Pas adoptimit, ai mori emrin e Çezarit dhe u quajt Gaius Julius Caesar Octavianus në përputhje me standardet e emërtimit të adoptimit romak. Por ai e hoqi shpjetë emërin "Octavianus" nga emri i tij zyrtar dhe bashkëkohësit zakonisht i referoheshin si "Caesar", megjithatë gjatë kësaj periudhe historianët përsëri i referohen atij si Oktavian edhe midis viteve 44 p.e.sonë dhe 27 p.e.sonë.
- Në 42 p.e.s Oktaviani filloi ndërtimin e Tempullit të Divus Iulius ose Tempullin e Yllit Kometë dhe përveç kësaj duke shtuar titullin [[Divi filius|divi filius] ("bir i hyjnisë") në emrin e tij në përpjekje për të forcuar lidhjet e tij politike me ish-ushtarët e Çezarit, pas hyjnizimit të Çezarit.[1]
- Në 38 p.e.s Oktaviani zëvendësoi emrin (praenomen-paraemërin) e tij "Gaius" dhe (nomen-emërin) "Julius" me Imperator, titull, me të cilin trupat ushtarake përshëndesnin udhëheqësin e tyre pas sukseseve ushtarake, duke u quajtur zyrtarisht si Imperator Cezari Divi Filius.
- Në vitin 27 p.e.s pas disfatës së Mark Antonit dhe Kleopatrës, Senati romak votoi një titull të ri për të, duke e njojtur edhe zyrtarisht tani më si Imperator Cezar Divi Filius Augustus. Janë ngjarjet e vitit 27 p.e.s nga të cilat ai mori emrin e tij të mirënjohur Augustus, të cilin historianët e përdorin duke iu referuar atij që nga viti 27 p.e.s deri në vdekjen e tij në vitin 14.
Jeta e hershme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ndërsa familja e tij atërore ishte nga qyteti volscian i Velletri, Augustus lindi në qytetin e Romës më 23 shtator 63 p.e.s. Ai lindi në Ox Head, një pronë e vogël në Kodrën Palatine, shumë afër Forumit Romak. Atij iu dha emri Gaius Octavius Thurinus, njohësit e tij që përkujtojnë ndoshta fitoren e babait të tij në Thurii mbi një bandë rebele skllevërish që ndodhën disa vjet pas lindjes së tij.[2][3]
Për shkak të natyrës së mbushur me njerëz të Romës në atë kohë, Octavius u dërgua në fshatin e babait të tij në Velletri për t'u rritur. Octavius përmend familjen kalorëse të babait të tij vetëm shkurtimisht në kujtimet e tij. Stërgjyshi i tij atëëror Gaius Octavius ishte një tribun ushtarak në Siçili gjatë Luftës së Dytë Punike. Gjyshi i tij kishte shërbyer në disa zyra politike lokale. Babai i tij, i quajtur gjithashtu Gaius Octavius, kishte qenë guvernator i Maqedonisë. Nëna e tij, Atia, ishte mbesa e Jul Çezarit.[4]
Në vitin 59 p.e.s, babai i Augustit vdiq kur ai ishte katër vjet. Nëna e tij u martua me ish-guvernatorin e Sirisë Lucius Marcius Philippus. për shkak se Philippus nuk ishte i interesuar pas Augustit të vogël, gjyshja e tij Julia, motra e Jul Çezarit, e morri përsipër të kujdesej për të. Julia vdiq në vitin 52 ose 51 p.e.s, dhe Octavius mbajti fjalim për gjyshen e tij.[5][6] Nga kjo pikë, nëna dhe njerku i tij morën një rol më aktiv në rritjen e tij.
Referimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Pliny the Elder, Naturalis Historia, 2.93–94
- ^ Suetonius - Life of Augustus 7
- ^ Suetonius - Life of Augustus 5–6.
- ^ Suetonius - Life of Augustus 1-4.
- ^ Suetonius, Augustus 8.1; Kuintiliani, 12.6.1.
- ^ Pelham, Henry Francis (1911). "Augustus,"