Shihni burimin për Bujanoci

{{Infobox settlement
| name                            = Bujanoci
| native_name                     = Бујановац/''Bujanovac''
| native_name_lang                = sr
| settlement_type                 = [[Lista e qyteteve në Serbi|Qytezë]] dhe [[Komunat dhe qytetet e Serbisë|komunë]]
| image_shield                    = COA Bujanovac.svg
| image_skyline                   = Bujanovac.JPG
| image_caption                   = Stacioni i autobusave në Bujanoc
| image_map                       = Municipalities of Serbia Bujanovac.png
| map_caption                     = Vendndodhja e komunës së Bujanocit në Serbi
| coordinates                     = {{coord|42|28|N|21|46|E|region:RS|display=inline,title}}
| subdivision_type                = [[Lista e shteteve sovrane|Shteti]]
| subdivision_name                = {{flagicon|SRB}} [[Serbia]]
| subdivision_type1               = [[Ndarjet administrative të Serbisë|Rajoni]]
| subdivision_name1               = [[Serbisë Jugore dhe Lindore]]
| subdivision_type2               = [[Distriktet e Serbisë|Distrikti]]
| subdivision_name2               = [[Qarku i Pçinjës|Pçinja]]
| parts_type                      = Vendbanimet
| parts_style                     = para
| p1                              = 59
| leader_title                    = Kryetari
| leader_name                     = Nagip Arifi
| area_blank1_title               = Qytezë
| area_blank1_km2                 = 8.95
| area_blank1_sq_mi               = 3.46
| area_blank2_title               = Komuna
| area_blank2_km2                 = 461
| area_blank2_sq_mi               = 178 
| area_footnotes                  = <ref name="area-bujanovac">{{cite web |title=Насеља општине Бујановац |url=http://webrzs.stat.gov.rs/axd/Registar/SlikeRegioni/Mapiranemape/CentralnaSrbija/ReBujanovac.pdf |website=stat.gov.rs |publisher=Zyra e Statistikave të Serbisë |access-date=22 tetor 2019 |language=sr |archive-date=14 nëntor 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151114152815/http://webrzs.stat.gov.rs/axd/Registar/SlikeRegioni/Mapiranemape/CentralnaSrbija/ReBujanovac.pdf |url-status=dead }}</ref>
| elevation_m                     = 384
| elevation_ft                    = 1,260
| population_as_of                = 2011
| population_blank2_title         = Komuna
| population_blank2               = 43,302
| population_density_blank2_km2   = 94
| population_density_blank2_sq_mi = 240
| timezone                        = [[Zona Kohore e Evropës Qendrore|CET]]
| utc_offset                      = +1
| timezone_DST                    = [[Ora Verore e Evropës Qendrore|CEST]]
| utc_offset_DST                  = +2
| postal_code_type                = [[Kodet postare në Serbi|Kodi postar]]
| postal_code                     = 17520
| area_code_type                  = [[Numrat e telefonit në Serbi|Prefiksi]]
| area_code                       = +381(0)17
| blank_name                      = [[Targat e automjeteve në Serbi|Targa e automjetit]]
| blank_info                      = BU
| website                         = {{url|www.bujanovac.rs/en}}
}}

'''Bujanoci'''<ref>Islami H. Ejupi A.(2015)  Popullsia dhe vendbanimet shqiptare  të Luginës së Preshevës , Gjendja  dhe rrjedhat bashkohore, Prishtinë , ASHAK, fq 500</ref> ([[Alfabeti cirilik serb|Cirilik serb]]: Бујановац, [[Romanizimi i serbishtes|romanizuar]]: ''Bujanovac'') është një [[Lista e qyteteve në Serbi|qytet]] dhe [[Komunat dhe qytetet e Serbisë|komunë]] e vendosur në [[Qarku i Pçinjës|qarkun e Pçinjës]] të [[Serbia|Serbisë]] jugore. I vendosur në pellgun e [[Lumi i Moravës Jugore|Moravës Jugore]], ndodhet në zonën gjeografike të njohur si [[Lugina e Preshevës]]. Ajo është gjithashtu e njohur për burimin e saj të ujit mineral dhe qytetin e banjës ''Bujanovačka banja''.

[[Serbët]] janë tradicionalisht grupi etnik më i madh në qytet, ndërsa grupi etnik më i madh në komunë janë [[shqiptarët]].

== Historia ==
=== Epoka osmane ===
Bujanovci u bë pjesë e [[Rumelia|Rumelisë]], si një term historik që përshkruan zonën që tani përmendet si [[Ballkani]] ose [[Gadishulli Ballkanik]] kur administrohej nga [[Perandoria Osmane]].

Pas [[Kongresi i Berlinit|marrëveshjes së Berlinit]], të nënshkruar në 1878, pati disa ndryshime administrative në Perandorinë Osmane. Bujanoci – pastaj Bujanofça – dhe rrethina u bënë pjesë e “zonës së Preshevës” të Rrethit të Prishtinës dhe në vitet 1905–1912 Bujanoci i përkiste kategorisë së dytë të lagjes që përfshinte 28 fshatra. Pas [[Luftërat Ballkanike|Luftërave Ballkanike]], zona i përkiste rrethit të Kumanovës të [[Mbretëria e Serbisë|Mbretërisë së Serbisë]].

=== Jugosllavia (1918–92) ===
Pas themelimit të [[Mbretëria Jugosllave|Mbretërisë së Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve]], në vitin 1918, Bujanoci u bë pjesë e oblastit të Vranjës, e cila u formua në vitin 1921 pas [[Kushtetuta e Vidovdanit|Kushtetutës së Vidovdanit]]. Me ndryshime administrative në vitin 1929, u bë pjesë e [[Vardar Banovina|Vardar Banovinës]], me kryeqytet qytetin e [[Shkupi]]t. Me formimin e [[Jugosllavia Federale Demokratike|Jugosllavisë Federale Demokratike]], ajo ishte pjesë e [[Republika Socialiste e Serbisë|Republikës Socialiste të Serbisë]] nga viti 1943 deri në vitin 1992. Pas [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]], në vitin 1947, Bujanoci u themelua si një nga 117 komunat e [[Serbia Qendrore|Serbisë Qendrore]], me emrin e vet.

Nga viti 1945 deri në vitin 1992, Bujanoci ishte pjesë e [[Republika Socialiste e Serbisë|Republikës Socialiste të Serbisë]], në kuadër të [Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë[|RSF Jugosllavisë]].

=== Shpërbërja e Jugosllavisë (1991–99) ===
Në vitin 1992, [[shqiptarët]] e zonës organizuan një referendum në të cilin votuan që Bujanoci, [[Presheva]] dhe [[Medvegja]] t'i bashkohen Kuvendit të vetëshpallur të [[Republika e Kosovës (1990-2000)|Republikës së Kosovës]]. Megjithatë, asnjë ngjarje e madhe nuk ndodhi deri në fund të viteve 1990.

Pas [[Shpërbërja e Jugosllavisë|shpërbërjes së Jugosllavisë]] dhe [[Lufta e Kosovës|Luftës së Kosovës]] aty pranë, e cila zgjati deri në vitin 1999, midis 1999 dhe 2001, një organizatë separatiste paraushtarake shqiptare, [[Ushtria Çlirimtare për Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc|UÇPMB]], ngriti një [[Kryengritja në Luginën e Preshevës|kryengritje të armatosur në Luginën e Preshevës]], në rajonin e banuar kryesisht me shqiptarë, me një qëllim. t'i pushtojë këto tri komuna nga Serbia dhe t'i bashkojë [[Republika e Kosovës (1990-2000)|Republikës së vetëshpallur të Kosovës]].

Ndryshe nga rasti i Kosovës, vendet perëndimore i dënuan sulmet dhe e përshkruan atë si "ekstremizëm" dhe përdorim të "veprimeve të paligjshme terroriste" nga grupi.<ref name="Staf2003">{{cite book|author=European Centre for Minority Issues Staf|title=European Yearbook of Minority Issues: 2001/2|url=https://books.google.com/books?id=Rkz7lvqGpDkC&pg=PA652|date=1 janar 2003|publisher=Martinus Nijhoff Publishers|language=en|isbn=90-411-1956-6|page=652}}</ref> Pas [[Përmbysja e Sllobodan Millosheviqit|përmbysjes së Sllobodan Millosheviqit]], qeveria e re jugosllave shtypi dhunën deri në vitin 2001 dhe mundi separatistët. Trupat e [[NATO]]-s ndihmuan gjithashtu qeverinë jugosllave duke siguruar që rebelët të mos i kthenin konfliktet në Kosovë.<ref>{{cite news|last1=Lobjakas|first1=Ahto|title=NATO: Yugoslav Officials Discuss Presevo Valley|url=http://www.rferl.org/a/1095751.html|access-date=22 prill 2017|work=rferl.org|publisher=Radio Free Europe / Liberty|language=en}}</ref> Më pas, situata është stabilizuar edhe pse në këtë komunë të vogël ekziston një numër i madh i forcave.

Në vitin 2009, Serbia hapi një bazë ushtarake [[Cepotina]] pesë kilometra në jug të Bujanocit, për të stabilizuar më tej zonën.<ref>{{cite news|title=Otvorena baza na jugu Srbije|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2009&mm=11&dd=23&nav_id=394131|access-date=6 mars 2017|work=b92.net|agency=Beta|date=23 nëntor 2009|language=sr}}</ref>

=== Sot ===
Sot, Bujanoci ndodhet në qarkun e Pçinjës në Serbinë jugore.

Më 7 mars 2017, [[Presidenti i Shqipërisë]] [[Bujar Nishani]] bëri një vizitë historike në komunat e Bujanocit dhe Preshevës, në të cilat shqiptarët përbëjnë shumicën etnike.<ref>{{cite news|title=Musliu: Albanski predsednik Bujar Nišani posetiće 7. marta Bujanovac i Preševo|url=http://www.blic.rs/vesti/politika/musliu-albanski-predsednik-bujar-nisani-posetice-7-marta-bujanovac-i-presevo/k5khx8q|access-date=11 mars 2017|work=blic.rs|agency=Beta|date=3 mars 2017|language=sr}}</ref>

== Demografia ==
FDH nuk ka mundur të arrijë deri të dhënat e sakta mbi numrin e tanishëm dhe strukturën etnike të popullatës, prandaj ka qenë i drejtuar në konkluzione indirekte. 
=== Regjistrimi i vitit 1981 ===
Regjistrimi i popullsisë, i vitit 1981, të cilën e bëri enti për statistikë në territorin e tërë ish-Jugosllavisë, ishte i fundit i cili i solli të dhënat e sakta mbi numrin e banorëve në Serbi.

Sipas atij regjistrimi, në komunën e Bujanocit kanë jetuar 46.689 banorë.  Prej tyre më tepër se 55 % kanë qenë shqiptar (25.848), serb rreth 34 % (15.914), romë afër 9 % (4.130).  Në vetë qytetin Bujanoc kanë jetuar numër gati i njëjtë i serbëve, shqiptarëve dhe romëve. Pos këtij qyteti, i vetmi vend ku ka qenë numri i Serbëve dhe shqiptarëve i njëjtë ka qenë fshati Osllarë. Vendbanimet tjera kanë qenë gati monoetnike. Prej 59 vendbanimeve në komunë, 36 kanë qenë fshatra me banorë Serb.  As njëra prej tyre, megjithatë, nuk ka pasur më shumë se 900 banorë, gjersa në fshatin më të madh Tërnovc i Madh, ka 6336 banorë.

Sipas regjistrimit të fundit te popullatës në vitin 2002, Komuna e Bujanocit ka 53.485 banorë,<ref>Islami H. Ejupi A.(2015)  Popullsia dhe vendbanimet shqiptare  të Luginës së Preshevës , Gjendja  dhe rrjedhat bashkohore, Prishtinë , ASHAK, fq 203</ref> prej tyre 23.681 (54 %) shqiptare, 14.782 (34 %) serb, 3867 (9 %) rom.

10.183 banore në botën e jashtme, me qëndrim më gjatë se një vit, të cilët nuk janë llogaritur ne numrin e përgjithshëm të banoreve, shumica absolute të cilëve janë shqiptar. Me këtë numër, përqindja do të ishte mbi 65 % shqiptare.

== Politika ==
Në Komunën e Bujanocit veprojnë këto parti politike shqiptare : 
<ul>
<li>[[Partia për Veprim Demokratik]] - [[PVD]]</li>
<li>[[Lëvizja e Progresit Demokratik]] - [[LPD]]</li>
<li>Partia Demokratike - PD</li>
<li>[[Unioni Demokratik Shqiptar]] - [[UDSH]]</li>
<li>[[Alternativa Për Ndryshim]] - [[APN]]</li>
</ul>
Pushtetin lokal në Bujanoc e udhëheq koalicioni PD + PVD + LPD + APN

Kryetar i Komunës së Bujanocit [[Nagip Arifi]] nga Partia Demokratike (PD).
Zëvendës Kryetarë [[Shqiprim Musliu]] nga Lëvizja e Progresit Demokratik (LPD).
Kryetar i Kuvendit Komunal [[Enver Ramadani]] nga Partia për Veprim Demokratik (PVD).

== Etnologji ==
Etnografia

Folklori : SHKA "Shqiponjat" Bujanoc [[Bujanoci]]

Folklori : SHKA "Zëri i Lugines" Bujanoc [[Bujanoci]]

Folklori : SHKA "Jehona" Tërnoc [[Tërnoci i Madh]]

Folklori : SHKA "Soko" Bujanoc
Bujanoc

== Massmediat ==
Në Komunën e Bujanocit ekzistojnë dy mediume radiotelevizive shqiptare<br />
<ul>
<li>Radiotelevizioni Publik i Bujanocit ([[RTB]]), dhe</li>
<li>Radiotelevizioni Spektri ([[RTV Spektri]])</li>
<li>Radio BujanociNet (funksionon në Internet) ([[Radio BujanociNET]])</li>
</ul>
si dhe ekzistojnë disa revista javore si : 
<ul>
<li>[[Revista Perspektiva]]</li>
</ul>
* [http://bujanoci.net/ Uebfaqe interneti informuese www.Bujanoci.net]

== Sporte ==
Bujanovac ka një ekip [[futbolli|football]] : [[BSK Bujanovac]].

Klubi i futbollit AS Bujanoci, Multietnik...

Klubi i futbollit BESA, përbërë nga Shqiptarët...

Klubi i futbollit Tërnoci, nga fshati i komunës të Bujanocit.

Klubi i basketbollit "ELITA" i përbërë nga Shqiptar

Klubi i Boksit Tërnoci nga fshati Ternoc i Komunës të Bujanocit

== Bashkëpunimi ndërkombëtar ==
* {{flagicon|Norway}} '''[[Lillehammer]]''', [[Norvegjia|Norway]]

== Shiko dhe këtë ==
[[Osllara]], fshat në komunën e Bujanocit.

==Referime==
<references />

==Lidhje të jashtme ==
* [http://bujanoci.net/ Bujanoci.net]

{{Komuna e Bujanocit}}
[[Kategoria:Qytete në Serbi]]
[[Kategoria:Qytete shqiptare]]
[[Kategoria:Shqipëri etnike]]
[[Kategoria:Komunitetet Shqiptare në Sërbi]]
[[Kategoria:Bujanoc| ]]