Bujanoci
Bujanoci
Бујановац | |
|---|---|
 Stacioni i autobusave në Bujanoc | |
 Stema | |
 Vendndodhja e komunës së Bujanocit në Serbi | |
| Koordinatat: 42°28′N 21°46′E / 42.467°N 21.767°ECoordinates: 42°28′N 21°46′E / 42.467°N 21.767°E | |
| Shteti |  Serbia |
| Rajoni | Serbisë Jugore dhe Lindore |
| Distrikti | Pçinja |
| Vendbanimet | 59 |
| Qeveria | |
| • Kryetari | Nagip Arifi |
| Sipërfaqja | |
| • Qytezë | 8,95 km2 (3,46 sq mi) |
| • Komuna | 461 km2 (178 sq mi) |
| Lartësia mbidetare | 384 m (1.260 ft) |
| Popullsia (2011) | |
| • Komuna | 43.302 |
| • Dendësia (Komuna) | 94/km2 (240/sq mi) |
| Zona kohore | UTC+1 (CET) |
| • Verës (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Kodi postar | 17520 |
| Prefiksi | +381(0)17 |
| Targa e automjetit | BU |
| Faqja zyrtare | www |
Bujanoci[2], (serbisht: Бујановац), është një qytet dhe komunë e vendosur në qarkun e Pçinjës të Serbisë jugore. I vendosur në pellgun e Moravës Jugore, ndodhet në zonën gjeografike të njohur si Lugina e Preshevës. Ajo është gjithashtu e njohur për burimin e saj të ujit mineral dhe qytetin e banjës Bujanovačka banja.
Serbët janë tradicionalisht grupi etnik më i madh në qytet, ndërsa grupi etnik më i madh në komunë janë shqiptarët.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Epoka osmane[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Bujanovci u bë pjesë e Rumelisë, si një term historik që përshkruan zonën që tani përmendet si Ballkani ose Gadishulli Ballkanik kur administrohej nga Perandoria Osmane.
Pas marrëveshjes së Berlinit, të nënshkruar në 1878, pati disa ndryshime administrative në Perandorinë Osmane. Bujanoci – pastaj Bujanofça – dhe rrethina u bënë pjesë e “zonës së Preshevës” të Rrethit të Prishtinës dhe në vitet 1905–1912 Bujanoci i përkiste kategorisë së dytë të lagjes që përfshinte 28 fshatra. Pas Luftërave Ballkanike, zona i përkiste rrethit të Kumanovës të Mbretërisë së Serbisë.
Jugosllavia (1918–92)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Pas themelimit të Mbretërisë së Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve, në vitin 1918, Bujanoci u bë pjesë e oblastit të Vranjës, e cila u formua në vitin 1921 pas Kushtetutës së Vidovdanit. Me ndryshime administrative në vitin 1929, u bë pjesë e Vardar Banovinës, me kryeqytet qytetin e Shkupit. Me formimin e Jugosllavisë Federale Demokratike, ajo ishte pjesë e Republikës Socialiste të Serbisë nga viti 1943 deri në vitin 1992. Pas Luftës së Dytë Botërore, në vitin 1947, Bujanoci u themelua si një nga 117 komunat e Serbisë Qendrore, me emrin e vet.
Nga viti 1945 deri në vitin 1992, Bujanoci ishte pjesë e Republikës Socialiste të Serbisë, në kuadër të [Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë[|RSF Jugosllavisë]].
Shpërbërja e Jugosllavisë (1991–99)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në vitin 1992, shqiptarët e zonës organizuan një referendum në të cilin votuan që Bujanoci, Presheva dhe Medvegja t'i bashkohen Kuvendit të vetëshpallur të Republikës së Kosovës. Megjithatë, asnjë ngjarje e madhe nuk ndodhi deri në fund të viteve 1990.
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë dhe Luftës së Kosovës aty pranë, e cila zgjati deri në vitin 1999, midis 1999 dhe 2001, një organizatë separatiste paraushtarake shqiptare, UÇPMB, ngriti një kryengritje të armatosur në Luginën e Preshevës, në rajonin e banuar kryesisht me shqiptarë, me një qëllim. t'i pushtojë këto tri komuna nga Serbia dhe t'i bashkojë Republikës së vetëshpallur të Kosovës.
Ndryshe nga rasti i Kosovës, vendet perëndimore i dënuan sulmet dhe e përshkruan atë si "ekstremizëm" dhe përdorim të "veprimeve të paligjshme terroriste" nga grupi.[3] Pas përmbysjes së Sllobodan Millosheviqit, qeveria e re jugosllave shtypi dhunën deri në vitin 2001 dhe mundi separatistët. Trupat e NATO-s ndihmuan gjithashtu qeverinë jugosllave duke siguruar që rebelët të mos i kthenin konfliktet në Kosovë.[4] Më pas, situata është stabilizuar edhe pse në këtë komunë të vogël ekziston një numër i madh i forcave.
Në vitin 2009, Serbia hapi një bazë ushtarake Cepotina pesë kilometra në jug të Bujanocit, për të stabilizuar më tej zonën.[5]
Sot[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Sot, Bujanoci ndodhet në qarkun e Pçinjës në Serbinë jugore.
Më 7 mars 2017, Presidenti i Shqipërisë Bujar Nishani bëri një vizitë historike në komunat e Bujanocit dhe Preshevës, në të cilat shqiptarët përbëjnë shumicën etnike.[6]
Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
FDH nuk ka mundur të arrijë deri të dhënat e sakta mbi numrin e tanishëm dhe strukturën etnike të popullatës, prandaj ka qenë i drejtuar në konkluzione indirekte.
Regjistrimi i vitit 1981[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Regjistrimi i popullsisë, i vitit 1981, të cilën e bëri enti për statistikë në territorin e tërë ish-Jugosllavisë, ishte i fundit i cili i solli të dhënat e sakta mbi numrin e banorëve në Serbi.
Sipas atij regjistrimi, në komunën e Bujanocit kanë jetuar 46.689 banorë. Prej tyre më tepër se 55 % kanë qenë shqiptar (25.848), serb rreth 34 % (15.914), romë afër 9 % (4.130). Në vetë qytetin Bujanoc kanë jetuar numër gati i njëjtë i serbëve, shqiptarëve dhe romëve. Pos këtij qyteti, i vetmi vend ku ka qenë numri i Serbëve dhe shqiptarëve i njëjtë ka qenë fshati Osllarë. Vendbanimet tjera kanë qenë gati monoetnike. Prej 59 vendbanimeve në komunë, 36 kanë qenë fshatra me banorë Serb. As njëra prej tyre, megjithatë, nuk ka pasur më shumë se 900 banorë, gjersa në fshatin më të madh Tërnovc i Madh, ka 6336 banorë.
Sipas regjistrimit të fundit te popullatës në vitin 2002, Komuna e Bujanocit ka 53.485 banorë,[7] prej tyre 23.681 (54 %) shqiptare, 14.782 (34 %) serb, 3867 (9 %) rom.
10.183 banore në botën e jashtme, me qëndrim më gjatë se një vit, të cilët nuk janë llogaritur ne numrin e përgjithshëm të banoreve, shumica absolute të cilëve janë shqiptar. Me këtë numër, përqindja do të ishte mbi 65 % shqiptare.
Politika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në Komunën e Bujanocit veprojnë këto parti politike shqiptare :
- Partia për Veprim Demokratik - PVD
- Lëvizja e Progresit Demokratik - LPD
- Partia Demokratike - PD
- Unioni Demokratik Shqiptar - UDSH
- Alternativa Për Ndryshim - APN
Pushtetin lokal në Bujanoc e udhëheq koalicioni PD + PVD + LPD + APN
Kryetar i Komunës së Bujanocit Nagip Arifi nga Partia Demokratike (PD). Zëvendës Kryetarë Shqiprim Musliu nga Lëvizja e Progresit Demokratik (LPD). Kryetar i Kuvendit Komunal Enver Ramadani nga Partia për Veprim Demokratik (PVD).
Etnologji[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Etnografia
Folklori : SHKA "Shqiponjat" Bujanoc Bujanoci
Folklori : SHKA "Zëri i Lugines" Bujanoc Bujanoci
Folklori : SHKA "Jehona" Tërnoc Tërnoci i Madh
Folklori : SHKA "Soko" Bujanoc Bujanoc
Massmediat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në Komunën e Bujanocit ekzistojnë dy mediume radiotelevizive shqiptare
- Radiotelevizioni Publik i Bujanocit (RTB), dhe
- Radiotelevizioni Spektri (RTV Spektri)
- Radio BujanociNet (funksionon në Internet) (Radio BujanociNET)
si dhe ekzistojnë disa revista javore si :
Sporte[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Bujanovac ka një ekip football : BSK Bujanovac.
Klubi i futbollit AS Bujanoci, Multietnik...
Klubi i futbollit BESA, përbërë nga Shqiptarët...
Klubi i futbollit Tërnoci, nga fshati i komunës të Bujanocit.
Klubi i basketbollit "ELITA" i përbërë nga Shqiptar
Klubi i Boksit Tërnoci nga fshati Ternoc i Komunës të Bujanocit
Bashkëpunimi ndërkombëtar[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shiko dhe këtë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Osllara, fshat në komunën e Bujanocit.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Насеља општине Бујановац" (PDF). stat.gov.rs (në serbisht). Zyra e Statistikave të Serbisë. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 14 nëntor 2015. Marrë më 22 tetor 2019.
- ^ Islami H. Ejupi A.(2015) Popullsia dhe vendbanimet shqiptare të Luginës së Preshevës , Gjendja dhe rrjedhat bashkohore, Prishtinë , ASHAK, fq 500
- ^ European Centre for Minority Issues Staf (1 janar 2003). European Yearbook of Minority Issues: 2001/2 (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 652. ISBN 90-411-1956-6.
- ^ Lobjakas, Ahto. "NATO: Yugoslav Officials Discuss Presevo Valley". rferl.org (në anglisht). Radio Free Europe / Liberty. Marrë më 22 prill 2017.
- ^ "Otvorena baza na jugu Srbije". b92.net (në serbisht). Beta. 23 nëntor 2009. Marrë më 6 mars 2017.
- ^ "Musliu: Albanski predsednik Bujar Nišani posetiće 7. marta Bujanovac i Preševo". blic.rs (në serbisht). Beta. 3 mars 2017. Marrë më 11 mars 2017.
- ^ Islami H. Ejupi A.(2015) Popullsia dhe vendbanimet shqiptare të Luginës së Preshevës , Gjendja dhe rrjedhat bashkohore, Prishtinë , ASHAK, fq 203
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Baraleci | Bërnjara | Bilaçi | Bogdanoci | Boroci | Bozhinjeci | Breznica | Broduselca | Bushtrani | Çarri | Drezhnica | Dobrosini | Gjergjeci | Gramada | Jabllanica | Jastrebaca | Karadniku | Kërshevica | Kleniku | Klinoci | Konçuli | Kosharna | Kushtica | Letovica | Levosoja | Lilanca | Llapardinca | Lluçani | Llukarca | Muhoci | Negoci | Nesalca | Novosella | Novosella e Poshtme | Osllara | Pretina | Priboci | Ramabuça | Rusca | Sebrati | Sejaca | Sërpska Kuqa | Spançeci | Staraca | Suharna | Sumulica | Svetapetka | Tërnoci i Madh | Tërnoci i Vogël | Trejaku | Turia | Uzova | Verbani | Voganca | Zarbinca | Zhbevca | Zhuzhelica