Gisela Januszewska

Gisela Januszewska (e njohur ndryshe si Kuh, Rosenfeld dhe Roda; 22 janar 1867-2 mas 1943) ishte një mjeke austriake. Pasi u diplomua në Zvicër, ajo punoi për pak kohë në Gjermani përpara se të kthehej në mjeken e parë grua në qytetin boshnjak të Banja Luka. Ajo mori dekorimet më të larta për shërbimin e saj gjatë Luftës së Parë Botërore dhe aktivizmit social në Austri pas lufte, por u ekstradua në kampin e përqëndrimit nazist, ku ajo dhe vdiq gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Familja dhe edukimi

Januszewska lindi në 22 janar 1867 në fshatin Dronvice, asokohe pjesë e Austro-Hunagrisë, tani gjendet në Çeki.Ajo ishte një prej 5 fëmijëve të Leopold Rosenfeld, kryetar i qytetit të Grubišno Polje. Familja ishte hebraike. Vëllai më vogël i Januszewskës me emrin Aleksandër ishte një shkrimtar satirik. Pasi u shkollua në arsimin privat në Brno, ajo u martua me Joachim Kuhn, me të cilin kishin shumë vite diferencë. Gjatë martesës ndihej shpeshherë nën presion dhe jo e lumtur, ndaj vendosi të divorcohej brenda disa vitesh. Januszewska u zhvendos më vonë në Zvicër, ku pasi përfundoi gjimnazin u regjistrua në Universitetin e Zvicrës. Ajo u diplomua në mjekësi si Gisela Kuhn në 12 prill 1898.

Karriera

Pasi bëri vullnetaren në departamentin obstetrik në Spitalin për Gra në Zyrih, Januszewska lëvizi në qershor 1898 në Remscheid, Perandorinë Gjermane dhe u bë doktoreshë në sigurimet shoqërore në "Allgemeine Ortskrankenkasse". Në mars 1899 ajo u emërua si zyrtare pranë shëndetit publik në “Amtsärztin”, në qytetin boshnjak të Banja Luka, duke u shndërruar në mjeken e parë grua.

Gjatë karrierës së saj në Banja Luka, Januszewska ishte një prej mjekeve të pakta që kontirbuoi për ti siguruar gratë boshnjake myslimane me shërbim mjekësor. Supervizori i parë i saj me emrin Ladislaus Januszewski, u kthye në bashkëshortin e dytë në 1900. Derisa u martuan Januszewskës iu desh të braktiste postin e saj në shëndetin publik. Në vend të kësaj ajo u emërua si drejtuese e një klinike për pacientët e jashtëm për gratë myslimane në Banja Luka. Ajo zhvilloi disa kirurgji të thjeshta dhe fitoi popullaritet pasi shëroi pacientë që vuanin prej lisë, tifos dhe sifilisë dhe sidomos osteomalacinë (shumë e përhapur midis grave myslimane- një fakt i nxjerrë në pah nga Teodora Krajewska, një mjeke tjetër në Bosnje asokohe).

Pas dorëheqjes që dha Januszewski, çifti u zhvendos në Graz. Ajo nisi doktoraturën pak pas shpërthimit të Luftës së Parë Botërore, duke u regjistruar në Universitetin e Grazit. Vejushë në 1916, ajo bëri vullnetaren si mjeke në ushtri, si mjekja e vetme në Militärkommando.

Januszewska mori një sërë medaljesh për shërbimin e saj, duke përfshirë këtu “Austrian Order of the Civil Merit” dhe “German Red Cross Decoration”. Pas lufte, në 1919 ajo nisi praktikën e saj në Graz. Ajo është mjekja e dytë që nderohet me çmimin Midizinalrat, një çmim dedikuar të gjithë mjekëve për kontributin e vyer në mjekësi.

Dalja në pension

Në fund të 1935 Januszewska e përfundoi praktikën e saj, por vijoi punën sociale. Në 1937 puna e saj u nderua me "Knight's Cross", një ndër çmimet më të rëndësishme në Austri. Brenda vitit Austria u pushtua dhe u aneksua prej Gjermanisë naziste. Januszewska e gjeti veten si viktimë të politikave raciste. Apartamenti në Graz iu konfiskua në 1940, dhe u detyrua të lëvizte drejt Vjenës, nga ku u ekstradua drejt një kampi përqëndrimi. Ajo vdiq atje në 2 mars 1943, në moshën 76 vjeçare.