Ilo Mitkë Qafëzëzi

Ilo Mitkë Qafëzëzi (Korçë, 1889 - 1955) ka qenë një studjues tejet prodhimtar në lëmën e historisë.

Biografia

U lind në Korçë më 1889, në një familje me prejardhjen nga Qafëzezi i Kolonjës me prejardhje të përzier shqiptaro-vllehe. Shkoi në Rumani që kur ishte 13 vjeç, pastaj emigroi në Amerikë si punëtor i një fabrike deri në vitin 1924, kur u kthye përfundimisht në Korçë dhe punoi si mësues e drejtor shkolle. Më 1924 u kthye në Shqipëri dhe nisi punë në fillim si mësues dhe më pas si drejtor i shkollës vllehe në Korçë.^[1] Pas pushtimit italian qe anëtar i Institutit të Studimeve Shqiptare.^[2] Deri në Luftën e Dytë Botërore ishte biografisti më i mirënjohur shqiptar.^[3]

Vepra

Si autodidakt, Qafëzezi qe shumë prodhimtar me shkrimet e tij historike ndër të përkohshmet historike dhe buletinet. Botoi gjithashtu punime të rëndësishme historike mbi Voskopojën, Vithkuqin dhe Beratin; zbuloi dorëshkrimin e veprës së Theodor Kavaliotit dhe gjithashtu botimin e parë të Εισαγωγική Διδασκαλία të Daniel Voskopojarit, botuar në Venedik më 1794. Më tej zbuloi dorëshkrime të Kostandin Beratit dhe "Evëtarin" e Naum Veqilharxhit, datuar më 1844. Qafëzezi rizbuloi dhe përktheu në gjuhën shqipe Alipashiaden, një poemë për Ali pashë Tepelenën shkruar nga Haxhi Shehreti.^[4] Pas hyrjes së regjimit komunist, Sigurimi i Shtetit i sekuestroi 30 dorëshkrime Qafëzezit.^[5]

Tjetërsim i veprës intelektuale

Në vitet e para të regjimit komunist, dorëshkrimet e Qafëzezit u tjetërsuan nga redaksia e gazetës "Bashkimi" nëpërmjet Shefqet Musarait^[6] dhe Nako Spirus që i kish marrë 13 dorëshkrime për t'ia shpënë jugosllavëve në Beograd.^[7] Qafëzezi ndihmoi Dhimitër Shuteriqin për studimet e letërsisë së vjetër shqipe, gjithashtu i akuzuar për tjetërsim edhe Shuteriqi si Musaraj nga studjuesi paleograf korçar^[8] për shfrytëzimin pa kriter dhe pa leje të dorëshkrimeve të tij që gjendeshin në Institutin e Historisë që në kohën e luftës^[9] pa ia cituar "pronjërinë intelektuale". Shuteriqi nuk e paraqiste me akribinë shkencore dhe të së drejtës ndihmën e Qafëzezit, pikë së pari, për studimet me karakter peigrafik të shkrimtarëve të vjetë shqiptarë, sidomos të shkollës së Voskopojës (Kavalioti, Dhanili, Berati).^[10]

Referime

^ Stuart Edward Mann (1955). Albanian literature: an outline of prose, poetry, and drama (në anglisht). B. Quaritch. fq. 108.
^ AQSH, F. 200, V. 1940, D. 1.
^ Joseph Twadell Shipley (1946). Encyclopedia of literature (në anglisht). Philosophical Library. fq. 18.
^ Bitraku, Apostol. "Ilo Qafëzezi, një thesar ende i pazbuluar i kulturës". Infoarkiva. Arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016. Marrë më 21 shtator 2015.
^ Ndoja 2013, pp. 127-128.
^ Ndoja, Leka (2013). Tjetërsimi i veprës intelektuale gjatë komunizmit në Shqipëri. Tiranë: ISKK. fq. 49. ISBN 978-9928-168-12-2.
^ Ndoja 2013, p. 122.
^ Ndoja 2013, p. 87.
^ Ndoja 2013, p. 94.
^ Ndoja 2013, p. 96.

[Mann1955-1] Stuart Edward Mann (1955). Albanian literature: an outline of prose, poetry, and drama (në anglisht). B. Quaritch. fq. 108.

[2] AQSH, F. 200, V. 1940, D. 1.

[Shipley1946-3] Joseph Twadell Shipley (1946). Encyclopedia of literature (në anglisht). Philosophical Library. fq. 18.

[Bitraku-4] Bitraku, Apostol. "Ilo Qafëzezi, një thesar ende i pazbuluar i kulturës". Infoarkiva. Arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016. Marrë më 21 shtator 2015.

[5] Ndoja 2013, pp. 127-128.

[6] Ndoja, Leka (2013). Tjetërsimi i veprës intelektuale gjatë komunizmit në Shqipëri. Tiranë: ISKK. fq. 49. ISBN 978-9928-168-12-2.

[7] Ndoja 2013, p. 122.

[8] Ndoja 2013, p. 87.

[9] Ndoja 2013, p. 94.

[10] Ndoja 2013, p. 96.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]