Kino Lumbardhi
 | Ky artikull nuk citon asnjë burim, prandaj mund të mos jetë i saktë. |
 Salla e kinemasë së brendshme | |
| Statusi ligjor | Fondacion |
|---|---|
| Vendndodhja | Prizren, Kosovë |
Njerëzit kyç | Ares Shporta |
| Faqja në internet | lumbardhi |
Kino Lumbardhi (Kinema Lumbardhi) është një pikë referimi kulturore dhe ish-kinema me seli në Prizren, Kosovë. E hapur në vitin 1952, ka qenë kinemaja kryesore publike në Prizren pas Luftës së Dytë Botërore. E përbërë nga një hapësirë e brendshme dhe një kinema të hapur, ishte një vend kyç për shfaqje filmash, koncerte dhe tubime shoqërore në Prizren. E njohur për faktin se është shtëpia e festivalit ndërkombëtar të filmit dokumentar DokuFest, festivalit muzikor Zambaku i Prizrenit, dhe dy betejave qytetare kundër privatizimit dhe rrënimit të tij, ai aktualisht funksionon si qendër e pavarur kulturore e drejtuar nga Fondacioni Lumbardhi.
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Vitet 1950 - 1990
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kinemaja Lumbardhi është themeluar si Kino Bistrica në vitin 1952 në Prizren, në Jugosllavinë e atëhershme Socialiste. E nisur si pjesë e një ndërtimi kulturor modern në një vend të saposhfaqur, ajo fillimisht funksionoi si një kinema e mbyllur me një kapacitet prej 700 vendesh. Në vitin 1959 u hap për publikun kinemaja e jashtme me një kapacitet prej 1000 vendesh. Kinemaja Lumbardhi ishte epiqendra e aktiviteteve kulturore dhe tubimeve shoqërore në Prizren me shfaqje filmash dhe festivale muzikore si Zambaku i Prizrenit dhe Kitariada, derisa u bënë transformimet në teknologji me ardhjen e televizionit. Gjatë embargos dhe trazirave politike në ish-Jugosllavi në vitet '90, Kino Bistrica funksionoi si një ndërmarrje shoqërore e vetëmenaxhuar, pjesërisht si kinema, duke shfaqur filma ilegalisht si dhe duke zgjeruar repertorin e saj, i cili tashmë kishte filluar të ndryshonte me filma erotikë, drejt shfaqjes së filmave më eksplicite pornografikë.
Fillimi i viteve 2000 - 2014
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pas luftës së vitit 1999, dhe për shkak të vështirësive financiare dhe logjistike, Kino Bistrica jofunksionale u shndërrua në një aset për t'u likuiduar nga agjencia e privatizimit. Emri i objektit u ndryshua nga Bistrica në Lumbardhi. Pavarësisht nga fati i saj institucional në pritje në situatën e re të pasluftës, kinemaja ringjalli domethënien e saj kolektive si një vend memorie, tubimesh informale dhe festivale. Festivali i njohur i filmit dokumentar dhe i filmit me metrazh të shkurtër i qytetit, Dokufest, i cili hapi edicionin e parë në vitin 2002 në Lumbardhi, ishte një shkëndijë e rëndësishme për të sjellë vëmendjen kulturore dhe politike për Kino Lumbardhin. Ndërmjet viteve 2012-2014 hapësira është shfrytëzuar si kafene, bar, ekspozita të vogla dhe vend koncertesh, i quajtur SHKA - Shoqëria Kulturore Artistike.
Në dy dekadat e fundit, për shkak të madhësisë së saj monumentale dhe këmbënguljes së saj kundër privatizimeve, ndërtesa u bë një vend polemikash. Pas një nisme që e shpëtoi atë nga shembja në vitin 2007, pati një tjetër përpjekje për ta privatizuar në vitin 2014. Plani i parë i prishjes së kryetarit të atëhershëm të qytetit u ndërpre në vitin 2007. Përpjekja e dytë për rrënimin dhe privatizimin e objektit në vitin 2014 u kundërshtua ashpër nga fushata e udhëhequr nga EC Ma Ndryshe, DokuFest dhe Rrjeti i Organizatave Kulturore - RrOK, që ia dolën të ndalonin procesin e privatizimit. Me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës dhe Qendrës Rajonale të Trashëgimisë Kulturore, Lumbardhi u shndërrua në një vend të trashëgimisë kulturore.
Në vitin 2014, komuna e shpalli Lumbardhin si një vend me interes publik, me një apel për “aktivizimin e kinemasë, ofrimin e aktiviteteve kulturore, restaurimin dhe rivitalizimin e objekteve në atë zonë dhe zgjerimin e rrugës ngjitur me Lumbardhin”.
2015 - sot
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fondacioni Lumbardhi u krijua në Prill 2015 si një organizatë bazë, pas kërkesave të Nismës për Mbrojtjen e Kinemasë Lumbardhi. E themeluar nga përfaqësuesit e DokuFest, EC Ma Ndryshe dhe Rrjeti i Organizatave Kulturore në Prizren, misioni i saj ishte të transformonte Kinemanë e braktisur Lumbardhi në një institucion kulturor bashkëkohor përmes programimit dinamik artistik, rivitalizimit në faza të hapësirës së saj, ndërtimit të kapaciteteve institucionale dhe mbështetjes së pjesëmarrjes së palëve të interesuara. në përcaktimin e statusit të saj të përhershëm dhe vizionit afatgjatë.
Me shfaqje filmash, koncerte dhe shfaqje, ekspozita, leksione dhe forma të ndryshme të mbledhjes së komunitetit, përmes administratës së Fondacionit Lumbardhi, ish kinemaja u bë një qendër e gjallë e arteve dhe komunitetit në Prizren me mbi 700 programe publike të prodhuara nga organizata dhe më shumë se 150 të ftuar të tjerë, duke u vendosur si një nga vendet më të frekuentuara të trashëgimisë kulturore në Kosovë, me mbi 100,000 vizitorë.
Ringjallja e Kinemasë Lumbardhi është një proces në vazhdim, që pritet të finalizohet me përfundimin e projektit të restaurimit dhe ripërdorimit adaptiv të planifikuar për vitin 2022.
Programi i Fondacionit Lumbardhi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Lumbardhi është shtëpia e programeve të ndryshme afatgjata dhe afatshkurtra brenda një kuadri konceptual që ushqen orientimin e tij institucional të bazuar në kërkime. Të iniciuara nga ekipi i tij i brendshëm, shpesh duke përfshirë edhe bashkëpunime të jashtme, programet e Lumbardhit synojnë të zgjerojnë funksionin fillestar të Kino Lumbardhit si një hapësirë për shfaqjen e filmave në një hapësirë që gjeneron dhe ruan njohuri nëpërmjet arkivimit të së kaluarës së tij, si dhe asaj të qytetit dhe kulturës kinematografike të vendit. Lumbardhi pret të ftuar, ngjarje artistike dhe kulturore dhe zgjeron të kuptuarit e ndërveprimeve sociale dhe angazhimit. Kjo përfshin programe filmash dhe muzikore, shfaqje, programe dhe ngjarje të lidhura me gastronominë lokale, biseda, ekspozita si dhe programe ndërdisiplinore që lidhen me kërkimin dhe të mësuarit.
Në vitin 2016, Fondacioni Lumbardhi u nderua me çmimin inaugurues të KCSF-së për demokraci.